Дэлхийн малчдын холбооны дэд ерөнхийлөгч, Монголын хүнс хөдөө аж ахуйн үндэсний ассоциацийн Өмнөговийн аймгийн гишүүн С.Мааманхүүтэй ярилцлаа.

-Монгол эмэгтэй малчин дэлхийн малчдын холбоонд Монголоо төлөөлөн ажиллаж байгаа нь сайхан санагдаж байна. Та хэдэн жил мал маллаж байгаа вэ. Энэ холбоотой хэрхэн холбогдсон бэ?

Хэдэн жилийн өмнө малчид маань унтарсан сэтгэлтэй урам нь хугарсан улс байсан. Биднийг МХХААҮА-даа нэтгэсэнд Р.Мөнхбат даргад маш их баярладаг. Би бол малчин хүн. Хар багаасаа мал маллаад 50-60-иад жил болж байна. Малчин хүний амьдрал ямар гандуу зэврүү байдгийг ч мэднэ. Аймагт төсөл хэрэгжиж нөхөрлөл байгуулаад 14 жил малчдын үгийг хүмүүст хүргэж, нүүдлийн мал аж ахуй, өв соёл, арга ухаанаа авч үлдэхээр ажиллаж байна.

Малчин үнэмлэх, тэмдгийн хамт

2011 онд тухайн үеийн их хурлын гишүүн Бадамсүрэнд хандаж, малчны үнэмлэх тэмдэг хэрэгтэй байна гэдэг асуудлыг тавьж ярьсаар, өдгөө үнэмлэхтэй болсон. Өмнө нь бидний нэрээр гадаадын хурал зөвлөлгөөнд олон хүн явдаг байсан. Харин 2007 оноос эхлээд малчид өөрсдөө хуралд явдаг болж, малчдын холбоогоо байгуулсан. Тухайн үеийн хуралд Испани улсад болж байсан. 37 орны төлөөлөгч малчид бүгд шилбүүртэйгээ ирж байлаа.

-Малчдад маань ямар асуудал тулгамдаж байна вэ?

Мал аж ахуйн бодлого алдагдаж байгаа нь эмэгтэй малчдаа хайхарч, урамшуулахгүй байгаатай холбоотой. Эмэгтэй малчдад эхийн нэг хоёрдугаар одон л өгч байна. Эмэгтэй малчдын хөдөлмөрийг үнэлэх хэрэгтэй. Эмэгтэй хүн гэдэг мянган мэргэжилтэй. Хамгийн эрт босч, хамгийн сүүлд унтдаг. Малчид өөрсдөө нийлж ТББ байгуулж, дуу хоолойгоо хүргэх болсноор олон ажлыг хийж байгааг хэлэх нь зүйтэй. Мартын 8-ны хуралд нэг ч малчин эмэгтэй оролцдоггүй байсан. Одоо бол 100 малчин эмэгтэй ордог болсон.

Үүний дараа залуу малчин, малчдын залгамж халааг ярих хэрэгтэй. Үе залгамжилсан залуу малчингүй боллоо гээд манайхаас санаачлан малд дөртэй малчин хүүхдийг аймгаасаа шагнаж урамшуулья гээд аймгаасаа тодруулах ажлыг зохион байгуулах санаачилга гаргасан. Өмнөговь аймгийн хэмжээнд 32 хүүхэд шалгарсан.

-Малчдын залгамж халаа байхгүй болоод байгаа талаар хөдөө аж ахуйн байгууллагууд ярих боллоо. Энэ асуудлыг хэрхэн шийдэх ёстой юм бол оо?

Бид залуу малчдад зориулж говийн нөхцөлд хэрхэн бэрхшээлээс гарах талаарх зөвлөмжийг гаргасан. Бэрхшээл ярихаас илүү асуудлаа шийдэх гарцыг малчид өөрсдөө хайж олох хэрэгтэй. Бид аймгийн засаг захиргаатай ярьж байгаад “Малчны өдөр”-тэй болсон. Мөн малчны сургалт мэдээллийн төвтэй болсон. Малчны үгийг сонсдог болж байгаа. Хүн өөрөө өөрийнхөө төлөө явбал амжилтад хүрнэ.

Малчин эмэгтэйчүүд, залуучуудыг дэмжих хэрэгтэй байна.

-Та гадны туршлагаас ямар зүйлийг сурч мэдэв ээ. Малчид мянган мэргэжилтэй, 20 гаруй үйлдвэрлэл явуулдаг гэдэг. Малын түүхий эдээс эцсийн бүтээгдэхүүнийг брэнд болгох нь их чухал мэт.

Би бол харанхуй малчин. Хүн сурсан эрдмээр биш, үзэж харсан туулсан зүйлээрээ амжилтанд хүрч болдог. 2004 онд Африкад хүнсний аюулгүй байдлын хуралд явж байхдаа би олон үйлдвэрийг үзэж нэг санаа олсон. Тэр санаагаа хэрэгжүүлсэн минь Говь Гурвансайхан цай. Энэ цай бол говийн ургамлаар хийсэн цай. Цайгаа борлуулсан мөнгөөрөө ТББ-ийнхаа үйл ажиллагааг аваад явж байна.

-Танай холбоо сүүлийн үед ямар ажил хийж байна вэ. Малчдад ямар асуудал тулгамдаж байна?

Нүүдэлчдийн уламжлалт арга алдагдаад, нүүдэлчид өв соёлоосоо холдоод байгааг анхаарах цаг болжээ.

Мянгат малчин гэчихээд хар цай уугаад сууж байдаг малчид зөндөө байна. Мянгат малчин гэж буруу аргаар хөөргөж болохгүй. Нэг литр сүү ч өгөхгүй байна шүү дээ.

Малчид өөрсдөө идэвхи санаачлагатай ажиллаж, дарга цэргийн гар харалгүйгээр холбоо байгуулж болно. Зөвхөн малчдаараа өөрсдийнөө асуудлыг гаргаж өгөх ёстой.

Ярилцсанд баярлалаа.

С.Мааманхүү: Эмэгтэй малчдыг урамшуулмаар байна