“Монголын Хаан ширхэгт”  ноолуурын  олон улсын форум үргэлжилж байна. Форумын нээлтэд Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх  салбарын сайдтайгаа оролцсон нь ихээхэн ач холбогдол өгч байгааг илэрхийлэв.

Ноос ноолуур Монголын эдийн засгийн зүтгүүр хүч болох ирээдүй тун ойрхон байгаа. Монголын ноос ноолуурт АНУ-ын зах зээл үүд хаалгаа удахгүй нээнэ гэсэн хүлээлт ч бас бий. Ухдаг бус ургадаг уурхай гэвэл жинхэнэ утгаараа ноос ноолуур билээ.

Тус форум дээр яригдаж буй гол сэдэв гэвэл “Монголын хаан ширхэгт” ноолууран бүтээгдэхүүний стандарт, чанарын баталгаажуулалтын системийн тухай юм. Өөрөөр хэлбэл Монгол ноолуур дэлхийн зах зээлийг “эзлэх” эхлэл болж байна  гэсэн үг.

Монголын ноос ноолуурын холбоо 1993 онд байгуулагдсан. Монголын мэргэжлийн холбоодын бараг анхдагч нь байх.  Тус холбоо  дэргэдээ Баталгаажуулалтын албыг өнгөрсөн 6 дугаар сард байгуулжээ.  Энэ алба ноос ноолууран бүтээгдэхүүний чанарын баталгаажуулалтыг хийж дэлхийн зах зээл дээр таниулан сурталчлах зорилготой. Хэрэглэгч үйлдвэрлэгч хоёрын дунд бүтээгдэхүүнийг гэрчилж баталгаажуулах  үүрэгтэй. Өөрөөр  хэлбэл энэ үйлдвэр  стандартын шаардлага хангасан бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэдэг гэдгийг  хэрэглэгчид болон зах зээлд  баталгаажуулж өгнө гэсэн үг.  Шинэ тутам байгуулагдсан энэ албыг Д.Баясгалан  гэдэг залуу удирдаж байна. 

Хөнгөлөлттэй зээлийн эргэн төлөлтийн хугацааг сунгана

Хэрэв манай улс бүх ноолуураараа эцсийн бүтээгдэхүүн хийгээд экспортлох юм бол жилд 4.7 их наяд төгрөг олох боломжтой. Гэтэл өнөөдрийн байдлаар 1.2 их наядын борлуулалттай байна. ХХААХҮ-ийн яамны сайд Ч.Улаан “Монголын хаан ширхэгт ноолуур нь дэлхийд брэнд болох ёстой. Байгалийн өгөгдөл, өөрийн онцлог чанараараа дэлхийд хосгүй зүйл. Хамгийн гол нь бид техник технологио сайжруулж, өнгө, загвараа өөрчлөх хэрэгтэй. Манай улс жилдээ 10 тонн ноолуур бэлдэж, 40 хувийг нь дотооддоо боловсруулдаг. Тийм учраас 60 хувьд хүргэхийн тулд боловсруулалтын түвшнийг нэмэгдүүлнэ” гэв.

Монгол Улсын Засгийн газраас хөнгөн үйлдвэрийг хөгжүүлэх чиглэлээр “Үйлдвэржилт 20:100”, “Ноолуур” хөтөлбөрийг өнгөрөгч онд батлуулсан. Хөтөлбөр батлагдсанаас хойш ноолууран бүтээгдэхүүний үйлдвэрүүдэд нийт 188 тэрбум төгрөгийн эргэлтийн хөрөнгийн зээл олгосон. Энэхүү хөтөлбөр хэрэгжсэнээр ажлын байрыг үйлдвэрлэлийн хүчин чадлыг 30 хувиар нэмэгдүүлж, 1500 ажлын байрыг бий болгож, борлуулалтыг 27 хувиар өсгөсөн үзүүлэлттэй.

ХХААХҮЯ-ны мэдээллээс харахад Монгол Улс 2019 оны байдлаар жилд дунджаар 9500 тонн ямааны ноолуур, 1400 тонн тэмээний ноос бэлтгэх нөөцтэй байна. Харин Гаалийн ерөнхий газрын мэдээлснээр ноолуурын салбарын нийт экспорт 2018 оны эцсийн байдлаар 390.2 сая ам.доллар хүрч, 2017 онтой харьцуулахад 21.2 хувиар өсжээ.

Угаасан ноолуурыг БНХАУ-д, самнасан ноолуурыг Итали, Англи харин нэхмэл сүлжмэл бүтээгдэхүүнийг АНУ, Герман, Бельги, Франц зэрэг 20 гаруй оронд экспортолж байгаа юм байна.

“Ноолуур” хөтөлбөрийн хэрэгжүүлэхээр Монгол Улсын Хөгжлийн банктай хамтран ажиллаж, тус банкны эх үүсвэрээс 2018 онд 188.2 тэрбум төгрөг, 2019 онд нийт 82.9 тэрбум төгрөгийн зээлийг эргэлтийн хөрөнгийн зориулалтаар ноолуур боловсруулах үйлдвэрүүдэд олгоод байна. Энэ оны эхний 9 сарын байдлаар 370 орчим сая ам.долларын экспорт хийгээд байна.

Өнөөдрийн форумаар  “Ноос ноолуурын салбарт тохирлын үнэлгээний тогтолцоог бий болгож хөгжүүлэх нь “, “Монголын хаан ширхэгт бүтээгдэхүүний  гэрчилгээжүүлэлт”, “Ноолууран бүтээгдэхүүнийг Япон улсын зах зээлд нэвтрүүлэх, Италийн ширхэгт ноу-хау, тансаг бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийн тогтвортой байдал зэрэг олон илтгэл хэлэлцэж байна.