Цахим засгийн газар зөвхөн Эстони, Сингапур зэрэг улсад жинхэнэ ёсоороо ажилладаг гэж шинжээчид үзэж байна. Дэлхийн эдийн засгийн форумаас гаргасан тайланд Эстони улс мэдээллийн технологийн өрсөлдөх чадвараар 133 улсаас 25 дугаар байранд орсон ч ард иргэдийнхээ дунд цахим үйлчилгээг нэвтрүүлсэн үзүүлэлтээр нэгдүгээр байрт оржээ.

Цахим засгийн газар гэж юу вэ? Энэ бол сайдууд болон тэдний туслахууд биш, тэдэнд илгээдэг цахим захидал ч биш, харин төрийн үйлчилгээг өндөр технологийн тусламжтай хамгийн хялбар аргаар хүргэх арга юм. Ямар нэгэн тодорхойлолт авах, бичиг баримт бүрдүүлэхийн тулд хотын захиргаа, яам гээд ямар ч төрийн байгууллагад (тэр байтугай татварын албанд ч) биечлэн очих шаардлагагүй. Цаг хугацаа, мөнгө шаардсан олон бичиг цаас, оочер дараалал, тамга тэмдэг, гарын үсэг, зөвшөөрлийн оронд интернетэд ороод хэдхэн энгийн үйлдэл гүйцэтгэхэд л хангалттай.

Цахим Засгийн газрын өгөгдлийн санд 500 гаруй төрийн байгууллага нэгджээ.

Эстоны цахим засгийн газар 1990-ээд оны сүүлээр байгуулагдаж эхэлсэн байна. Засгийн газар “Барын харайлт” хэмээх улс орныг компьютержуулах хөтөлбөрийг хэрэгжүүлжээ. Бараг бүх сургууль интернеттэй болов. Олон арван мянган иргэдийг интернет ашиглах үнэгүй сургалтанд хамруулсан байна. Парламент цааснаас бүрэн татгалзаж бүх бичиг баримтаа цахим хэлбэрт шилжүүлэв.

Хөтөлбөрийн үр дүн аажмаар иргэдийн өдөр тутмын амьдралд нэвтэрч эхэллээ. Мэдээллийн технологийн мэргэжилтэн, профессор Линнар Винк санаачлагыг гартаа авч энэхүү ажлын голыг нугалжээ. Үүний үр дүнд 2009 он гэхэд хүн амын 75 хувь интернет ашиглан олон зуун төрийн үйлчилгээ авдаг болов.

Зарим шинжээчид Эстоны цахим дэвшил банкны салбарын хөгжлийн үр дүнд гарсан гэж үздэг. Харилцаа холбоо, эдийн засгийн яамны төрийн мэдээллийн системийн хэлтсийн эрхлэгч Маргус Пюгийн үзэж буйгаар 1990-ээд оны эхэнд орон нутгийн банкнууд үйлчилгээгээ цахим хэлбэрт шилжүүлсэн нь иргэдийн компьютер эзэмшиж гэрээсээ гаралгүй санхүүгийн асуудлаа шийдэх хүслийг төрүүлсэн ажээ. Санхүүгийн салбарынхны жишгийг төрийн ажилтнууд дагаж дээрх ажлыг эхлүүлсэн байна.

Эдүгээ Эстоны хүн ам банкны үйлчилгээний 98 хувийг цахим хэлбэрээр авдаг. Орон нутаг дахь банкны салбарууд хэрэггүй болсноор улс орон олон сая евро хэмнэх болов.

Эстоны засгийн газар 100 төрлийн өгөгдлийн санг нэг системд нэгтгэжээ. Иргэдийн орлогын мэдээлэл эзнийхээ оролцоогүй автоматаар бөглөгдсөн байдаг учир тухайн хүн интернетэд ороод татварын падаан нь зөв бөглөгдсөн эсэхийг шалгах л үүрэгтэй.

Статистик тоо баримтаар хүн амын 90 хувь татварын падаанаа интернетээр илгээдэг байна. Интернет ашиглаж төрөл бүрийн лавлах, нийтийн тээврийн билет, тэр байтугай эмийн жорыг хүртэл цахим хэлбэрээр авах боломжтой.

Гар утсаараа машин тавьсан зогсоолынхоо төлбөрийг хийсэн ч болно. 2007 оноос шинээр байгуулагдсан үйлдвэрүүдийг интернетээр бүртгэх болжээ. Түүгээр ч зогсохгүй эцэг, эх хичээлд сууж буй хүүхдээ интернетээр хянадаг бөгөөд багштай нь сүлжээгээр харилцах бололцоотой.

Эстоны цахим сонгууль

Эстоны туршлагыг судалсан шинжээчид сонгуулийн үеийн цахим санал хураалтыг онцлон авч үздэг. Санал хураалт иргэн болгонд байдаг цахим үнэмлэхийн тусламжтай явагддаг. Хүн амын 80 хувь цахим үнэмлэхтэй бөгөөд үнэмлэхээ тоон гарын үсэг зурах болон нийтийн тээврийн тасалбар болгон ашигладаг. 2005 оноос дэлхийн хаана ч байсан сонгуулийн санал хураалтад энэхүү үнэмлэхээр оролцох болжээ. Эстоны хотуудын бүх зочид буудал, худалдааны төв, баар, кафенууд үнэгүй WIFI үйлчилгээтэй.

Ийнхүү ЗХУ-ын бүрэлдэхүүнд байсан, эдүгээ Европын Холбоонд багтдаг, 1,5 сая хүн амтай энэ жижигхэн улс мэдээллийн технологийг бодит амьдралд нэвтрүүлж чадсанаараа дэлхийд алдаршжээ.