УИХ-ын гишүүн О.Баасанхүүтэй ярилцлаа.

-Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах хэлэлцүүлгийг та орхиж гарсан. Яагаад гарсан юм бэ. Та уг нь хуулийн төслийг өргөн барьсан гишүүдийн нэг биз дээ?

-2016 оны сонгуулийн үр дүнгээр АН-9, МАН-65, МАХН-1 парламентад суудалтай болсон. МАН 42, АН 35 хувийн санал авсан бол МАХН 14 хувийн санал авсан. Хэрвээ энэ гурван нам зөвшилцсөн бол 80,90 хувийн саналтайгаар энэ Үндсэн хууль батлагдах байсан. Би өмнөх парламентад ч Үндсэн хуулийг өөрчлөх ёстой гэж ярьж, санал гаргаж байсан хүний хувьд 62 гишүүний нэг болоод санал гаргаад явсан. Үндсэн хуулийг өөрчлөх зорилго нь төрийн хямралыг арилгаж, засаглалын хоорондын харилцаа, бие биедээ барьцаалагдсан байдлыг засах, шүүхийн хямралыг арилгах, Ерөнхийлөгчийн эрх мэдлийг тодорхой болгоно гэж маш гоё юм анх ярьсан. Гэтэл дунд нь ЖДҮ-дчихсэн. 49 ЖДҮ-чин гараад ирсэн. ЖДҮ-жиж байгааг гол шалтгаан нь Улсын ерөнхий прокурор дээр нэр бүхий гишүүд тухайлбал Ж.Батзандан мэтийн хүмүүст эрүүгийн хэрэг үүсгэсэн. Эд гурван зорилго агуулж байна. Нэгд, ШХАБ-т орох эрх мэдлийг нэг хүнд өгч байна. Ерөнхий сайд УИХ-аас асуухгүйгээр шууд шийдвэр гаргах болсон. Өөрөөр хэлбэл, Ерөнхий сайдыг томилсон бол Засгийн газар бие даан шийдвэр гаргана гэж байгаа юм. Бие даан шийдвэр гаргаж болно. Гэхдээ УИХ-тай яаж хамааралтай байх вэ гэдэг асуудал дээр маш том маргаан үүснэ. УИХ-ыг тараахад УИХ-ын дээр байх юм уу, дор байгаад ажлаа тайлагнадаг байх юм уу гэдэг нь тодорхой бус байгаа юм. Хоёрт, шүүх эрх мэдлийг хараат бус байлгана гэчихээд тийм өөрчлөлт хийж чадаагүй. Дээд шүүхийн шүүгчийг тэгш тоогоор томилоод тавыг Дээд шүүх, тавыг Их хурлаас томилно гэж байгаа. Тэгэхээр нэг талаасаа шүүх УИХ-ын хараат болж байна гэсэн үг. Мөн Ерөнхийлөгчийг зургаан жилээр нэг удаан сонгоно гэж байгаа ч 2020 оноос хэрэгжүүлэхээр болж байна. Тиймээс Х.Баттулгаас эхлээд өмнөх Ерөнхийлөгч нар дахиж сонгуульд орох эрхгүй болсон. Энэ нь ганцхан МАН-ын хүн өрсөлдөгч болно гэдгийг зааж өгсөн. Ярьснаасаа ухарчихлаа. Мэдээж хэрэг косметк өөрчлөлтийг хийнэ. Наанаа сайхан реклам хийчихээд цаанаа эрх мэдлийг нэг газар, намын дор төвлөрүүлээд байна. Сонгуулийн тогтолцоог жижгэрүүлсэн тойргоор явуулахаар болсон. Эд ЖДҮ-дээд, концессдоод бүгд хулгай хийчихсэн учраас нэг хүнд 500 мянган төгрөг тараах гэж байгаа юм билээ. Мөнгө тараах схемээ зохион байгуулчихсан. Өдөр бүхэн хурал, уулзалт хийж байна. АТГ-аас авсан мэдээллээр 14 Засаг дарга авлигын хэрэгт холбогдсон байна. Энэ нь МАН-ын 14 намын дарга гэсэн үг. 49 ЖДҮ-чингийн найм нь мөнгө угаасан. Мөн хууль зүйн сайд тагнаж, чагнах хэргээр С.Зоригийг захиалгаар алуулсан хүнийг илрүүлэх үйл явцыг саармагжуулсан. Тогтолт хийсэн. Сонгууль болоход зургаан сар үлдлээ.  Тиймээс эд нар ард түмнийг худалдаж авах юм руугаа явж байна. МАХН бол О.Баасанхүү, Н.Энхбаярынх биш. 144 мянган хүн энэ намд санал өгсөн. Гэтэл Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийг ямар ч зөвшилцөл явуулахгүй кнопыг нь хаах, гутаан доромжлох, айлган сүрдүүлж хүчээр хийсэн. Хүчээр хийсэн юманд ганц санаа зовж байгаа асуудал нь ШХАБ-д элсүүлж Орос Хятадын утсан хүүхэлдэй болгох гэж засаглалын хэлбэрийг зохион байгуулалттайгаар өөрчилсөн явдал. Үүний цаад зорилго нь Монгол Улс 26 тэрбум ам.долларын өрөнд орчихсон. Ерөнхийлөгч Хятад руу айлчлал хийсэн. Энэ үед Шадар сайд Ө.Энхтүвшин айлчлалтай нь давхцуулаад чөлөөт бүс нэртэй хятадуудыг 30 хоногоор оруулна гэдгийг үзгэлчихсэн байсан. ҮАБЗ-өөс надруу “энэ болохгүй зүйл оруулж ирлээ” гэж мессэж явуулсан.  Би үүнийг нь хэлсэн чинь Шадар сайд над руу орилоод, агсраад бөөн хэрүүлж болж байсан. Дараа нь аюулгүй байдлын байнгын хороон дээр бас энийгээ зүтгүүлсэн. Сүүлдээ гэрээ биш хууль болгож оруулж ирсэн. Юу болж байна аа. Гаднынхан манай төрийнхнийг мөнгөөр нь барьцаалчихаад байна. Ийм ноцтой асуудал байгаа учраас ҮАБЗ-д 14 бичиг өгсөн. Гэтэл одоо болтол хариу нь ирэхгүй байна. Би уржигдар Ерөнхийлөгчтэй уулзаж энэ асуудлыг тайлбарласан. ҮАБ-д хор хөнөөл учруулахын тулд эхлээд Үндсэн хуульдаа зөвшилцөхгүй гар хүрч байна гэж би үзэж байна.

-Холимог тогтолцоог унагаасан нь мөнгө тараах үйлдлийн эхлэл гэлээ. Хүн бүрд 500 мянга тараана гэдэг үнэн үү?

-Энэ бол баталгаатай. Асуудал нь холимог байх уу, томсгосон, жижгэрүүлсэн байх уу гэдэгт биш. Долоон удаа сонгууль хийхэд Их хурал дандаа тогтолцоог өөрчилдөг байсан. Жижгэрүүлээд, томсгоод, хольсон. 62 гишүүний өргөн барьсан төсөл дээр тогтолцоог Их хурал мэдье, хэрхэн шийдэх вэ гэдгийг ард түмэн шийдэж байя гэсэн заалт оруулахад түүнийг болиулаад нөхдүүд хүн дугуйлъя гэж оруулсан. Хүн дугуйлна гэдэг хоёр утгатай. Одоо 2020 онд МАН ялагдвал ямар аюултай юм гарна гэж бодож байна. Тэдний зөвхөн газрын даргынх нь авсан алига нэг тэрбум байгаа. Х.Нямбаатарыг би хулгайч гэж хэлсэн. Үнэн л байгаа биз дээ. Миний яриад байгаа юм бүгд үнэн. Хамгийн гол нь нотолдог байгууллага нь би биш. Албан бус мэдээллийг би аваад байна. Би чинь бас А зэрэглэлийн мэдээлэл дээр байдаг хүн. Энэ нөхөд шоронд орохгүйн тулд яаж энэ төрд үлдэх вэ гэдэг зорилго байгаа болохоос 2020 онд яах, улс орны асуудал огт байхгүй. Холимог тогтолцоо гэдгийг АН оруулж ирсэн гэж байгаа боловч У.Хүрэлсүх оруулж ирсэн. Женкотой нийлж байгаад хоригийг У.Хүрэлсүх тавиулсан. АН гэж байхгүй шүү дээ. Өмнөх парламент дээр Хөгжлийн банк, Монголбанк гээд балласан. Өдөр бүхэн шүүх дуудчих гээд байхад хэн тайван суух вэ. Хулгай хийчихсэн хүн шөнө тайван суухгүй шүү дээ. Тиймээс утсан хүүхэлдэй болсон. Жижгэрүүлсэн тойрог дээр мөнгө тараан. Схемээ гаргачихсан байналээ. Схемд орсон хүмүүс утсаар ярьж байна. Анх 10 мянгаар эхэлсэн. Одоо 500 мянган болсон юм байна.

-Ерөнхий сайд өөрөө танхимаа бүрдүүлж, чөлөөлдөг болсон заалтыг та эсэргүүцэж байсан. Яагаад эсэргүүцэж байгаа юм бэ?

-Эд Японы жишээг их ярьдаг. Бид Япон шиг хөгжөөгүй шүү дээ. Японы жишээгээр нам нь хөтөлбөрөө парламентдаа танилцуулаад парламент нь тэр хөтөлбөрийг батлаад хэрэгжүүлэхэд нь саад болбол парламентаа тараадаг. Дахин сонгуулиар нам нь ялбал тухайн Засгийн газар хэвээрээ байдаг. Манайд бол ялсан нам нь дөрвөн хүнийг парламентаас сайд болгоно. Гадаа байгаа хүнээс 6,7 ч юм уу хүнийг оруулж ирээд парламентад танилцуулна. Ямар ч хариуцлага байхгүй. 19 хүн Ерөнхий сайдыг өргөн барьж болдог байхад 30 хүн гарын үсэг зураад сайдыг өргөн барьж болохгүй байна гэдэг нь юу гэсэн үг вэ. Саарал жагсаалтад оруулсан сайд нартай хариуцлага тооцьё гэвэл боломжгүй болгоод Үндсэн хуулиараа баталгаажуулсан. Харин бусад оронд парламент өөрөө тарахгүйн тулд Ерөнхий сайдад хариуцлага тооцно. Ерөнхий сайд дангаараа шийднэ гэж оруулсан цаад санаа нь ШХАБ-д оруулах гэж байгаа юм. 2020 онд Монгол Улсыг оруулах гээд байна.