Эх сурвалж: Үндэсний шуудан сонин, сэтгүүлч Б.Бадралмаа

Гэр бүлийн тухай хуулийг шинэчлэн найруулахаар парламент хэлэлцэж буй. Энэ талаар УИХ-ын гишүүн Ц.Гарамжавтай ярилцлаа.

-УИХ-ын намрын чуулганаар Г эр бүлийн тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах хуулийн төслийн анхны хэлэлцүүлгийг хийгээд завсарлалаа. Хуульд ямар өөрчлөлт орж байна вэ?

-Гэр бүлийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслөөр өмнө нь энэ хуульд байгаагүй асуудлуудыг иж бүрнээр нь шийдэхийгзорьжбайгаа. Ингэхдээ төрөөс гэр бүлийг дэмжих чиглэлд түлхүү анхаарч, нийгэм, эдийн засагт тулгарч байгаа асуудлыг шийдвэрлэхээр ажиллаж байна. Энэ хуулийг өөрчлөхөд гар хүрэхдээ судалгаа шинжилгээ сайн хийх хэрэгтэй. Хуулийн төсөлд хүүхэд үрчлэх асуудал, гаднын хүнтэй гэр бүл болсноос үүдсэн маргааныг шийдвэрлэх, гэр бүлийн хүмүүжлийг хүүхдэд багаас нь олгож, сургуулийн өмнөх боловсролоос эхлэн мэдээлэл олгох зэрэг өөрчлөлт тусгаад байна.

-Сүүлийн үед гэр бүл салалт нэмэгдсэнээс болж хүүхдийн эрх зөрчигдөх болсон. Хүүхдийн эрхийг хамгаалах чиглэлээр хуульд өөрчлөлт орж байгаа юу?

-Манай улс нийт 890 мянга гаруй өрхтэй. Жилд 20 мянга орчим хүн гэр бүл болдог гэх судалгаа бий. Гэр бүлд тулгамдаж байгаа хамгийн том асуудал нь ажилгүйдэл, орлогын эх үүсвэр. Тухайн өрхийн 1-2 гишүүнийг заавал ажилтай, орлоготой болгоход төр засгийн бодлого дэмжлэг хэрэгтэй. Гэр бүл салалтад нөлөөлж байгаа хэд хэдэн хүчин зүйл бий. Тэдгээрийн нэг нь ажилгүйдэл, эдийн засгийн тогтворгүй байдал. Орлоготой, мөнгөтэй болохоор залуус харийн орныг зорьж байна. Үүнээс болж олон гэр бүл салж байгаа. Түүнчлэн сүүлийн жилүүдэд зургаан настай хүүхдүүд сургуульд ордог болсонтой холбоотой залуу гэр бүлийн салалтын тоо нэмэгджээ. Ээж нь хүүхдээ сургуульд сургахаар сумын төв рүү явдаг. Аав нь хөдөө малаа маллана. Ингээд хол байсан хүмүүс ойлголцохгүй байх зэргээс шалтгаалж гэр бүл салж байна.

Тиймээс нийгмийн цогц бодлого хэрэгтэй. Жишээлбэл, зургаан настай хүүхдийг сургуульд сургахдаа гэр шиг нь байх дотуур байрны орчин бүрдүүлж, эцэг, эх шиг нь анхаарал халамж тавих мэргэжилтнүүдийг бэлтгэх ёстой. Үүнд зориулсан санхүүжилтийг ч шийдэх шаардлага бий. Хүүхэд хамгааллын чиглэлээр төрөөс тодорхой хэмжээний дэмжлэг үзүүлж байгаа ч гэр бүлийн үүрэг хариуцлагыг нэмэгдүүлэх хэрэгтэй байна.

Гэр бүлийн наад захын хариуцлага нь хүүхдээ эрүүл, аюулгүй орчинд өсгөж, бойжуулах. Машинаар тээвэрлэхдээ хүртэл анхаарал болгоомжтой байж, хамгаалалтын төхникээр хангах ёстой. Мөн хороо, сум, орон нутгийн нийгэм, засаг захиргааны байгууллагууд гэр бүл хамгааллын чиглэлээр судалгаа хийж, байнгын анхаарал тавьдаг байх нь чухал. Үүнтэй холбоотой би хэлэлцүүлгийн явцад зарчмын зөрүүтэй санал гаргахаар төлөвлөж байна.

-Хуулийн төсөлд гэрлэхээс өмнө гэрээ байгуулах талаар тусгасан байсан. Энэ нь гэр бүлийн үүрэг хариуцлагыг нэмэгдүүлж байгаа хэлбэр үү?

-Бусад оронд ийм жишиг байдаг юм билээ. Хамгийн маргаан дагуулдаг сэдвийн нэг. Нэг гэр бүлд маргаан гарч, салахаар болоход эд хөрөнгийн маргаан их гардаг. Энэ маргааны Гэр бүлийн тухай хуулиар зохицуулдаггүй байлаа. Тиймээс нийгмийн харилцааны үед гардаг энэ сөрөг үр дагаврыг шийдвэрлэх эрх зүйн орчин байх нь зүйтэй гэж үзсэн.

-Гэр бүл зуучлалтай холбоотой заалтыг төслөөс хассан. Гэвч энэ заалтыг байх шаардлагатай гэж үзэх гишүүд ч байсан. Харин таны байр суурийгсонирхоё?

-Энэ хуулийн төсөлд гэр бүл зуучлахтай холбоотой заалтыг хассан. Хэлэлцүүлгийн явцад шаардлагатай гэж үзвэл гэр бүлийн зуучлалын албыг буцааж, оруулж ирж болно. Буцааж нэмэх эсэхийг хэлэлцүүлгийн явцаас шийднэ.

-Энэ удаагийн парламентад хамгийн олон эмэгтэй гишүүн сонгогдсон. Гэтэл хүүхэд, гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй холбоотой асуудалд тэр бүр дуугарахгүй байна. Асуудал юунд байна вэ?

-Хүчирхийлэлтэй холбоотой хэргүүд их гарч байгаа. Мэдээж эмэгтэй, эх хүний хувьд ийм асуудалд сэтгэл эмзэглэж явдаг. Гэхдээ тэр болгонд би ойлгож байна гээд гараад яриад байж болохгүй. Улстөрч хүнд ноён нуруу байх ёстой. Харин ажил хэрэг болгох нь чухал. Би саяхан Гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх тухай хуулийн ажлын хэсгийг ахалж ажилласан. Энэ хуульд хүүхэд хамгааллын чиглэлээр нэлээд хэдэн чухал асуудал тусгасан. Тухайлбал, гэр бүл, сургуулийн нөхцөлд хүүхдийг хамгаалах талаар бүлэг заалт орсон. Уг нь гэмт хэрэг зөрчлийг гарсных нь дараа биш, гараагүй байхад нь урьдчилан сэргийлэх ажлыг зохион байгуулж, судалгаа хийвэл зүгээр. Цаашдаа иргэдийн холбоо, хуулийн этгээдүүд хамтарсан ажлын хэсэг байгуулж хүүхдэд хяналт тавьдаг тогтолцоо бий болгох юм. Хууль зүй, дотоод хэргийн яам гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх ажилд тодорхой санхүүжилт олгохоор болсон. Мэдээлэл өгсөн иргэдийг ч урамшуулдаг болно.

-Хууль баталж гаргасан ч хэрэгждэггүй, гэмт этгээд хариуцлага хүлээдэггүй шүү дээ?

-Бид хууль батлаад гаргадаг ч хэрэгждэггүй нь үнэн. Гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх тухай хууль батлагдаад гарсан ч хүмүүст мэдээлэл хүрэхгүй байгаа. Хуулийн хэрэгжилтийн талаар хариуцсан байгууллагаас асуухаар бэлтгэлээ хийж байна гэх тайлбар өгдөг. Тэгэхээр хууль гарсны дараа тухайн хуулийн талаарх мэдээллийг сайн өгч байх хэрэгтэй байна.