Хүнд үеийг Нийгмийн түншлэгч талуудын хамтын хүчээр давна.

Цар тахал Ковид-19 ба Ажлын байрны баталгаа сэдэвт цахим хурлыг Хөдөлмөр эрхлэлтийн Үндэсний зөвлөлийн гишүүд, МҮЭ-ийн холбооны ажлын алба хамтран зохион байгууллаа.

Цар тахал хөл хорионы үед ААНБ-ууд иргэдэд учирч буй хүндрэл бэрхшээл тэр дундаа ажлын байрны баталгааг хангахад шаардлагатай арга хэмжээний саналуудын талаар хэлэлцлээ.

Уг уулзалтыг МҮЭ-ийн холбооны дэд ерөнхийлөгч, ХЭҮЗ-ийн орлогч дарга С.Эрдэнэбат, ХНХ-ийн дэд сайд C.Зулпхар, МАОЭНХ-ны газрын дарга Э.Энхжаргал нар чиглүүлж ажиллаа.

Уулзалтад МҮЭХ, Салбар, орон нутгийг ҮЭ-ийн холбоод, ХНХЯ, ХХҮЕГ, НДЕГ, МАОЭНХ, НАОЭНХ, ОУХБ, Аялал жуулчлалын холбоо, Авто замчдын холбоо, Ноос ноолуурын Холбоо, Зочид буудлуудын холбоо, Аж ахуй нэгж байгууллагын төлөөлөл, хувиараа бизнес эрхлэгчид оролцож тулгамдсан асуудлууд шаардлагатай дэмжлэг зохион байгуулалтын арга хэмжээнүүдийн талаар санал байр сууриа илэрхийллээ.

Уулзалтаар ярилцаж тулгамдсан асуудлууд шийдэл саналыг нэгтгэн ХЭҮЗ, ХАБЭА, НДҮЗ, ЭМД-ийн Үндэсний зөвлөл, УИХ, ЗГ холбогдох яамд болон байнгын хороод УИХ-ын гишүүд УОК, НОК-т хүргүүлэхээр боллоо.

Уулзалтаар гарсан санал мэдээллийн талаар товчлон хүргэхэд:

С.Эрдэнэбат: Энэхүү уулзалт хөл хорионы хатуу дэглэмийн үед хийгдэж шинээр маш олон хүндрэл үүсч цаашид ч үргэлжлэх хандлагатай байна. Улс орнуудын хамгийн чухал дохио бол эрүүл мэнд ковидтой тэмцэхээс гадна ажлын байрыг хамгаалахад бүгдийг чиглүүлэх ёстой. Ажлын байрны цаана маш олон хүндрэл ААНБ-уудад учирч байна.

Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих чиглэлээр тодорхой арга хэмжээнүүдийг төлөвлөж хэрэгжүүлэхэд талуудын ойлголцол маш чухал байна. Манай улсын Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сан үндсэндээ улсын төсвөөс бараг хөрөнгө тусгайлан тавьдаггүй. Гадаад ажилчдын төлбөрөөс бүрддэг. Баталсан төсвийн ихэнх нь МСҮТ оюутны тэтгэлэгт шууд явдаг. Иймд улсын төсөвт тодорхой төсөв тавьж бүх улсын төсвийг дайчилж ажлын байр аюулгүй байдалд чиглүүлэх шаардлагатай. МҮЭХ, МАОЭНХ тодорхой саналуудыг ЗГ, УИХ-д хүргүүлсэн. ААНБ Иргэдийн хүлээлтэд тэр бүр хүрсэн шийдвэр гарсангүй. Төсвийг тодотгон дахин шинэ нөхцөл байдалтай уялдуулж авч үзэх шаардлагатай. 

ААНБ–уудад ажлын байр цалин хөлсөө тавьж явахад тодорхой дорвитой шийдлүүдийг шаардаж байна. Зөвхөн өвчнөө тоолоод УОК-ыг хараад суух биш цаашид хэрэгжүүлэх олон төрлийн арга хэмжээг одооноос тодорхой шийдлүүд гаргах хэрэгтэй. Бүх түвшинд орон нутаг салбарын түвшинд 3 талт яриа хэлэлцээр зөвшилцлөөр аюулгүй байдал ажлын байр цалин хөлс орлого ажил үйлчилгээг дэмжих асуудлууд яригдах шаардлагатай болж байна.

Хөдөлмөр нийгмийн хамгаалын дэд сайд С.Зулпхар: Өнөөдрийн цахим уулзалт цаг үеэ олсон зөв цагтаа хийгдэж байгаа уулзалт болж байна гэж харж байна. Зохион байгуулсан МҮЭ-ийн холбоо болон нийгмийн түншлэгч талууддаа талархал илэрхийлье.

Цар тахал дэлхий нийтийг хамран тархсан хэдий ч бид ажлаа хэвийн явуулах бүхий л чиглэлээр бүх нөөц боломжоо ашиглан ажиллаж байна. ХНХЯ эхний ээлжинд тэтгэмж халамжийн ажлуудыг богино хугацаанд амжуулж ажиллаа. Хүүхдийн мөнгө хүнсний дэмжлэг гэх мэт эмзэг хэсэгт хүрч ажиллаа. Энэ нь эргээд хүмүүсийн амьдрал цаашлаад эдийн засгаа тэтгэнэ.

Цар тахлын үед Засгийн газраас авч хэрэгжүүлж байгаа арга хэмжээнүүд, хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих хөтөлбөрүүдүүд дээр багахан хэмжээний хэмнэлт гарч байгаа ажлын байруудаа дэмжихэд зарцуулна. Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих чиглэлээр бодлогын платформ боловсруулж байгаа ирэх оноос хэрэгжээд эхлэнэ.

ХНХЯ чиглэлийн яам учир бодлогын дэмжлэгүүдийг хийхээс гадна та бүхнээс гарсан санал, санаачлагуудыг хэрэгжүүлэн ажиллахад бэлэн байна. ХЭҮЗ-өөр сангуудын зарцуулалт болон цаашид хэрэгжүүлэх зарим асуудлуудыг удахгүй хэлэлцэнэ. Та бүгдийг илүү сонсож ажилдаа тусган ажиллана.

МАОЭНХ Э.Энхжаргал: Маш олон байгууллагаас санал шийдэл гомдол ирж байгаа үед чухал уулзалт болж байнаа. ААНБ-ууд тэр дундаа жижиг дунд үйлдвэрлэл үйлчилгээ эрхлэгчдэд маш хүнд цохилт болж байна. Манай байгууллага ЗГ-т дахин санал хүргүүлэхээр бэлдэж байгаа. Өмнөх арга хэмжээнүүд НДШ, ХХОАТ, цалингийн нөхөн олговор зэрэг дэмжлэгүүд зарим нь байхгүй болсон буурсан нь бүр хүнд үед хүлээлт үүссэн байсан үр дүн бага байна. Зээлийн хүүний төлбөрийн дарамтууд их байгаа зээлийн хүүг бууруулах царцаах хэрэгтэй. Цаашид хүнд ачааг үүрэх ажил олгогчид ажилчид ЗГ илүү бодит шийдлийг гаргах хэрэгтэй байна.

НДЕГ дэд дарга А.Ганцэцэг: НДШ ийг бүрэн чөлөөлсөн 6 сар хугацаанд 38398 Ажил олгогч 567 мян хүн хамрагдсан 560 тэрбум зардал гаргасан. Ажилгүйдэл сангаас 200 мян олговорт 80504 хүн хамрагдаж 43 тэрбум төг зарцуулсан. Цаашид НДШ ийг хөнгөлж зөвхөн тэтгэврийн даатгал АО-оос 5 хувь ажилтнаас 5 хувийг аваад явна. Цалингийн олговор 7 сар хүртэл хэрэгсэн цаашид олгохгүй.Харин зарим сан хооронд зохицуулалт хийх эрх ЗГ-т бий.

Аялал жуулчлалын холбоо: Энэ салбарын байнгын ажилладаг мэргэжлийн 1500 орчим хүнийг авч үлдэхэд төрөөс цалингийн дэмжлэг өгөх хэрэгтэй байна. Дам 88000 орчим ажлын байр байдаг. Гадаадад ажиллах хүчин гадаадын мэргэжилтэн ажиллуулж байгаа буудлуудад ХЭДС-д төлдөг татварыг нөхөн олгох, ЗГ-аас өмнө нь хэрэгжүүлж байсан 200 000 төргөрийн бодит дэмжлэгийг дахин олгох.

Ноос ноолуурын холбоо Туяа: Өнөөдрийн төр засгаас авч хэрэгжүүлж байгаа арга хэмжээ хувийн хэвшилд чиглэсэн дорвитой арга хэмжээ байхгүй энэ хэвээрээ явбал хувийн хэвшлүүд дампуурлаа зарлахад хүрээд байна. НДШ, ХХОАТ-ын хөнгөлөлт чөлөөлөлтөнд хамруулах, дотоод болон гадаад тээвэрлэлтийг зохицуулж нээх шаардлагатай гэж үзэж байна.

М.Нямдаваа: Сайдаас асуулт Үйлдвэрлэл үйлчилгээ эрхэлдэг аж ахуй нэгжийн үйл ажиллагааг хэвийн явуулах зорилгоор эдийн засаг, төсөв санхүүгийн талаар авах арга хэмжээний тухай саналаа Засгийн газрын гишүүн бүр судалж, газар дээр нь шийдвэрлүүлж ажиллахыг үүрэг болгосон, энэ хүрээнд хөдөлмөр эрхлэлтийг нэмэгдүүлэх чиглэлээр ямар ажил төлөвлөж байна вэ?

ЭХГУУҮЭХ-ны дарга Х.Буянжаргал: ААНБ-уудыг дэмжих тусгайлсан бодлого хэрэгжүүлж ажилчдыг ажилтай орлоготой байлгах, ажлын байрыг хадгалах, экспортонд гаргадаг уул уурхайн салбарыг онцолж яриад байх юм, бусад уурхайчдын асуудал ч гэсэн чухал, уурхайчид хөл хорионы үед олон хоногоор ээлж солигдолгүй ажиллаж байна тэдний цалин хөлсийг зохицуулсан тусгайлсан хуулийн зохицуулалт өнөөдөр байхгүй байна.

Иймд шинэчлэн найруулж байгаа Хөдөлмөрийн тухай хуулийн төсөлд онцгой нөхцөл байдлын үед цалин хөлс олгох тухай заалтыг онцгойлон анхаарч тусгах шаардлагатай байна. Мөн Засгийн газраас хэрэгжүүлж байгаа өнгөрсөн хугацааны арга хэмжээ сайн дэмжлэг болсон ч сүүлд авсан арга хэмжээнүүд хөрсөн дээрээ бодит дэмжлэг болохгүй, дорвитой шийдэл болохгүй байгааг анхаарч иргэдийн зээлийг түр хойшлуулах биш тодорхой хугацаанд хүүг нь цуцлах гэх мэт арга хэмжээг авч хэрэгжүүлмээр байна. 

Зочид буудлуудын холбоо: Монгол улсад 600 гаруй зочид буудал үйл ажиллагаагаа явуулдаг. 13000 ажилтантай. Өнөөдөр энэ салбарын 9000 гаруй ажилтан ажилгүй болоод байна. Цар тахлын энэ цаг үед40 гаруй зочид буудал тусгаарлах байрны зориулалтаар ажиллаж байна. Сүүлд сэжигтэй тохиолдол дотоод тусгаарлалт авсан их эрсдэлтэй байна. ЭМДСангаас ажилчдад ААНБ уудад хамгаалах хэрэгсэл эрүүл мэндийн эрсдлээс хамгаалахад олговоро дэмжлэг олгох хэрэгтэй байна. Тэдний цөөхөн хэдэн ажилчдад хамгаалалтын хувцас хэрэгсэл болон бусад тэднийг хамгаалахад чиглэсэн ямар ч дэмжлэг байхгүй байна.

Засгийн газраас НДШ, ХХОАТ-ын хөнгөлөлт чөлөөлөлтөнд хамруулж биднийг дэмжсэн бодит ажил, ажлын байраа тогтоон барих, хадгалахад дэмжлэг үзүүлнэ үү. Мөн ажилчдыг хөрвөх мэргэжлийн сургалтад хамруулах хэрэгтэй байна.

ЖДҮХҮАЖАБХА-ны ҮЭХ-ны дарга Х.Батбаяр: Худалдаа эрхлэгчид лангуу түрээслэдэг жижиг дунд үйлдвэрлэл эрхлэгчид, өдөртөө амьжиргаагаа залгуулдаг өдрийн зээлтэй иргэдийн түрээс, зээлийн хүүг чөлөөлөх, түрээслэгч ААНБ-уудын цахилгаан дулааны үнэд хөнгөлөлт үзүүлэх, албан бус салбарт ажиллагсдыг төрөөс дэмжих тэдний зээлийн хүүг тэглэх хэрэгтэй.

Монголын авто замчдын холбоо А.Уранчимэг: Авто замын салбарын 70 гаруй компани улсын төсвийн хөрөнгөөр замын ажлуудыг хийж гүйцэтгэсэн. Одоо болтол санхүүжилт хийгдээгүйгээс ажилчдын цалин хөлсөө өгч чапахгүй, НДШ, ХХОАТ-аа төлж чадахааргүй нөхцөл байдал үүсээд байна. Манай салбарын хувьд Засгийн газраас авч хэрэгжүүлж байгаа хөнгөлөлт чөлөөлөлтийн арга хэмжээнүүдэд хамрагдддаггүй учраас энэ санхүүжилтийг яаралтай шийдвэрлэх шаардлагатай байна.

ОУХБ Болормаа: Чухал уулзалт зохион байгуулж байнаа. НҮБ ОУХБ-аас улс орнуудад өгч байгаа нэг чухал мессеж бол: Хорио цээрийн үед хэрэгжүүлж буй арга хэмжээ дэмжлэгээ Ажил олгогчид болон ажилтнуудын төлөөлөлтэй хэлэлцэж шийдвэрлэх юм. Улс орнуудад хэрэгжүүлж буй арга хэмжээнүүдийг сайн туршлагуудыг ОУХБ-ын сайтад тавьсан байгаа. Манай түншлэгч талууд авч хэрэгжүүлбэл оновчтой чухал арга хэмжээнүүд байна. Төрийн дэмжлэгээс орхигдоод байгаа нэг хэсэг бол албан бус салбарын хувиараа хөдөлмөр эрхлэгчид байна. Үүнд их анхаарал хандуулах хэрэгтэй.

Баян-Өлгий аймгийн ҮЭХ-ны дарга А.Кеншилик: Манай аймаг бусад аймгаас онцлогтой. Хорио цээрийн үед онцгой анхааралтай байх шаардлагатай. Манай аймагт тээвэрлэгчид тэр дундаа том оврын тээвэр 160 гаруй, дунд оврын тээвэр автобус 60 гаруй байдаг эдгээр тээвэрлэгчидтэй холбоотой асуудлууд хүнд байна. Мөн өдрөөр орлогоо олдог ченжүүд, түрээслэгчдийн асуудлуудад хүндрэл үүсч байна. Иймээс тодорхой хөнгөлөлт чөлөөлөлтийн арга хэмжээ авч хэрэгжүүлэх шаардлагатай байна.

ОСНААҮАҮЭХ-ны дарга Б.Жавзандулам: Улсын хэмжээний орон сууц, нийтийн аж ахуйн байгууллагын үйл ажиллагаа доголдолгүй, ажилтнууд нь эрсдлээс хамгаалагдаж хэвийн ажиллаж байж төвлөрсөн орон сууцны хорооллуудтай хот, аймаг, суурин тосгодын инженерийн шугам сүлжээ хэвийн байна. Хэвийн болгохын тулд маш олон инженер техникийн ажилтнууд дайчлагддаг. 

Энэ салбар Ковид 19 цар тахалд өртвөл ажиллах хүчний хомдсолд орно. Төлбөрийг цахимаар төлдөг болгох тал дээр ажил олгогчийн зүгээс хийгдэж байгаа ажилд нь Нийслэл, НИТХ-аас шаардлагатай санхүү хөрөнгийн дэмжлэг үзүүлэх асуудлыг судлан үзэх хэрэгтэй байна. Энэхүү орлого төвлөрүүлэлттэй холбоотойгоор ОСНАА-н салбарын “Борлуулалтын байцаагч” албан тушаалд 320 орчин эмэгтэй ажилтнууд ажилладаг.

Ажлын байрны гүйцэтгэх үүргээрээ гадуур хэрэглэгчидтэй тулж ажилладаг ажлын гүйцэтгэлээрээ цалинждаг ажлын байр. Хорио дэглэмийн улмаас цахимаар ажлаа явуулж байгаа ч төдийлөн үр дүнд гарахгүй байгаа. Энэ онцгой цаг үед эдгээр ажилтнуудын ажлыг дүгнэхдээ орлого төвлөрүүлэлтэд үүсч байгаа хүндрэлтэй нөхцөл байдлыг онцгойлон харгалзан үзэж цалингийн журамд зохицуулалт хийх шийдвэрийг яаралтай гаргахгүй бол дээрх орон тооны ажилтуудын цалин эрс буурах нөхцөлд орж байна.

Автобус нэгтгэл Төрбат: Нийтийн тээврийн жолооч нар аюулгүй байдал хөдөлмөр хамгаалалд онцгой анхаарах хэрэгтэй байна. Маш өндөр эрсдэлд ажиллаж байна. ЭМД сангаас дэмжлэг үзүүлэх.

Нийслэлийн ажил олгогч эздийн нэгдсэн холбоо Ц.Нанжидсамбуу: Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сан, Ажилгүйдлийн даатгалын сан, ҮОМШӨ, ЭМД зэрэг сангуудын үлдэгдэл хэдэн төгрөг байгаа вэ дээрх сангуудаасаа ААНБ-ууддаа зарцуулаач ээ. НДШ, ХХОАТ-ын хөнгөлөлт чөлөөлөлтийн тухай шийдвэрээ төр засаг дахин авч үзэж бодит хэрэгжих ААНБ-уудад дэмжлэг болохуйц шийдвэрүүдийг гаргуулах саналтай байна. Зээл зээлийн хүүг царцаах хойшлуулах арга хэмжээг шуурхай авч хэрэгжүүлэх хэрэгтэй.

Б.Рагчаа: МИАТ, ИНЕГ том хохирол амсч байна. Бүрэн сул зогссон байдалтай байна ажилчид. Төрөөс тусгайлсан дэмжих арга хэмжээ авмаар байна. Гэтэл ХАОАТ НДШ ийн хөнгөлөлтөд төрийн гэдгээрээ хамрагдаагүй. Цаашид хамруулмаар байна. ЭМД ын сангаас ААНБ уудад дэмжлэг үзүүлэх хэрэгтэй байна.

Дархан Баяржаргал: НДШ татварын өр төлбөртэй ААНБ-уудын дансыг хаасан. Олсон жаахан мөнгөө ядаж ажилчдынхаа цалинг тавих хэрэгтэй байдаг. Хорио цээрийн үед данс хааж дарамт учруулмааргүй байна.

О.Гантуяа: Энэ хүнд үед ажлын байраа алдаж буй ажилчдыг хөрвөх мэргэжлээр сургах хэрэгтэй болж байна. Мөн иргэд ААНБ-уудад эрсдэлтэй үед хэрэглэх гэж хуримтлуулсан ЭМД сангийн чөлөөт үлдэгдэл 500 орчим тэрбум төгрөгөөс хамгаалах хэрэгсэл аюулгүй байдлыг хангахад чиглэсэн дэмжлэгийг үзүүлэх шаардлагатай байна.

Долгор: ЭХГУУҮЭХ: Уурхайчид 21 ажилласан ажилчид хорио цээрийн улмаас дахиад сунаж ажиллах болж байна. Энэ нь их эрсдэл дагуулна. Мөн 0-12 насны нялх хүүхдүүдтэй эмэгтэйчүүд хичээл сургууль цэцэрлэг урт хугацаанд амрахаар яаж ажиллах вэ? Энэ дээр тодорхой дэмжлэг үзүүлэх үйлчилгээ хэрэгтэй.

Хувиараа бизнес эрхлэгч: Ихэнх жижиг цех дэлгүүрүүдийн ажилчид бараагаа хувийн машинаар хүргэдэг гэтэл QR код олгохгүй байна. Заавал байгууллагын нэр шаардаад борлуулалт түгээлт байхгүй маш хүндрэл учруулж байна. Цахим худалдааг иргэд ААНБ уудад хийх боломжоор хангах хэрэгтэй байна.

Хуралд 60 орчим хүн оролцсон бөгөөд 3 цаг орчим үргэлжиллээ. Санал хэлж амжаагүй оролцогчид саналаа мэргэжлийн холбоод ҮЭ-ээрээ дамжуулан хүргүүлэхээр боллоо.

Цаашид тодорхой салбаруудаар тодорхой нэг асуудлаар оролцоог өргөтгөн УИХ, ЗГ, Сангийн яам холбогдох яамдыг оролцуулан хийх. Холбогдох зөвлөл хороодоор хэлэлцэн ЗГ,УИХ ажлын хэсэгт хүргүүлэн үр дүнг эргэн мэдээлэхээр боллоо.