УИХ-ын гишүүн, МАХН-ын дэд дарга Д. Тэрбишдагватай ярилцлаа.

-Таныг МАХН-ын намын дэд даргынхаа албан тушаалыг өгч байгаа гэсэн яриа гарсан байна. Та албан ёсоор энэ тал дээр тайлбар хийсэнгүй. Үнэхээр дэд даргынхаа албан тушаалыг өгч байгаа юм уу?

-Энэ үнээн. МАХН-ын дэд даргаас чөлөөлөгдөх өргөдлөө өнгөрсөн оны арванхоёрдугаар сарын 28-ны өдөр МАХН-ын дарга Н.Энхбаярт өгсөн. Шинэ жил таарсан учраас мэдээлэл хожуу цацагдаж л дээ. Манай намын хувьд намын дарга эзгүй, гадаадад эмчлүүлж байх үед бол яах аргагүй дэд дарга шаардлагатай байсан цаг үе бий. Ер нь нам “олон толгойтой” болох тусам намыг нэгдсэн бодлогоор зангидахад түвэгтэй болж, өөрийн тойргоо үүсгэж, дотоодэв нэгдэлд халтай болж, их мэдэгчид бужигнуулах сөрөг тал ажиглагддаг.

Тийм ч учраас миний хувьд олон дэд даргатай байх шаардлагагүй гэж үздэг. МАН, АН дэд даргагүй л байгаа биз дээ. Намын дарга Н.Энхбаярыг БНСУ-д эмчлүүлж байхад ч хэд хэдэн удаа “МАХН-ын дэд даргын албан тушаалыг өгнө” гэж өөрийн байр сууриа илэрхийлж байсан. МАХН-ын дарга Монголд ирсэн, намын удирдлага зохион байгуулалтыг нэг гарт төвлөрүүлэн удирдаж ажиллах шаардлага өнөөгийн нийгэм, улс төр, намын дотоод нөхцөл байдлаас бодитой үүсээд байгаатай уялдан Н.Энхбаяр дарга өөрөө удирдаад явах боломж бүрдсэн учраас миний хувьд дэд даргын албаа өгөх шийдвэр гаргаж байгаа юм.

-Та ч яахав өргөдлөө өгдөг юм байж. Намын дарга Н.Энхбаяр таны өргөдлийг хүлээж авсан юм уу. Өмнө нь өөрөө БНСУ-д байхдаа хүлээж аваагүй юм байна шүү дээ. Таны улс төрийн туршлага аль алийг нь бодсон ч намын дэд дарга байх нь МАХН-д хэрэгтэй байх?

-Нэгдүгээрт, Би УИХ-ын гишүүн. Тиймээс намын дарга болон дэд дарга нар ямар нэгэн байдлаар өөрийн байр сууриа илэрхийлэхээр л намын бодлого гэж ойлгогдох явдал бий. Тухайлбал, Оюу толгойн Дубайн гэрээн дээр би хатуу байр суурьтай байсан. Зөвхөн Оюу толгой гэлтгүй бусад асуудал дээр үг хэлчихээр л Тэрбишдагвын гэхээсээ илүүтэй МАХН-ын байр суурь болж харагддаг.

Хоёрдугаарт, аливаа нам сонгуульд ялах нь маш чухал байдаг. Тиймээс сонгуулийн тойрог дээр олон түмэнтэй тулж ажиллаж, өөрийн биеэр , оролцохгүй л бол болдоггүй. Намын дэд даргын хувьд хурал зөвлөгөөн зохион байгуулах, өдөр тутмын амьдралд оролцох, намын гишүүд, хүмүүсийг хүлээн авах зэрэг оволзсон шахуу ажил ихтэй байдаг юм. Манай улс төрийн нөхцөл, цаг агаар шигээ их хувирамтгай.

Намын даргын гарт удирдлага төвлөрч, асуудал хариуцсан олон нарийн бичгийн дарга нар бас ажиллаж байна. Сонгууль ойртсон үед хуралдаж, зохион байгуулалтын ажилд хутгалдаж цаг барж байхаар дэд даргын ажлаа өгчихөөд, МАХН-аас нэр дэвшигчдийг ялалт байгуулахын төлөө тодорхой дүүрэг, аймаг хариуцаж ажиллах шаардлагатай гэж бодож байна. Мөн МАХН-ын рейтингийг өсгөнө гэдэг бол УИХ-д орж ирэх хүмүүсийн тоог нэмнэ гэсэн үг. Миний хувьд 2012 оны сонгуульд Сонгинохайрхан дүүрэгт нэр дэвшиж 42399 сонгогчийн саналыг авснаар хамгийн өндөр санал авсан нэр дэвшигчдийн хоёрдугаарт орж, МАХН-МҮАН-ын “Шударга ёс” эвслийн төлөө өгсөн саналын 35.8 хувийг дангаараа бүрдүүлсэн байдаг. Аль болохоор л тойрогт нэр дэвшигчийг олноор ялуулж байж МАХН маань парламентад жагсаалтаар цөөнгүй хүнээ оруулж чадна. Тиймээс энэ чиглэлд түлхүү анхаарч ажиллахыг чухалчилж байгаа.

-Таныг тэгээд дэд даргаас албан ёсоор чөлөөлсөн юм уу. Та Н.Энхбаяр даргатай уулзсан уу?

-Намын даргад өргөдлөө хүргүүлснээс хойш уулзаж амжаагүй байгаа. Н.Энхбаяр дарга гадагшаа явж таарсан. Миний хувьд Мал амьтны эрүүл мэндийн тухай хуулийн хүрээнд Р.Бурмаа сайдын хамт гадаадад туршлага судалж байгаад ирлээ. Намын дарга болон журмын нөхөд маань ямар шийдвэр гаргахыг мэдэхгүй л байна.

-Таныг дэд даргын албан тушаалаа өгөх сургаар “Тэрбишдагва Н.Энхбаяртай таарахаа больжээ”, “Тэрбишдагва намаасаа гарах гэж байна”, “Шадар сайдын суудлыг өгөөгүй болохоор намдаа гомджээ” гээд янз бүрийн таамаг явж байна. Яг ямар асуудал болсон юм бэ?

-Тийм яриа сошиал мэдээллээр их тархсан байна лээ. Миний өмнөөс ярилцлага зохиочихдог болжээ. Би өөрөө ч мэдээгүй байхад янз бүрийн юм гардаг. Гэхдээ нам бол амьд организм. Олон бодол санаа уралдуулж байж амьд, хүчтэй байдаг. Аль ч намын амьдрал тийм шүү дээ. Бүх зүйлд дуулгавартай явдаг тийм хөг өнгөрөөд олон жил болж байгаа. Үүнийг олон ургальч үзэл ч гэдэг. Үзэл бодлоо илэрхийлэх явдал байнга тохиолддог шүү дээ. Намайг дэд даргаас чөлөөлөгдөх хүсэлтээ өгчихөөр өөрсдийнхөө бодсоноороо янз бүрээр бичиж л байх шиг байна.

“Стандарт бус Засгийн газарт хадаг бариад ирсэн ч орохгүй, хууль бусаар Дубайн төлөвлөгөө нэртэй гэрээг байгуулсан “Шийдлийн” нэртэй Засгийн газарт ажиллах нь Монгол Улсынхаа эсрэг ажилласнаас ялгаагүй” гэж ярилцлага өгч байсан. Тиймээс энэ Засгийн газарт орж ажиллахгүй гэдгээ тов тодорхой илэрхийлсэн байгаа биз дээ. Сайдын ажлыг авч ч байсан, өгч ч байсан. Авсан бол хийсэн шиг хийх хэрэгтэй, өгсөн бол өгсөн шиг өгөх хэрэгтэй. Араас нь хэл ам болж, гоншигоноод байх хэрэггүй гэж үздэг. Би ийм л зарчимтай.

-Таныг бас бүлгийн дарга бол гэсэн юм биш үү?

-Намайг “Шударга ёс” эвслийн бүлгийн дарга бол гэсэн. Бүлгийн дарга болох уу, үгүй юу гэдгийг МАХН, МҮАН хоёр хамтарч хуралдаж, бүлэг дээр санал бодлоо нэгтгэж байж шийдвэр гарсны дараа л шийдэгдэнэ.

-Та МАХН-ыг МАН-тай нэгтгэх гээд байгаа юм уу?

-Монголын улс төрийн амьдралд гарсан сонин үйл явдал бол МАХН хагарч хуваагдсан явдал. Үүнд намын эгэл жирийн гишүүд, дэмжигчид, тэр ч бүү хэл олон түмэн хүртэл таатай биш байдаг. Хуучин намын зүтгэлтнүүд хүртэл байж ядаад, хажуугаас хараад сууж чадахгүй болоод хоёр намын даргад нэгдэх тухай бичиг өргөснийг та мэдэж байгаа. Миний хувьд, угшил нэгтэй намууд яагаад хамтарч ажиллаж болохгүй Миний хувьд, угшил нэгтэй намууд яагаад хамтарч ажиллаж болохгүй гэж боддог. Хүчээ нэгтгэх, хамтарч ажиллах талаар эртнээс ярьсан, иь үнэн л дээ. Тухайн үеийн намын удирдлагууд МАХН гэдэг нэрийг өөрчилж, шүүмжлэл хэлсэн хэдийгээ нүд үзүүрлэж, эв нэгдлийг сарниулах бодлого явуулснаас болоод хоёр нам хуваагдсан.

Ер нь дэлхий дээр хамгийн үнэтэй брэнд нэр арав гаруй тэрбум ам.долларын үнэд хүрч байсан юм билээ. Жишээ нь Google, Coca Cola гээд л. МАХН гэдэг 90 жилийн түүхтэй, биднийг ямар байдлаас ямар болгосон билээ гэж жирийн олон талархдаг брэнд нэр. 2008 оны сонгуулиар ард түмэн МАХН гэдэг нэрэнд дургүйцээгүй, харин ч дэмжиж, үнэмлэхүй олонхи болгож байлаа. Гэтэл нийгмийн сэтгэлзүй, олон нийтийн хандлага, гишүүд, дэмжигчдийн байр суурийг үл тоож, цөөн тооны хэдэн нөхдүүд хуйвалдаж, хүчээр асуудлыг шийдэхээр задрал явагдах нь гарцаагүй шүү дээ. Хэдийгээр ингэж нам задарсан ч гэлээ олон жил нөхөрлөж яваа андууд маань МАН-д бий.

Нуух хэрэггүй ээ, би тэдэнтэй уулзаж, санал бодлоо солилцдог ярилцдаг. Бид хэдийгээр МАХН, МАН гэж хоёр хуваагдсан ч Монгол Улсын төлөө нэг эрх ашгийн цэг дээр санал нийлдэг юм. Хот хөдөөгийн иргэдтэй уулзаж байхад тэд ганцхан юмыг захин хэлж байгаа нь “Энэ хоёр нам хамтран ажиллах ёстой, тэр цаг үе нь болсон” гэж байна. Үүнийг хоёр намын удирдлагууд зарим явцуу эрх ашгаас дээгүүрт тавьж анхаарал хандуулж ажил хэрэгчээр асуудалд хандах цаг нь болсон.

-Н.Энхбаяр даргыг Шадар сайд болгоно гэдэг яриа нэг хэсэг явсан. Түүний ялтайд тооцогдох хугацаа нь дууссан, дуусаагүй гээд аль нь зөв ярьж байгааг үнэндээ хэн ч мэдэхгүй л байна. Дээр нь Г.Шийлэгдамба сайдын асуудал байна. Эргээд Эрүүл мэнд, спортын сайд болох боломжтой гэж ярих юм?

-Н.Энхбаярыг Шадар сайд болохыг хувьдаа дэмждэг. Яагаад Шадар сайд болж болохгүй гэж. Монголын төрийн гурван дээд албан тушаалыг хашсан энэ хүнд мэдлэг, чадвар, туршлага хангалттай бий. Энэ хүний туршлага, оюуныг Монголын төр ашиглах хэрэгтэй. Монгол төрд ашиглах хүмүүс гэж бий шүү. Зарим хүмүүс Ерөнхийлөгч байсан хүн Шадар сайд болж, доошоо буух гэлээ, Ерөнхийлөгч байсан хүнийг улс төр рүү дахин оруулж болохгүй гэсэн яриа ч явдаг. Ерөнхийлөгч байсан хүнийг шоронд оруулсан биз дээ. Хэлмэгдүүлэлт явуулж, шоронд хийхэд юу ч дуугараагүй хүмүүс өнөөдөр Шадар сайд болох гэлээ гээд эмзэглээд байх хэрэггүй.

-Одоо болтол Эрүүл мэндийн сайдыг томилоогүй байна. Өргөн барьсныг Ерөнхий сайд хүлээж авахгүй гээд л томилогдох хүнгүй байгаа юм уу?

-Өнөөдөр эрүүл мэндийн чиглэлээр мэргэшсэн ёс суртахуунтай, эмчийн тангараг өргөсөн хүмүүс нь ажлаад хийгээд явж байна. Гэхдээ энэ хүмүүст бодлого тодорхойлогч зайлшгүй хэрэгтэй. Одоо болтол сайдыг томилсонгүй. “Шударга ёс” эвслээс санал болгосон хүнийг Ерөнхий сайд өөрийнхөө бүрэн эрхийн хүрээнд хүлээж авахгүй байж болно. Өөрт нь олон гарц бий. Заавал нэг хүнийг сайдаар томилоод нөгөөхийг нь шилжүүлэн тавина гэсэн ойлголт байхгүй. Эрүүл мэнд, спортын яамны Төрийн нарийн бичгийн даргаар томилогдсон хүн өмнө нь энэ салбарыг удирдаж байсан ч мэргэжлийнх биш. Тиймээс сайдыг нь мэргэжлийн хүн л томилмоор байгаа юм. Эрүүл мэндийн салбарт олон мундаг эрдэмтэн, докторууд байна шүү дээ.

Та надаас хоёрхон асуулт асууна гэж хэлсэн биз дээ. Энэ удаад хоёулаа ярилцлагаа ингээд дуусгах уу. Улс төр, эдийн засгийн асуудлын талаар цагаан сарын өмнө хоёулаа дэлгэрэнгүй ярилцъя.

Н.Энхбаяр дарга намаа өөрөө удирдаад явах боломж бүрдсэн учраас би дэд даргын албаа өгөх шийдвэр гаргасан