Өдрийн сонин, сэтгүүлч Б.Амартүвшин

ЗГХЭГ-ын дарга Л.Оюун-Эрдэнээс цөөн асуултад хариулт авлаа.

-Засгийн газраас гаргаж байгаа шийдвэрийг Захиргааны хэргийн шүүхээр хэлэлцүүлэхгүй байх асуудал орж ирж байна. Энэ талаар та ямар байр суурьтай байна вэ?

-Засгийн газар шиг бядгүй ийм байгууллага Монгол Улсад байхгүй болчихоод байна л даа. Тухайлбал, Хөшигийн хөндийн бүтээн байгуулалт гацлаа. Миний хувьд ажлаа аваад гацсан ажлуудыг явуулахын тулд ажлын хэсэг байгуулсан. Гацсан шалтгаан нь маш инээдтэй. Засгийн газрын тусгай хэрэгцээнд авчихсан газар дээр нь сумын Засаг дарга газар олголт хийхдээ авлига аваад, түүн дээр нь алдарт шүүгч Мишгийн Батсуурь мөн авлига авч гурван шатны шүүхээр нэг талд нь гаргаад шийдчихсэн.

Монгол Улсын Засгийн газрын шийдвэр сумын Засаг дарга дээрээ ялагдаад Захиргааны хэргийн шүүх биднийг дэмжсэнгүй гэж хэлээд хөрөнгө оруулалтаа зогсоочихсон Засгийн газар дэлхийд байх уу. Дэлхийн аль ч улсад Засгийн газартай холбоотой, ялангуяа захиргааны акттай асуудлууд Захиргааны хэргийн шүүх дээр очиж унадаггүй л дээ. Үүнээс болж асар их хэмжээний авлига, хээл хахууль цэцэглэж байна. Хянагдах бол Үндсэн хуулийн Цэц дээрээ хянагдах бүрэн боломжтой.

Энэ мэт олон зүйл байгаа. Одоо дагуул хот байгуулна. Засгийн газар шийдвэр гаргахад, тэрийг нь шүүх дээр очоод унагаачихдаг асуудал гарна. Тэгээд хэдэн шүүгчид нь авлига аваад байдаг. Ийм л нөхцөл байдалд орчихсон. Эрдэнэтийн 49 хувьтай холбоотой асуудал гээд л. Мөн Гутайн даваатай холбоотой асуудал байна. Шүүх дээр Засгийн газар дандаа ялагдаж байгаа.

Учир нь Засгийн газар ямар нэгэн байдлаар хойноос нь хөөцөлдөж чаддаггүй. Нөгөө тал нь том том өмгөөлөгчид худалдаж аваад, шүүгчдэд нь авлига өгөөд шийдээд явчихдаг. Бид хөгжингүй орон биш. Халгиж цалгиж байгаа мөнгөтэй орон биш. Өрсөлдөх чадвараа сайжруулъя гэвэл цаг хугацаа үнэтэй шүү дээ. Тэгэхээр Засгийн газар хурдтай шийдвэр гаргаж явахад зайлшгүй энэ хуулийг эргэж харах нөхцөл байдал бүрджээ.

-Гутайн давааны орд газар Онон мөрнөөс 10 километр зайтай гэдэг. Тиймээс Онон мөрөнд сөрөг нөлөө үзүүлэх вий гэх зүйлс яригдаж байна. Энэ тухай?

-Газар дээр нь очоод үзэх хэрэгтэй. Хэнтий аймгийн байгаль орчинд хохирол учруулж байна гэхээсээ илүү Засгийн газрын хөгжүүлэх гэж байгаа түүхэн аялал жуулчлалын бүс нь уг аймаг байхгүй юу. Онон, Хэрлэн, Балж голын дагуух Хэнтий аймгийн Биндэр суманд 1206 онд манай эзэнт гүрэн байгуулагдсан. Өглөгчийн хэрэм нь бэхлэлт хийж байсан гэх түүхэн газар. Цаашаагаа Дадал сум Чингис хааны төрсөн нутаг. Норовлин суманд Шихихутаг Монголын нууц товчоогоо бичиж дуусгасан гэдэг. Бүр цаашилбал Хэрлэнгийн хөдөө арал, Баян-Адрага гээд явна.

Засгийн газрын зүгээс түүхэн аялал жуулчлалыг гуравхан бүст хөгжүүлэх гэж байгаа. Хөвсгөл аймгийг байгалийн аялал жуулчлалаар, Хэнтий аймгийг түүхэн аялал жуулчлалаар, Улаанбаатар хотыг соёлын аялал жуулчлалаар тус тус хөгжүүлнэ.

Бид гадны хөрөнгө оруулагчдад юу гэж хэлэх үү. Ийм л асуудал байгаа юм. Уул уурхайг дэмжилгүй яах вэ. Өнөөдрийн Монгол Улсын эдийн засаг хүртээмжгүй, амаргүй, алтаа зайлшгүй ухах нөхцөл байдалд байгааг ойлгож байна. Гэхдээ яав ч Батширээт сумыг ухаж болохгүй. Би хэчнээн нөхөн сэргээлт хийгээд түүхэн газар эргэж ирэхгүй. Азийн хөгжлийн банк зөвхөн Хэнтий аймгийн түүхэн аялал жуулчлалын төсөлд зориулж, 20 орчим сая ам.долларын хөрөнгө оруулалтыг хийхээр болж байна. Дараа нь 130 сая ам. долларын хөрөнгө оруулалт яригдаж байгаа. Алтнаасаа хэд дахин илүү ашгийг аялал жуулчлалаараа олох боломж бий. Тиймээс манай хувийн хэвшлийнхэн үнэт зүйлийнхээ дэс дарааллыг бодооч ээ. Дүйцүүлэх болон бусад журмаараа энэ асуудлыг шийдээч ээ. Бид нар нэг хаан гэж ярьдаг.

Өнөөдөр их эзэн Чингис хаантай холбоотой өв соёлын хүрээлэнг Хэнтий аймгийн Дадал суманд байгуулахаар болж байна.

Засгийн газар ийм шийдвэр гаргаад байдаг. Гэтэл тэр үзүүлж, харуулах газрууд нь ухагдаад байдаг. Тэгэхээр ямар ч логик дарааллын уялдаагүй болчихоод байна л даа. Хоёрдугаарт, гол руу цианид натри орвол юу болох вэ гэдэг аймшигтай зүйл. Тиймээс өнөөдөр Өргөдлийн байнгын хороо дээр орон нутгийн иргэд гарын үсэг цуглуулаад, энэ асуудал яригдаад Засгийн газар руу чиглэл орох юм байна. Энэ асуудлыг би дэмжиж ажиллана. Ерөнхий сайд тухайн газар дээр мөн очиж ажиллахаар боллоо.

-Гутайн давааны асуудал дээр хариуцлагатай уул уурхайг гаргаад хаячих юм бол нинжа нар дайрч орох асуудал буцаад үүсэх юм биш үү. Мэдээж төр засгийн зүгээс аялал жуулчлалын бодлого явуулж байгаа ч гэсэн энэ асуудлыг харж үзэх хэрэгтэй байх?

-Засгийн газар болон засаглал нь зохимжгүй байгаа нь энэ дээр харагдаад байгаа юм. Шийдвэр гаргаад тусгай хэрэгцээнд авчихсан газар дээр хүмүүс ороод ажиллах тухай асуудал шүү дээ. Уг нь тэгэх боломжгүй л байхгүй юу. Цагдаа нар, орон нутгийн удирдлагууд өөрсдөө үүнийг боломжтой болгоод байна. Үүнийг таслан зогсоох хэрэгтэй. Жишээлбэл, алтны татвар нэмчихээр онгоцоор гаргаад алга болчихдог гэж яриад байдаг шүү дээ. Тэгвэл хил, гаальтай байж яах юм бэ.

Энэ бүх гаргалгааг бид бодож үзэхгүй бол болохгүй. Тиймээс үүнийг цэгцлэхийн тулд тодорхой хэмжээний хууль эрх зүйн акттай болох хэрэгтэй. Төр гэдэг үүнийг өөрөө хянана. Тиймээс шийдвэр гаргаж, хэрэгжилтийг нь сайн зохион байгуулах ёстой. Гэхдээ Монгол Улсад нэг үеэ бодвол юм цэгцрэх тийшээгээ явж байна гэж бодож байна.

Л.Оюун-Эрдэнэ: Засгийн газар шиг бядгүй ийм байгууллага Монгол Улсад байхгүй