Ерөнхийлөгчийн эрчим хүчний зөвлөх, Монголын Бизнесийн зөвлөлийн дарга Б.Бямбасайхантай уулзаж эрчим хүчний асуудлаар ярилцлаа.

“Салхит” салхин станцыг цэвэр эрчим хүчний сайн жишээ

Төв аймгийн Сэргэлэн сумын нутагт Салхитын 50 МВт-ын салхин станц нь манай эрчим хүчний салбарт нэвтэрч байгаа шинэ зүйл. Дэлхий дахинаа ашиглаж байгаа цэвэр технологийг Монголд нутагшуулсан нь шинэ бөгөөд сайхан ажил. Уг төслийн хувьд нэлээд өндөр буюу 165 тэрбум төгрөгийн өртөгтэй эрчим хүчний цэвэр эх үүсвэр. Бид гаргаж авсан эрчим хүчээ төвийн бүсийн цахилгаан дамжуулах сүлжээнд нийлүүлнэ. Эрчим хүчний салбарын ихэнх компаниуд төрийн мэдэлд байгаа өнөө үед хувийн хэвшлийнхэн энэ салбарт орж ирж байгаа нь уг бүтээн байгуулалтын өөр нэг онцлог юм.

Санхүүжилтийн асуудлыг шийдэх нь амаргүй ажил. Сэргээгдэх эрчим хүчний салбарт хөрөнгө оруулагч талд тодорхой үнийн зохицуулалтын асуудлыг 2007 онд батлагдсан Сэргээгдэх эрчим хүчний тухай хуульд оруулж өгсөн нь нөлөөлсөн.  Мөн төр, засаг 2020 он гэхэд Монгол Улс нийт эрчим хүчнийхээ 20 хувийг сэргээгдэх эрчим хүчээр хангана гэсэн зорилтыг дэвшүүлсэн. Энэ бүх зорилго, дэмжлэгийн үндсэн дээр Засгийн газар, “Европын сэргээн босголт хөгжлийн банк”, “Женерал электрик”, “Мянганы сорилтын сан”, Голландын Засгийн газрын хувийн хэвшлийг дэмждэг FМО банк зэрэг байгууллагатай хамтран ажилласнаар “Салхит” салхин паркын бүх талын ажил амжилттай хэрэгжсэн.

Азидаа тэргүүлэх боломж

Монголын сэргээгдэх эрчим хүчний салбарын цаашдын хандлагыг салхин парк тодорхойлно. Өнөө жилийн Монголын эдийн засгийн форумаар Монгол Улсын ирээдүйн хөгжил, чиг хандлага болсон ногоон хөгжлийн талаар ярилцаж гарц хайсан. Манай эх орон бол эрчим хүчний диваажин орон юм. Тиймээс сэргээгдэх болоод эрчим хүчний салбартаа эх орондоо төдийгүй Азийн бүсэд тэргүүлэгч болох боломжтой. Үүний тулд сэргээгдэх эрчим хүчний салбараа дэмжиж ажиллах нь зүйтэй гэдэг дээр санал нэгдсэн.

Ойрын 10 жилдээ Азидаа эрчим хүчний салбараар тэргүүлэгч болох зорилгыг өмнөө тавилаа. Гэхдээ аливаа зорилгыг өмнөө тавих амархан. Харин хэрэгжүүлэх хэцүү. “Салхит” салхин станцын бүтээн байгуулалтын ажлыг эхлүүлснээр өөрийн болоод гаднын орнуудад Монгол Улсын сэргээгдэх эрчим хүчний салбарт хөрөнгө оруулах боломж байгааг харуулсан.

Салхин цахилгаан станцаас үйлдвэрлэсэн цахилгааныг 8-9.5 центээр сүлжээнд худалдаж авна гэсэн зохицуулалт бий. Энэ нь төрөөс хөрөнгө оруулагчдыг дэмжиж буй гол хөшүүрэг . Европт жишээлбэл салхины эрчим хүчийг дунджаар 15 центийн тариф тогтоосон байдаг.

Түүнээс гадна 2011 оны 3 сарын 11-ний Фукушимагийн осол үнэхээрийн цочроог дэлхийд өгсөн учраас улс орнууд  цэвэр эрчим хүчийг хөгжлийнхөө гол түлхүүр болгох зорилтыг тавьж эхэллээ. Энэ нь манай орны хувьд том боломж. Япон нь  олон хүн амтай, газар нутгийн хэмжээ бага учраас салхин болоод нарны станц барихад хэцүү. Тэгэхээр хамгийн ойрын цэвэр эрчим хүчний нөөц манай говийн бүс нутаг болж байгаа юм.

Энэхүү боломжийг бид чадварлагаар ашиглах хэрэгтэй. Хоёр орны найрамдалт сайн харилцаагаа ашиглаж чадвал шинэ зах зээл бий болно гэсэн үг. Өрсөлдөх чадвартай байхын тулд өндөр технологийг оруулж ирэх хэрэгтэй. Тэрхүү технологийг монгол хүн өөрөө сайн мэддэг, эзэмших нь чухал. Ирэх 20 жилийг аваад үзэхэд томоохон бүтээн байгуулалтын ажлууд Монголд хэрэгжих төлөвлөгөөтэй байна. Харин энэ ажлыг сайн инженерүүд л хийнэ. Ирээдүйд инженер гэдэг хамгийн үнэтэй, эрэлттэй, бас өндөр шаардлага бүхий мэргэжил болно.