Ерөнхий сайд Н.Алтанхуягийг УИХ-ын гишүүн О.Баасанхүү Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Цэцэд өргөдөл гарган өгсөн. Энэ талаар УИХ-ын гишүүн О.Баасанхүүтэй ярилцлаа.

 - Ерөнхий сайд Н.Алтанхуягийг Үндсэн хуулийн Цэцэд өргөдөл гарган өгсөн үндэслэл нь юу вэ?

- Төрийн тусгай албан хаагчдын нэгдсэн эмнэлгийг Батлан хамгаалах яамтай нийлүүлсэн байгаа. Тэгэхээр Батлан хамгаалах яам болон  Төрийн тусгай албан хаагчдын нэгдсэн эмнэлгийг нийлүүлэхэд тэнд ажиллаж буй эмч нарын орон тоо нэмэгдэнэ гэсэн үг. Орон тоо нэмэгдвэл дагаад төсөв нэмэгдэнэ. Харин орон тоо, төсвийг УИХ-ын тодотголоор оруулж шийдэх үүрэгтэй байдаг. Гэтэл Засгийн газрын 122 тоот тогтоолын хоёр дахь хэсэгт “... Төрийн тусгай албан хаагчдын нэгдсэн эмнэлгийн эзэмшиж, ашиглаж байгаа барилга байгууламжаас бусад эд хөрөнгийг балансаас балансад орон тоо, төсвийн хамт Батлан хамгаалахын сайдын төсвийн багцад шилжүүлэх арга хэмжээ авахыг ... даалгасугай” гэсэн байна. Үүнийг УИХ шийдэх ёстой. Харин Засгийн газарт ийм шийдвэр гаргах эрх байхгүй. Энэ утгаараа Засгийн газрын 122 тоот тогтоол нь Үндсэн хуулийг зөрчсөн гэж үзэж байна.

 -Дэлгэрүүлбэл Үндсэн хуулийн ямар зүйл, заалтыг зөрчиж байгаа вэ?

-Дэлгэрүүлбэл, Үндсэн хуулийн нэгдүгээр зүйлийн 1.2-т “... хууль дээдлэх нь төрийн үйл ажиллагааны зарчим мөн”, 25-р зүйлийн 1.7-д заасан “УИХ... улсын төсөв, түүний гүйцэтгэлийн тайланг батлах”, 38-р зүйлийн 38.2.2-т “Засгийн газар... улсын төсвийг боловсруулж, УИХ-д өргөж, гарсан шийдвэрийг биелүүлэх”, 45-р зүйлийн 45.1-д заасан “Засгийн газар хууль тогтоомжид нийцүүлэн бүрэн эрхийнхээ  дотор тогтоол гаргах”, 70-р зүйлийн 70.1-д заасан “Үндсэн хуульд хууль, зарлиг, төрийн байгууллагын бусад шийдвэр... бүрнээ нийцсэн байвал зохино” гэснийг тус тус зөрчсөн байгаа юм. Тиймээс Үндсэн хуулийн 66-р зүйл, Үндсэн хуулийн Цэцэд маргаан хянан шийдвэрлэх хуулийн 16-д заасныг тус тус үндэслэн энэхүү өргөдлийг гаргасан юм.

 -Засгийн газрын энэхүү тогтоолыг хүчингүй болгох ямар хууль, эрх зүйн эрх байдаг вэ?

-Засгийн газрын тогтоолыг хүчингүй болгох хоёр эрх байдаг. Нэг нь Засгийн газар өөрөө тогтоолыг хүчингүй болгож болно. Нөгөө нь хэрвээ Үндсэн хууль зөрчсөн гэж үзвэл Үндсэн хуулийн Цэц хүчингүй болгож болдог юм.

 -Үндсэн хуулийн Цэцэд өргөдөл гаргахаасаа өмнө Ерөнхий сайд Н.Алтанхуягтай уулзсан уу? Түүний зүгээс ямар байр суурийг илэрхийлсэн бэ?

Ерөнхий сайд Н.Алтанхуяг Үндсэн хуулийн Цэцэд хандах эсэх нь таны хэрэг

-Ерөнхий сайдтай уулзсан. Түүнд энэхүү 122 тоот тогтоол хууль зөрчиж байгаа талаар тайлбарлан хүчингүй болгохыг хүссэн. Гэвч Ерөнхий сайд Н.Алтанхуяг Үндсэн хуулийн Цэцэд хандах эсэх нь таны хэрэг гэсэн хариултыг өгсөн.

-Үндсэн хуулийн Цэцэд өргөдөл гаргаад хэр удаж байгаа вэ? Цэц энэ асуудлыг яг хэдийгээр шийдвэрлэх бол?

-Үндсэн хуулийн Цэц маргааныг хуулийн дагуу шийдвэрлэнэ. Тэр нь юу гэхээр гурав хоногийн дотор асуудлыг аль нэг шүүгчид хуваарилна. Улмаар хуваарилж авсан шүүгч нь 14 хоногийн дотор хариу өгөх ёстой. Надад ирсэн мэдээллээр энэ асуудал Сарантуяа шүүгчид хуваарилагдсан бөгөөд одоо судлах шатандаа явж байгаа гэсэн.

-УИХ-аар ирэх оны төсвийг хэлэлцэж байна. Төсөвт суусан барилга, байгууламжийн санхүүжилтийн хэмжээ, зөрүү маш их шүүмжлэлийг дагуулж байна?

-Төсвийг батлахдаа тодорхой зураг төсөл, төсөв зэрэг бүх зүйлээ тодорхой болгож, холбогдох агентлаг, яам, Засгийн газраар дамжуулан эцсийн байдлаар батлуулдаг. Гэтэл сая Төрийн албан хаагчдын эмнэлэг гэдгийг балруулдаад өөр нэр томъёогоор заагаад оруулж ирж байна. Ийм эрх байхгүй. Хууль зөрчсөн зүйлийг хуулийн дагуу зөвтгөнө гэж байхгүй шүү дээ. Хууль зөрчсөн зүйлд хариуцлага тооцох тухай гэсэн ганц л зүйл байх ёстой. Ер нь төсөв батлахдаа бүх зүйлийг хуулийн дагуу явуулах хэрэгтэй. Хэрвээ үнэхээр төсвөө баталж чадахгүй бол УИХ тардаг журамтай.

 -Эмнэлэг нь өөрөө онцгой обьектод ордог байх?

-Тийм. Онцгой обьект учраас стандартын дагуу баригдсан байдаг. Үүн дээр л гол анхаарлаа хандуулаад байгаа юм. Гэтэл манайхан олонхиороо гэдгээр далимдуулан эмнэлгийг устгах гээд байна. Ганц стандартаар баригдсан энэхүү эмнэлгийг устгаж болохгүй л гээд зүтгээд байгаа минь энэ.

-Ирэх оны төсөвт ижил хүчин чадалтай боловч хөрөнгө оруулалтын зөрүүтэй маш олон барилга, байгууламжийн асуудал суусан байсан. Үүнээс харахад төсвийг ямар ч хяналтгүй оруулж ирээд байх шиг?

-Энэ төсөв нь өөрөө татвар төлөгчдийн мөнгө. Гэтэл төсвийг хянах ёстой ард түмний санал, бодлыг огт авахгүйгээр явуулж байгаа. Мөн одоо байгаа Тендерийн тухай хууль нь өөрөө зарчмийн хувьд асуудалтай байгаа. Яагаад гэвэл тендер нь хамгийн хямд зүйлийг баталдаг. Тэгэхээр тендер авахын тулд хямд төсөв оруулаад авсныхаа дараа төсвөө өсгөөд явчихдаг.

-Бас нэг зүйл асуухад шүүгч нарын цалинг дөрвөн саяд хүргэх тухай асуудал яригдаж байна. Энэ нь зөвхөн цалин нэмэх бус шүүгч нарын авлига авах босгыг тогтоогоод өгчихөж байгаа гэсэн шүүмжлэлийг дагуулж байна. Шүүгч нарын цалинг ийнхүү нэмэх нь зөв үү?

Дэлхийн жишигт шүүгч нарын цалин төрийн албан хаагчаас 10-20 хувь илүү байх тохиолдол байдаг.

-Дэлхийн жишигт шүүгч нарын цалин төрийн албан хаагчаас 10-20 хувь илүү байх тохиолдол байдаг. Түүнээс биш найм дахин илүү байдаггүй юм. Тэгэхээр миний үзэж байгаагаар шүүгч нарын цалинг нэмж болно. Харин эмч, асрагч, багш зэрэг бусад салбарын ажилчдын цалинг яг ижилхэн нэмэх ёстой. Яагаад гэвэл Үндсэн хуулинд хүнийг ялгаварлан гадуурхаж болохгүй гэж заасан байдаг шүү дээ.    

-Сүүлийн үед хорих анги барих асуудалд та маш шүүмжлэлтэй хандаж байгаа?

-Хорих ангид хоригдож байгаа хүмүүсийг нийгэмшүүлье гэвэл аль болох бөөгнөрөл үүсгэхгүй байх хэрэгтэй. Гэтэл 1500 хүний хорих анги барина гээд солиотой юм яриад байх юм. Зайсангийн эсвэл Амгалангийн тэр газар гоё харагдаад байгаа юм болов уу. Асуудлын гол нь энэ асуудалд төрөөс маш их хэмжээний мөнгө гарч байгаа гэж яригдаж байгаа. Цэрэг, цагдаа, шорон гуравт тодорхой хэмжээний мөнгө зарцуулах хэрэгтэй ч ийм шоронжсон нийгэм хэрэггүй. Тэгэхээр Х.Тэмүүжин сайдаас нэг зүйл асууя. Юу гэхээр энэ их мөнгөтэй холбоотой төслийг хэн санхүүжүүлж байгаа вэ, тайлангаа ард түмэнд тавьж, ил тод болгооч гэж хэлмээр байна. Хүний юм авсан хүний гар зөөлөн, хүний юм идсэн хүний ам зөөлөн.