"Траст трейд" компаний гүйцэтгэх захирал Т.Сансармаатай ярилцлаа.

- Хүнсний салбар бол их өвөрмөц, нарийн ажиллагаа шаардсан салбар. Энэ салбарт жижиг дунд үйлдвэрлэл эрхэлдэг хүмүүст ямар бэрхшээл тулгардаг вэ?

Манай компани 1990 ээд оны сүүл, 2000 оны эхээр хүнсний үйлдвэрлэлийн салбарт хөл тавьж, үйл ажиллагаа эхлүүлж байсан. Тэр үеийг бодвол өнөөдөр хүнсний хангамж, хүртээмжийн асуудал ард хоцорч, эрүүл ахуй, баталгаат байдлын асуудал л хурцаар яригдаж, хүнсний үйлдвэрлэл эрхлэгчид чадваржиж, өрсөлдөөн ширүүсч байна. Мэдээж энэ хандлагуудаа дагаад:

• Мэргэжилтэй, чадварлаг хүний нөөцийн асуудал
• Бага хүүтэй, нөхцөл сайтай санхүү, мөнгөний асуудал
• Үйлдвэрлэл эрхлэгчид рүү хэт чиглэсэн төрийн байгууллагуудын хяналтын давхцал болон хэрэглэгчдийн хандлага  гээд тоочвол бэрхшээлүүд бий.

- Манай улсын хууль тогтоомж, татварын орчин ЖДҮ-т хэр ээлтэй гэж бодож байна?

Хууль тогтоомж, татварын орчин гэхээр яг судлахаар учиргүй муу, ээлгүй гээд хэлчихээргүй. Гэхдээ төрөөс лобби бүлгүүдийн эрх ашигт нийцсэн шийдвэрүүд, төрийн албан хаагчдын  хууль хэргэжилтийг хэсэг бүлгийн эрх ашигт нийцүүлэн  гуйвуулах байдал , мөн НӨАТ-ийн татварын тэгш бус байдал \шатлал, хөнгөлөлт, чөлөөлөлт\ гэх мэтчилэн  шударга өрсөлдөөнт байдлыг хязгаарласан үйл, байдлууд нилээд түгээмэл байдаг нь хүндрэлтэй.

Төрийн зүгээс ЖДҮ-ийн олон төсөл хөтөлбөр хэрэгжүүлж байна. Гэсэн хэдий ч хүссэн үр дүндээ хүрэхгүй байна. Үүний шалтгааныг та юунд байна гэж бодож байна?

Дээр дурдсан шалтгаанууд. Тэгээд нэгэнт жижиг болон дунд бизнес гэдэг өөрөө мөнгө, санхүүгийн боломжийн илрэл. Тэгэхээр нөхцөл сайтай:

• Барьцаа хөрөнгө шаардахгүй, төсөл санаа хэрэгжилтийг судлан олгох
• Хугацаа  урт, хүү багатай
• Төрөл болон хөнгөлөлтийн уян хатан нөхцөлтэй зээл, санхүүгийн эх үүсвэрүүдийг яг бизнесээ эхлүүлээд явж байгаа эздэд нь олгох явдал. Төрийн хэрэгжүүлж буй төсөл хөтөлбөрийг нээлттэй зөвхөн жижиг, дунд бизнес эрхлэгчид рүү л хандуулах

 Эцэст нь тухайн бизнес эрхлэгчийн мэдлэг, уйгагүй хөдөлмөр, зүтгэл мэдээж сайн үр дүнгийн гол үзүүлэлт  

- Манай оронд жижиг дунд бизнес эрхлэх боломж, бололцоо бусад хөгжиж буй орнуудтай харьцуулахад ямар вэ?

Яг аль улстай харьцуулах вэ гэдгээс их зүйл хамаарна байх. Наад захын хойд хөрштэй харьцуулахад бол үнэхээр нээлттэй. Гэхдээ үнэндээ хөгжиж буй олон оронтой харьцуулахад боломжийн л нөхцөлтэй гэж боддог.

- ЖДҮ сайн хөгжсөн орнуудад хөнгөлөлттэй зээл олгох, үйлдвэрлэгчдийг мэдээлэлжүүлэх, зөвлөгөө өгөх, чадваржуулах чиглэлээр төрөл бүрийн байгууллага үйл ажиллагаа явуулдаг. Манай улсад энэ талын ажил ямархуу түвшинд хийгдэж байна?

Уг нь Төрийн бус байгууллагуудыг төрөөс бодлогоор дэмжээд, төрийн ажил үйлчилгээг хагаслаж даалгаад явбал их боломж харагдаж л байдаг. Гол нь манай Хүнсний холбоо ч гэдэг юм уу ижил төрлийн холбоод мэргэжлийн байгууллагууд, яг жижиг дунд үйлдвэрлэлийн салбарт өөрсдийн чин сэтгэл, мэдлэг, туршлагаараа олон жил болчихсон ямар үйлчилгээ хэнд хэрэгтэйг тодорхой мэддэг байгууллагуудаа дэмжмээр санагддаг.

Хувь хүний хөгжил тал дээр, иргэдээ чадавхижуулах тал дээр л анхаармаар байна.

- Бизнес эхлэх гэсэн хүмүүс маань ер нь ажлаа эхлэхээсээ өмнө юун дээр анхаарах хэрэгтэй вэ?

Хувь хүний хөгжил тал дээр, иргэдээ чадавхижуулах тал дээр л анхаармаар санагддаг. Нэмээд төрөөс  статистик мэдээлэл, бусад төрлийн судалгааны мэдээлэлийн бодит байдал, тухайн мэдээ, мэдээлэлээр иргэдээ хангах талыг сайжруулах хэрэгтэй болов уу.

- Монголын ЖДҮ-д ирээдүйд дэлхийн зах зээлд гарах шанс бий юу?

Мэдээлэл технологийн салбарт дэлхийн зах зээлд өрсөлдөх чадвартай мэргэжилтнүүд маань гол төлөв хилийн чанадад өөрсдийгөө улам хөгжүүлж байгаа харагддаг.

Бусад төрлийн бизнес, тэр тусмаа олон жил манай ард түмний эрхэлсээр ирсэн мал аж ахуйгаас үүдэлтэй зарим брэндүүд “Говь”, “Гоёо” гэх мэт дэлхийд танигдаад эхэлсэн л санагддаг.

Цаашид төрийн бодлого мэргэн, бизнес эрхлэгчид маань ёс зүй, хариуцлагатай байвал бүхий л боломж бидэнд нээлттэй.