УИХ-ын гишүүн, БСШУ-ы сайд Л.Гантөмөртэй ярилцлаа.

-Эмнэлэг, сургуулийнудирдлагыг сайд нь томилдог байдлыг зогсоохоор Ерөнхий сайд Эрүүл мэнд, Боловсрол соёл шинжлэх ухааны сайд нарт чиглэл өгсөн. Үүнийгээ “Хүн эмчлэх, залууст боловсрол олгоход улс төр ямар ч хэрэггүй” гэж тайлбарласан байна лээ. Гэхдээ удирдлагыг нь сайд томилохоо больчихвол улс төрөөс ангид байна гэдэг нэг л итгэлгүй санагдах юм.

Улс төрөөс ангид гэхээс илүү засаглалыг тогтвортой, шударга байлгах шаардлага томоохон сургууль, эмнэлгийн аль алинд бий. Засаглал гэдэг бол зөвхөн захирлын асуудал биш. Төсөв төлөвлөгөөг баталж эрдмийн ажлыг чиглүүлдэг, байгууллагын ажлыг сайжруулах үүрэгтэй удирдах зөвлөл чухал нөлөөтэй. Уг нь аль нэг их сургуулийн ирээдүйн хөгжлийг яам удирдаж, өдөр тутмын ажилд нь хутгалдаад байх хэрэггүй юм.

Гэтэл одоогийн байдлаар төрийн өмчит их, дээд сургуулийн удирдах зөвлөлд яамны төлөөлөл заавал ордог. Яаманд ажилладаг хүн аль нэг сургуулийн удирдах зөвлөлийн гишүүн болдог гэсэн үг. Үүнийг л өөрчлөх гэсэн оролдлого л доо. Жишээ нь, МУИС-ийн удирдах зөвлөлийн өнөөдөр байгаа гишүүд дотор сургуулийнхаа үйл ажиллагааг өдөр тутам бодож, ажлаа яаж сайжруулах вэ гэж санаа тавих ёстой мэргэжлийн хүн дутаад байгаа юм. Дандаа өөр өөр ажил хийдэг хүн тэнд суугаад байна.

-Тэгвэл ТУЗ-ийг хэн, яаж бүрдүүлэх вэ?

Удирдах зөвлөлөөс гадна нийтийн удирдлагатай байх хэрэгтэй юм. Тиймээс төрийн өмчийг төлөөлсөн нийтийн удирдлагын тухай хуулийн төсөл боловсруулж байна. Удирдах зөвлөл яавал бусдаас хараат бус байх, мэргэшсэн, хувийн тоглолт хийдэггүй, сургуулийнхаа ирээдүйн хөгжлийн төлөө санаа зовдог, эрдэмтдийн боловсруулсан хөтөлбөрийг хамгаалж авч явж чаддаг баг байх вэ гэдгийг тусгахыг зорьсон. Боловсруулж дуусаад багш нараар хэлэлцүүлж саналыг нь авна. Би бол багш бүрийн саналыг ав гэж байгаа. Хэлэлцүүлгээс гарсан санал дээр үндэслээд Дээд боловсролын тухай хуульд ямар өөрчлөлт хийх вэ гэдгээ шийднэ. Ийм л юм байгаа юм.

Ерөнхий сайд ч засаглалыг сайжруул, ил тод, илүү мэргэшсэн болго. Дөрөвдүгээр сард багтаан Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцүүл гэдэг үүрэг өгсөн. Тэгэхгүй бол хэтэрхий сайн дурын удирдах зөвлөл, мэргэшсэн баг хоёрын, хооронд ажлын өгөөжгүй харилцаа үүсдэг. Цаашдаа төр, хувийн гэлтгүй хөгжлийг боловсруулдаг бодлогын зөвлөл байгуулах асуудлыг Боловсролын талаар төрөөс баримтлах бодлогын баримт бичигт оруулж баталсан.

Тиймээс удахгүй дээд боловсролын зөвлөлөө байгуулна. Аль болохоор урт настай, Монголд хүлээн зөвшөөрөгдсөн мэргэшсэн хүмүүсээс бүрдэж байх хувилбарыг Засгийн газарт тун удахгүй оруулна. Бодлогын зөвлөл удирдах зөвлөлийг гаргаж ирэх нь. Удирдах зөвлөл нь цаашдаа төрийн албаны дагуу захирлаа сонгон шалгаруулдаг байх ийм систем рүү шилжинэ.

-Өгөөжгүй харилцаа гэж та зөөлрүүлж хэлж байх шиг байна, үнэндээ том зөрчил тэнд байдаг юм биш үү?

Зөрчил гэх нь хаашаа юм бэ. Ер нь яам тэднийг сайн зүйл рүү шахах бодлого гаргах үүрэгтэй. Ажлыг нь хөндлөнгөөс удирдаж, өдөр тутам харилцах шаардлага байхгүй. Гэтэл өнөөдөр. сургуулийн ажил яамнаас хэтэрхий хамааралтай. Тэгэхээр яам асуудлыг өөрийн үзэмжээр шийддэг. Яам бүх асуудлыг шийдээд байхаар доор ажил хариуцах эзэн байдаггүй. Буруу юм гарвал “Яам л тэгсэн” гээд буруугаа бусад руу заадаг. Цаашдаа эзэнгүй төрийн өмч, байгууллага хол явахгүй нь ойлгомжтой. Тэгэхээр жишээ нь, МУИС өнөөдөр ямар байх, цаашдаа яаж хөгжихийг дотор нь ажилладаг хүмүүс л шийддэг байх ёстой.

-Энэ чинь бараг хувьчлах ёстой гэсэн үг юм биш үү?

Тэгж ойлгож болохгүй л дээ. Гэхдээ бүх хүн нь хувь эзэмшдэг сургууль байдаг шүү дээ. Жишээ нь “Силикон Вали" гэхэд судалгааны ажлаараа байгууллагаа хөгжүүлээд аваад явчихдаг. Яаж ингэж байна вэ гэдгийг судлаад үзэхээр эрдэмтэн судлаач нар нь өөрсдөө тухайн байгууллагын хувь эзэмшигч байдаг. Тэд хэн нэгнийг харах биш өөрсдөө л өдий зэрэгт хүргэсэн. Өөрөө өөрийнхөө хөгжлийг төлөвлөж, өөрийн бүтээл болсон оюутнуудаа нийгэмд илүү хүчтэй чадварлаг боловсон хүчин болгон гаргахын нууц үүнд байхыг үгүйсгэхгүй.

-Та өмнөх Засгийн газарт, одоо ч салбарын сайдын ажлаа үргэлжлүүлж байна. Тиймээс таны дэвшүүлсэн бодлого, зорилт хэвээрээ үргэлжилж байгаа байх. Харин соёлын талаарх бодлого хэр үргэлжилж байна вэ. Тухайлбал өмнөх Засгийн газрын Ц.Оюунгэрэл сайдын бодлогыг асууж байна л даа.

Ц.Оюунгэрэл сайдын бодлого маш зөв байсан. Тиймээс чадах чинээгээрээ авч явж байгаа. Гэхдээ бие даасан яамны хэмжээнд үйл ажиллагаа явуулах өөр. Миний хувьд боловсролтой хамт байгаагийн давуу талыг гаргая гэж бодож байгаа. Энэ нь ирээдүйн Монголын урлаг соёлыг авч явах хүмүүсийг бэлтгэхэд онцгой анхааръя. Удирдаач, хөгжмийн зохиолч, сонгодог урлагийн томоохон төлөөллийг одооноос бэлтгэе. Тодорхой бэлтгэсэн хүн салбараа авч явдаг. Соёлыг хүн өөрөө бүтээдэг. Урлагийг ч мөн адил. Бүтээдэг хүн нь сайн байвал сайн бүтээл төрж олны хүртээл болно.

Мөн соёлын аж үйлдвэр гэдэг ойлголтыг бий болгохыг зорьж байна. Соёлын үйлдвэрлэл гэж маш том зах зээл байна. Бид гаднаас доллар олох гэж үйлээ үзэж байна шүү дээ. Тэгвэл зураг, дуу, киногоо зардаг ард түмэн болъё. Монголчууд хэчнээн олон кино гаднаас худалдаж авч үзэж байна. Түүн шиг бүтээлүүдээ гадагш нь экспортлох шаардлагатай. Уран зураг гэж үл хөдпөх хөрөнгийн худалдаатай дүйх салбар байна. Сайн уран бүтээлчид байна. Гол нь маркетинг, үйлдвэрлэлийн бодлого алга.

-Аялал жуулчлал, урлаг соёлоо ашиглан хөрөнгө оруулалт татах боломж хязгаарлагдмал байх, тийм үү?

Хөрөнгө оруулагч гэж ашиг олох, мөнгөө эргэлдүүлэх бизнес хийх орон зайг хайж байгаа хүн шүү дээ. Тиймээс илүү боломж энд байна гэдгийг харуулах, таниулах хэрэгтэй. Нүүдэлчин соёл, монгол хаадын дундад зууны түүх хүмүүсийн анхаарлыг татаж байна. Тиймээс ч “Марко поло”, “Хубилай хаан”, “Чонон сүлд" зэрэг нүүдэлчин ахуйг харуулсан кино ар араасаа гарч байна. Урлагийн салбараас ашиг олдог хүмүүс Монголын соёлыг өгүүлбэл мөнгө олж болох нь гэсэн ойлголтыг авсан байна.

Түүнчлэн хөрөнгө оруулалт татах хамгийн том боломж шинжлэх ухааны салбар. Шинжлэх ухаанд түшиглэн хийж болох бүх хувилбарыг гаргаж ирж таниулна. Эрх зүйн орчныг бүрдүүлээд явж байна. Дэлхийн хэмжээний хоёр, гурван лаборатори ашиглалтад орлоо. Энд хийж байгаа судалгааны ажлууд дэлхийг гайхашруулна гэдэгт би эргэлзэхгүй байгаа.

-Танд ойрын үед хэрэгжүүлэхээр зорьж байгаа ямар ажил байна вэ?

Шинжлэх ухааны хот, оюутны хот Багануур гэж олон жил ярьсан. Үүнийг шинэчлээд шинжлэх ухаан, туршилт инновацийн чиглэлийн хот байгуулахаар Засгийн газраас ерөнхий төлөвлөгөө батлуулсан. Одоо концессоор эхлүүлэхээр бэлтгэл ажил хийж байна. Шинжлэх ухааны инновацийн төвшинд хүрсэн дэлхийд борлогдохуйц бараа бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэхэд хөрөнгө оруулалт татах бэлтгэл ажил хийж байна. Мөн дунд боловсролын хөтөлбөрийншинэчлэлийг туршиж эхэлсэн. Хятад, Орос, Унгар улстай оюутан сургах шинэ хэлэлцээр хийлээ.

Багануурт шинжлэх ухаан туршилт инновацийн хотхон байгуулна