УИХ-ын гишүүн Н.Энхболдтой цаг үеийн асуудлаар ярилцлаа.

-МАН-ын гишүүд УИХ-ын даргыг томилох асуудлаар зөвшилцөөгүй гэх шалтгаанаар чуулганы хуралдаанд оролцохгүй байгаа. Тэгэхээр АН-ынхан МАН-ыг бүлэг байгуулах асуудалд шантааж хийх юм биш үү?

-Намын бүлэг байгуулах асуудалд АН болон УИХ зарчмын шийдэл гаргах ёсгүй. Үндсэн хуулийн 24.1-д зааснаар нам, эвсэл УИХ-д бүлэгтэй байх асуудал сонгуулийн явцад нэгэнт шийдэгдсэн. Тухайн нам, эвсэл найм буюу түүнээс дээш суудал авсан тохиолдолд УИХ-д бүлэг байгуулах эрхтэй гээд хуульд тодорхой заасан байдаг.

Харин зохион байгуулалтад орох, УИХ-д мэдээлэх нь техникийн чанартай асуудал гэж ойлгож болно. Тийм учраас УИХ-д МАН-ын бүлэг байгаа. Ном журмынхаа дагуу үйл ажиллагаа явуулж байна.

-УИХ-ын дарга сонгогдсоноос хойш 24 цагийн дотор тухайн нам бүлэг байгуулах ёстой юм биш үү. Гэтэл танай нам бичгээ хүргүүлээгүй шүү дээ?

-УИХ-ын дарга томилогдсоноос хойш 24 цагийн дотор бүлэг байгуулна гэсэн заалт бий. Гэхдээ энэ нь зохион байгуулалттай холбоотой асуудал болохоос биш бүлэгтэй байх эсэх тухай асуудал биш.

-МАН-ын гишүүд хэзээнээс чуулганы хуралдаанд оролцох бодолтой байна вэ?

-Бид олонхын бүлэгтэй үндсэн хэд хэдэн асуудлаар ойлголцох хүсэлт тавиад байгаа. Бидэнд УИХ-ын үйл ажиллагааг ямар нэгэн хэлбэрээр гацаах сонирхол байхгүй. МАН-ын гишүүд сонгуулиас хойших хэдхэн хоногт зөвшилцөж амжаагүй гэх шалтгаанаар УИХ-ын үйл ажиллагааг жаахан хойш татсан.

Олонхын бүлэг УИХ-ын даргын томилгоог яаруу сандруу хийж, МАН-тай ч, МАН-гүй ч болно гэсэн байр сууринаас хандаж байгаа нь энэ намд, намаас нэр дэвшигчдэд итгэлээ хүлээлгэсэн хүн амын 40 орчим хувийг үл тоосон байдлыг харуулж байна. Гэхдээ сүүлийн үед эвсэл байгуулсан нам, УИХ-д олонх болсон нам, эвслүүд одоо болтол асуудлаа дотроо шийдэж чадахгүй байгаагаас УИХ-ын үйл ажиллагаа гацаж байна.

-Тэгэхээр зөвхөн танай намаас болж төрийн ажил гацаанд ороогүй гэсэн үг үү?

-Тийм ээ. Ганцхан манай намаас болж өнөөг хүртэл төрийн үйл ажиллагаа гацаагүй гэдгийг ард түмэн ойлгох хэрэгтэй. Бид хэзээ л бол хэзээ хуралдаанд оролцоход бэлэн байгаа.

Хамгийн гол нь бидний тавьсан хүсэлтийг хүлээн авч, УИХ-ын даргыг сонгохдоо цөөнхийн бүлгийн гишүүдийг оруулж байгаад дахин санал хураалт явуулж шийдвэрлэх хэрэгтэй. Түүнээс биш УИХ-ын даргад нэр дэвшсэн З.Энхболдыг дэмжихгүй гэж хэлээгүй шүү дээ.

-АН-ынхан өмнө нь цөөнх байгаагүй юм шиг аашилж, МАН-ынхныг үл тоосон шинжтэй харьцаж байна гэж ярилцах боллоо. Үүнийг юу гэж үзэж байгаа вэ?

-Намууд бие биедээ хүндэтгэлтэй хандах улстөрийн соёлын зөрүү харагдаж байна л даа. Манай нам УИХ-д 40 гаруй суудалтай байхдаа УИХ-д 25 суудалтай байсан АН-ыг урьж, хамтарсан Засгийн газрыг байгуулж ажилласан. Ингэхдээ АН-ыг бөөрөлхөх тухай огт ярьж байгаагүй. Цөөнх бидэнд хамаагүй гэж асуудалд хандаагүй. Үнэхээр ардчиллын амин сүнс болсон цөөнхөө хүндэтгэх зарчмыг хууль, ёс зүйнх нь дагуу ажиллах жишгийг тогтоож байсан.

Өнгөрсөн дөрвөн жилд АН-ыг ямар нэгэн асуудлаар завсарлага авах бүрт нь бид хүндэтгэлтэй ханддаг байлаа. Бид нам гэхээсээ илүү түүний цаана байгаа сонгогчдыг хүндэтгэж, аливаа асуудалд хүлээцтэй хандаж ирсэн. МАН ямар ч асуудлыг хүч түрэн шийдэж байгаагүй. Үүнийг ойлголцохгүйгээр УИХ цаашид үйл ажиллагаагаа явуулахад үнэхээр бэрх.

-АН-ын бүлгийн дарга Д.Эрдэнэбат Ерөнхий сайдыг Лондонд айлчлах гэж байхад нь шинэ Ерөнхий сайдыг томилох асуудлаар Ерөнхийлөгчтэй зөвшилцөнө гэж хүсэлт ирүүлснээс болж Ерөнхий сайд айлчлалаа хойшлуулчихлаа. Тэгэхээр МАН олонхын бүлэгтэй зөвшилцөх шатандаа оржээ гэж ойлгож болох уу?

-Ерөнхий сайд айлчлалаа хойшлуулж, дотоодын улстөрийн үйл ажиллагаагаа нэн тэргүүнд тавьсан нь зөв гэж бодож байна. АН болон “Шударга ёс” эвслийнхэн асуудлаа түргэн шуурхай оруулаад ирвэл чуулганы хуралдаанаар асуудлыг шийдвэрлээд явахад татгалзах зүйлгүй. Одоо ч улстөрд ёс зүй ярихад үнэгүйддэг цаг болж дээ.

Гэхдээ өмнө нь энэ байтугай л удаж байж төр засаг бүрддэг байсан. Өнөөгийнх шиг хэн нь ч олонх болж чадаагүй тохиолдолд олонхоо бүрдүүлсэн АН-ынхан аливаа асуудлыг хүч түрж шийдэх гээд байгаа нь УИХ-д сонгогдсон гишүүд, түүний ард байгаа сонгогчдын дургүйцлийг хүргэж байна.

-УИХ-аар байнгын хороод эхнээсээ байгуулагдаад эхэллээ. Гэтэл МАН-ынхан ямар ч байнгын хороонд харьяалагдаагүй байдаг. Танай намынхан улстөрийн үйл ажиллагаанаас хоцроод л байна шүү дээ?

-УИХ-ын гишүүд байнгын хороонд оролцоод явах эрх нь нээлттэй. Чуулганы хуралдаанд оролцонгуутаа байнгын хороодод орж ажиллана. Хэн нь ямар байнгын хороонд орох эсэхээ дотроо ярьж байгаа.

-АН-ынхан бүрэн эрх нь дууссан Засгийн газар улсын төсөвт хамааралтай асуудлуудыг шуурхай шийдэж байна гэж үзээд Засгийн газрын үйл ажиллагааг хянах ажлын хэсэг гаргасан. МАН-ын бүлгийн даргын хувьд энэ асуудалд ямар байр суурьтай байгаа вэ?

-Засгийн газрын бүрэн эрх одоохондоо дуусаагүй байна. Хуулийнхаа дагуу улс оронд шаардлагатай шийдвэрүүдийг гаргаад явж байгаа. Тэр ч байтугай үүрэг гүйцэтгэгч Засгийн газар нэрийдлээр үйл ажиллагаа явуулж маш олон асуудлыг шийдвэрлэж, хэрэгжүүлээд явж байсан тохиолдол бий.

Мэдээж залгамж ёсоор шинэ Засгийн газар бүрэлдээд өмнөх Засгийн газар нь огцордог. Гэхдээ шинэ Засгийн газар нь өмнөх Засгийн газрынхаа шийдвэрийг өөрчлөөд яваад байвал дотоод, гадаадад Монгол Улсын Засгийн газар гэж ямар байгууллага байдаг юм бол гэсэн эргэлзээг төрүүлнэ.

-Хамгийн гол нь Засгийн газрыг төсөвтэй холбоотой асуудлуудыг яаравчлан шийдвэрлэж байна гэж үзээд байгаа шүү дээ?

-Засгийн газрыг хардаж сэрдэх эрх нь аль ч намд байгаа. Гаргасан шийдвэрүүд нь улс оронд хэрэгтэй юу гэдгийг ажлын хэсгийнхэн нь шалгаад шийднэ биз дээ. Ямартай ч Засгийн газар хуулийнхаа л дагуу үйл ажиллагаагаа явуулж байгаа гэж бодож байна.

-Өвөрхангайн тойргийн хувьд АН-тай зөвшилцье гэсэн байр суурийг илэрхийлж байсан. Уг нь энэ тойргийн асуудлыг шүүх өөрөө шийдэх ёстой биз дээ. Гэтэл танай намын гишүүд шүүхийн үйл ажиллагааг хууль бус боллоо гэж үзээд байгаа. Ингэж хөндлөнгөөс оролцох эрх бий гэж үү?

-Бид шүүхийг улстөржиж хууль бусаар шийдвэр гаргасан гэж үзэж байгаа. Шийдвэр гаргах үйл явц нь хууль бус болсон. Үүнийгээ засч залруулаач ээ л гэж хэлж байна. Өвөрхангай аймгаас сонгогдсон хоёр гишүүн, цаана нь сонгогчдын эрх ашиг давхар хохирч байна. Шүүхийн шийдвэрийг өөрчлөх тухай асуудлыг бид яриагүй. Зөвхөн шүүх шийдвэрээ хуулийн дагуу явуулах ёстой гэдэг асуудлыг л тавьж байгаа.

Өвөрхангайн хувьд харьяаллын бус газар асуудлыг авч ирээд шүүх нь өөрөө шүүх үйл ажиллагаагаа явуулахдаа хэд хэдэн заалтыг зөрчиж шийдвэр гаргасан юм билээ. Нэгэнт хууль зөрчиж шийдвэр гаргасан бол тэр шийдвэр нь хууль бус л байж таарна. Тэгэхээр энэ хууль бус шийдвэрээс болоод Өвөрхангайн сонгогчид хохирч байна.

Н.Энхболд: Олонхын бүлэг асуудлаа шийдвэл УИХ гацаанаас гарна