УИХ-ын гишүүн О.Баасанхүүтэй ярилцлаа.

-Таныг намаасаа гарч магадгүй байгаа гэж сонслоо?

-Би жирийн жолоочийн хүүхэд. Ард түмнийхээ дундаас УИХ-д орж ирсэн. Улс төрөөс гараад иргэдийнхээ дунд очих нүүртэй байхыг хүсэж байна. Тийм учраас намууд хэт бохир байх юм бол намаас татгалзаж магадгүй. Ингэснээрээ намын жирийн иргэдийг нулимж

байгаа хэрэг биш. Намууд гэдэг чинь бүлэглэлд хуваагдчихсан, дор нь байгаа залуусаа дуртай үедээ золиосолдог, нэг нэгнээ шоронд хийе гэж хоорондоо ярьдаг болтлоо солиорчихсон, нийгэм тэр чигээрээ айдаст автчихсан байна.

-Та бүлгийн хуралдаа суухгүй хэвээр байгаа юу?

-Бүлгийн даргыг солихоос нааш бүлгийн хуралд суухгүй гээд хэлчихсэн шүү дээ. Бас намынхаа Гүйцэтгэх товчооны хуралд оролцохгүй байгаа. Ерөнхий нарийн бичгийн даргаа томилсны дараа Гүйцэтгэх товчооны хуралд сууна гэчихсэн.

-Бүлгийн даргаа солих эсэх нь танд тийм чухал байгаа юм уу?

-Манай нам одоо УИХ-д тойргоос сонгогдсон хоёр, жагсаалтаар орж ирсэн долоон гишүүнтэй. Өнгөрсөн сонгуульд МАХН дангаараа орсон бол бүлэг байгуулах хэмжээний суудал авчих байсан гэсэн үг. Ард түмэн МАХН-д дангаараа бүлэг байгуулчих хэмжээний санал өгсөн ч гэсэн бид нэгэнт эвсэж орсон юм чинь 70х30-ийн харьцаа энэ тэр гэж ярьж байгаад бүлгийн даргаа МҮАН-д өгсөн. Одоо бүлгийн дарга гурван суудал дээр зэрэг сууж байгаа.

УИХ-ын хуралдаанд орохоороо “Би сайдынхаа хувьд үг хэлье”, “УИХ- ын гишүүнийхээ хувьд үг хэлье”, “Бүлгийн даргынхаа хувьд хэлье” гээд зовлонтой юм. МАХН бол цөөнх доторх цөөнх. Тийм учраас ажилд нь хяналт тавих зорилгоор л Засгийн газарт орох ёстой. Бүлгийн гишүүд нь Тавантолгой, Оюутолгойн асуудлаар шалгалт хийгээд, Засгийн газарт хариуцлага тооц гээд байхад бүлгийн дарга нь сайд хийгээд байх нь утгагүй байна. Тиймээс “Сайд болохыг чинь бид дэмжсэн, одоо та сайдаа хий, бид бүлгээ авъя” гээд байгаа юм. Түүнээс Н.Батцэрэг гэдэг хүнтэй хувь хүнийхээ хувиар муудаад байгаа юм биш.

УИХ-д суудалтай нам гишүүдээрээ дамжуулж бодлогоо хэрэгжүүлэх ёстой. УИХ-ын гишүүд сонгуульд бэлдэх ёстой Тодорхой хэмжээгээр улстөржих ёстой гэсэн үг. Дайнаар яривал фронтын тэргүүн шугаманд гарах ёстой. Энэ цусгүй дайнд орж, сэлмээ эргүүлээд явъя гэхээр командлагч буюу бүлгийн дарга нь өөр намынх, тэгээд түүнийг нь удирдаж байгаа ерөнхий командлагч нь хамтрагчийнхаа бөөр рүү жадлаад байна. Бодлого ярья гээд Тавантолгой, Оюутолгой гэхээр нөгөө нөхдүүд нь үүнийх нь эсрэг байгаад байдаг. Ийм балай нөхцөлд зарчим ярьж чадахгүй сууна гэдэг барьцаалагдсантай адил санагдаж байна.

-Хуралд суухгүй эсэргүүцэл зарласнаас хуралдаа суугаад хэлэх үгээ хэлээд явсан нь дээр биш үү?

-Амаараа бүлгийн даргаа солигд гэж хэлчихээд, бүлгийн даргаа сайн байна уу гээд хуралд нь суугаад байх уу. Энэ нь эс үйлдлээрээ тэр хүнийг бүлгийн дарга гэдгийг нь хүлээн зөвшөөрсөн хэрэг болох гээд байна. Тэр хүн миний хувьд чадамжгүй дарга.

-Таны шаардлагыг намынхан тань юу гэж хүлээж авч байгаа вэ?

-МҮАН-ын гурван хүн МАХН, Н.Энхбаяр даргын нэрээр УИХ-ын гишүүн боллоо. Зарим нь сайд боллоо. Одоо болно шүү дээ. Яг үнэндээ энэ гишүүдэд хувь хүний рейтинг гэж юу байсан юм бэ, надад ч, бусдад ч байгаагүй. Тэр утгаараа энэ намд баярлаж явах хэрэгтэй. Хүний ач мэддэг бол буян санаж явах хэрэгтэй.

МАХН гэдэг нэрээр цаашид улс төр хийгээд явъя гэж байгаа бол бүлгийн даргаа солих хэрэгтэй. Би Н.Энхбаяр даргатай биечлэн уулзаж бүлгийн хуралд оролцохгүй байгаагаа хэлж, “Бүлгийн даргаа соль” гэсэн. Хүнээ оруулахгүй байна.

-Та Бүлгийн дарга болох хүсэлтэй байгаа юм уу?

-Манай намын гишүүдээс Бүлгийн дарга болох боломжтой гурван хүн байгаа. Төсвийн байнгын хорооны дарга Ч.Улаан, Өргөдлийн байнгын хорооны дарга би, Д.Тэрбишдагва гишүүн. Зүй нь бид гурвын нэг л бүлгийн дарга болох юм. Бид гурваас бусад нь сайд болсон. Намын гүйцэтгэх товчооноос Л.Цог даргыг “УИХ-ын дэд даргаа болиод бүлгийн дарга бол” гэхэд үгүй гэсэн. Өөрөө үгүй гэсэн болохоор яах ч аргагүй.

МАХН УИХ, Засгийн газар хариуцсан хоёр дэд даргатай. Засгийн газар хариуцсан дэд дарга нь Ц.Цолмон, УИХ хариуцсан дэд дарга нь Д.Тэрбишдагва. Дэд даргын хувьд бүлгээ удирд гэхээр хийхгүй байна. Хаашаа юм бэ, хоёр үзүүртэй тоглолт хийх гээд байгаа юм уу. Хийж чадахгүй бол ажлаа өг л дөө, би хийе. Энэ ажлыг хийх сонирхолтой хүн олон байна. Би албан тушаалд шунаад байгаа юм биш. Тэр хүн энэ ажлыг хиймээргүй, хийхийг хүсэхгүй байгаа бол би хийе, хийсэн шиг хийе гэж байгаа юм.

-Засгийн газарт “Шударга ёс” эвслийн бүлгээс сайд нэмж оруулахад хэвлэлийнхэн таны нэрийг таамагт оруулж байсан. Тэгээд сайд болоогүйдээ өнөөдрийг хүртэл шаралхаад яваа юм биш биз?

-Миний нэр анхнаасаа л яваагүй, явуулах ч үгүй. Хэзээ ч намайг сайдад нэр дэвшүүлэхгүй.

-Яагаад?

-Н.Энхбаяр дарга болон МАХН-ын залуус намайг сайдад нэр дэвшүүлэхийг хүсэхгүй. МАХН дотор О.Баасанхүү гэдэг хүнийг нар үзүүлэхгүй байх юмсан гэж боддог фракц байдаг. Тэнд нь хэдэн боловсролгүй хүн байдаг юм. Хэвлэлийнхэн байсхийгээд л “О.Баасанхүү сайд болох гэж байна” гэсэн мэдээлэл гаргаж, тэр хүмүүсийг нойргүй хонуулаад байдагт би тэдний өмнөөс санаа зовж суудаг. Яах гэж алаагүй баавгайн арьс хувааж хүмүүс зовоож байдаг юм бэ.

Би өөрөө ч энэ Ерөнхий сайдыг огцруулах ёстой гэж ярьчихаад, ЗГХЭГ- ын даргыг нь огцруулах асуудал өргөн барьчихаад, нэг үзэгдэлтэй улс төр хийж, сайд бол гэнгүүт нь очоод суучихгүй шүү дээ. Тийм ч учраас сайд болохгүй гэдгээ ил хэлдэг.

-Таныг сайд болъё гэж өөрөө хэлсэн гэсэн яриа байдаг шүү дээ?

-Бүр эрт, Батлан хамгаалахын сайд больё гэж нэг хэлж байсан удаа бий. Давхар дээлгүй хүнийг сайд болгоно гэсэн юм. Тэгээд надаас өөр давхар дээлгүй хүн байхгүй болохоор нь “Та нарын тавьж байгаа шалгуураар надад өрсөлдөгч алга, би сайд болъё” гэсэн. Тэгэхэд л нөхдүүд хошин шогийн тоглолт хийгээд эхэлсэн. Зарим хүнийг “Чи яагаад Баасанхүүгийн төлөө санал өгсөн юм бэ” гэж шөнө орой айлган сүрдүүлсэн явдал ч гарсан. Тэгэхэд л би намайг сайд болгох сонирхол байхгүй юм байна гэдгийг ойлгосон. Тэгэхэд сайд болсон хүн нь яаж сайд болсон бэ гэдэг талаар есөн шидийн хов жив надад сонсогдож л байсан.

-Та уг нь Н.Энхбаяр даргын ойрын хүн байсан биз дээ. Нам дотроо яагаад ингээд ганцаардчихав?

-Нам дотор ганцаардаагүй ээ. Намын жирийн гишүүд намайг хараад уйлж, дуулдаг, намайг хүрээлдэг хэвээрээ. Намын даргыг тойрдог хэдэн нөхөд л намайг үзэн яддаг юм.

-Тэдний  дургүйг яагаад хүргэчихсэн юм бэ?

-Намайг өөрсдийнхөө өрсөлдөгч гэж харж байхгүй юу. Тэгээд намайг улс төр хийгээд явахаар ажлаа хийж байна гэж харахгүйгээр алдар гавьяа хөөцөлдөж байна гэж хараад атаархаад байдаг юм. Даргыг маш их худал мэдээллээр хангаж байгаа. Энэ талаар би даргад зөндөө хэлсэн. Надад бол айдас байхгүй. Үзнэ, тэд нартай.

-Та Н.Энхбаяр даргатай тулж уулзаж, нөхцөл байдлаа ойлгуулах оролдлого хийж байгаа юу?

-Дарга бид хоёр зүгээр шүү дээ. Уулзаж л байдаг. Өчигдөрхөн хүртэл утсаар яриад өнөөдөр уулзана гэж тохирсон.

-Намын нөхөр тань авлигын хэргээр баривчлагдаад буй. Энэ хэргийн талаар ямар мэдээлэлтэй байгаа вэ?

Шалгагдаж байгаа хэргийн талаар юу ярих вэ дээ. Шалгуулаад л гараад ирэх хэрэгтэй. Улс төрийн зорилготой биш байгаасай, хүний эрх бүү зөрчигдөөсэй гэж хүсэж байна. Сайдыг хоёрхон тохиолдолд баривчилдаг. Нотлох баримттай үед, эсвэл Ерөнхий сайдаас зөвшөөрөл авч байж баривчлах          хуультай. Ерөнхий         сайдаас зөвшөөрөл аваагүй гэсэн. Тэгэхээр нотлох баримттай баривчилсан гэсэн үг. Хэрэв нотлох баримттай барьсан юм бол тэр хүнийг хорих шаардлагагүй, шууд  шүүхийн шатанд асуудлыг ярих хэрэгтэй шүү дээ.

-Г.Шийлэгдамба та  хоёрын хооронд таагүй харилцаатай болчихсон байсан уу?

-Би намынхандаа “Хэн ч сайд болсон  бай багийн тоглолт хийгээрэй, намынхан чинь ажилгүй байна шүү” гэж хэлдэг. Г.Шийлэгдамбыг сайд болоход нь очоод “Бүгдээрээ багийн тоглолт хийе. Сайдад яригдаад унаж босож яваа хүний хувьд төрийн нарийн бичгийн даргыг чинь би олж өгье” гэсэн юм. Тэгсэн “Би өөрөө олчихно” гэхээр нь “Тэгвэл газрын дарга...” гэтэл бас үгүй гэлээ. “Ядаж эмнэлэгт нэг хүн тавьчих” гэтэл “Та юу яриад байгаа юм бэ, би хууль дүрмээ баримталдаг хүн” гэсэн юм.

Тэгэхэд нь би, “Та хууль дүрмээ барьж болно. Гэхдээ нам чинь орон нутаг руу явъя, сая төгрөг хэрэгтэй байна. Сургалт хиймээр байна, 500 мянган төгрөг өг гээд байгаа биз дээ. Намд санхүүжилт хэрэгтэй байна. Хоёрдугаарт, бид энд тэнд очиж хурал уулзалт хийхдээ ганц ч гэсэн таньдаг хүнтэй байя л даа. Бусад нам ямар жишгээр явж байгааг хараач” гэсэн юм. Гэтэл О.Баасанхүү авлига авах гээд байна” гэж бүлгийн дарга болон бас бус хүмүүст очиж хэлсэн байсан. Түүнээс үүдэж үл ойлголцол үүссэн. Би авлига авах тухай яриагүй байхгүй юу.

Авлига гэдэг өөртөө авахыг хэлдэг юм. Хүмүүс намайг “Чингэлтэйд гурил тараалаа, Эрдэнэтэд хонь тараалаа, мөнгөтэй юм байх даа, хаанаас мөнгө олов” гэж ярьдаг. Надад мөнгө байхгүй л дээ. Гэхдээ УИХ-ын гишүүний албан тушаал дээр ирэхээр хүмүүс тусалъя гэдэг юм байна. Түүнийг нь би ядарсан ард түмэнд тусал гээд дамжуулж өгдөг байхгүй юу.

-Танд хүмүүс тусалъя гэдэг юм уу?

-Тэгэхгүй яах юм бэ. Тусалъя гэх байтугай хүмүүс зөндөө байгаа шүү дээ.

-Түүний ард ямар нэг ашиг сонирхол байдаг л байх даа?

-Юу ч байхгүй шүү дээ. Надаас юу авах вэ дээ. Юу ч байхгүй хүнээс юу авдаг юм бэ.

-УИХ-ын гишүүний саналаас эхлээд ашиглах юм зөндөө бий шүү дээ?

-Үгүй дээ. Зүгээр намайг УИХ- ын гишүүнээр нь байлгах юмсан гэж боддог хүмүүс байдаг юм. Бүх хүнд л тийм хүмүүс байгаа. Түүнийг нь харин өөрөө халааслаад байж болохгүй. Намд чинь тусалъя гэвэл “Би барьж очоод намын дансанд хийхгүй. Та өөрөө намын дансанд хийчих” гэчхээд сууж байдаг. Түүнээс биш 50 хувийг нь халааслаад, талыг нь дансанд хийвэл энэ авлига болно.

-УИХ-ын гишүүнд тусалъя гэж хандах нь байх ёстой үзэгдэл биш биз дээ?

-Байх ёстой шүү дээ. Ард түмнийг хооронд нь холбож өгч байна шүү дээ. Бид хууль бичихээс гадна ядарсан иргэдийн асуудлыг шийдэх үүрэг хүлээдэг. Нэгэндээ тусалъя гэсэн нэг хүнийг тусламж хэрэгтэй байгаа нөгөөхтэй нь холбож өгдөг гээд ойлгочихож болно.

-МАХН гишүүдээ сайд болгохдоо намын санхүүжилт босгохыг шаарддаг, албан тушаалд очиход тогтсон ханштай гэх яриа тарсан байсан. Та сайдын суудлын төлбөрөө төлж чадаагүй учраас сайд болоогүй юм биш биз?

-Надтай лав тийм юм ярьж байгаагүй. Надаас мөнгө асууж байгаагүй, мөнгө өгвөл сайд болгоно гэж ч хэлж байгаагүй.

-Та ирэх сонгуульд нэр дэвших үү?

-Нэр дэвшвэл хүн сонгох уу гэдгийг эхлээд бодох ёстой. Би тэгж боддог, бусад нь ч тэгж бодох ёстой.