УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар /2017.05.26/ Монгол Улсын эдийн засаг, нийгмийг 2018 онд хөгжүүлэх үндсэн чиглэл батлах тухай УИХ-ын тогтоолын төслийг хэлэлцэх эсэхийг хэлэлцэж байна. 

Тогтоолын төслийг хэлэлцэж байх үеэр УИХ-ын гишүүн Ц.Даваасүрэн Рио Тинто групп, Оюу толгой төсөлтэй холбоотой асуудал хийгээд Монгол Улсын нийт өр, шинээр цэцэрлэг барих боломжийн талаар холбогдох албан тушаалтнаас тодрууллаа. 

Ц.Даваасүрэн: Төсвийн хүрээний мэдэгдлийг хэзээ оруулж ирэх вэ? Эдийн засаг, нийгмийг хөгжүүлэх үндсэн чиглэлээ зөв тодорхойлохын тулд түүнд хамаарах үндсэн үзүүлэлтүүд үнэн зөв, бодитой байх хэрэгтэй. Тухайлбал,

Экспортын орлого дотор нефть, Оюу толгойн баяжмалууд ордог. Ингээд бодохоор 5-6 их наяд төгрөгийн борлуулалтаас 300-400 тэрбум төгрөгийн орлого л Монгол Улсад орж байна. Нэгэнт Монгол Улсад орж ирдэггүй орлогыг экспортын орлого хэсэгтээ, ДНБ-дээ тусгадаг. Цаашид ийм маягаараа яваад байх уу?

Үүнээс болж, Монгол Улс дундаж хөгжилтэй орны тоонд багтдаг учраас буцалтгүй тусламж, бага хүүтэй санхүүжилтийн эх үүсвэр олдохоо больсон. Тиймээс энэ бүхнийг яаж залруулах вэ?

Өрийн асуудал дээр ямар бодлого баримтлах вэ? Өнөөдөр энд Монголбанкны төлөөлөл байгаа учраас Эдийн засгийн байнгын хорооны хуралдаан дээр хариулт авч чадаагүй асуултаа асууя. Монгол Улсын нийт өр хэд байна вэ?

Төмөр зам, эрчим хүч, уул уурхайгаа хасч тооцохгүйгээр өр хэд байгааг хэлээд өгөөч. Оюу толгойн 4 тэрбум ам.долларын өрийн асуудлыг шалгах ёстой. 

Монгол Улс 2021 оноос ашиг хүртэх ёстой байсан ч 17 жилээр цаашилж, 2038 он болсон. Тэгэхээр энэ 4 тэрбум ам.долларын өрийг төлж байгаа гэсэн үг. Рио Тинтогийн өөртөө авсан энэ өрийг яагаад Монгол Улс төлөөд байхад энэ Засгийн газар дуугүй суугаад байна. Яагаад гадны компани өрөө Монгол Улсаар төлүүлээд байгаа юм бэ? Тиймээс энэ асуудлыг ажлын хэсэг гаргаж, шалгуулах хэрэгтэй. 

Монгол мал хөтөлбөрийг яаж үргэлжлүүлэх вэ? Экспортын чиглэлийн махны үйлдвэрүүд баригдах уу гэдгийг ХХААХҮЯ-наас тодруулъя. Нөгөө талаас цэцэрлэгийн асуудал маш хүнд байна. Цэцэрлэг барих тал дээр 2018 онд ямар бодит арга хэмжээ авах вэ?

Б.Чойжилсүрэн: ДНБ-ий тооцоололд Оюу толгойгоос экспортолж буй бүтээгдэхүүнүүд бүгд орсон

Сангийн сайд 

Төсвийн хүрээний мэдэгдлийг хуульд зааснаар бол тухайн оны 5 дугаар сарын 1-ний дотор өргөн мэдүүлсэн байх ёстой. Засгийн газар хуулийн төслөө УИХ-д өргөн мэдүүлээд байгаа. Ирэх долоо хоногийн хэлэлцэх асуудлын дараалалд орох байх гэж бодож байна. Төсвийн хүрээний мэдэгдлийг 5 дугаар сарын 31-ний дотор баталсан байх учиртай.

ДНБ-ий тооцоололд Оюу толгойгоос экспортолж буй бүтээгдэхүүнүүд бүгд орсон. Гэтэл экспортын орлогын нэг хэсэг орж ирэхгүй байгаа гэсэн шүүмжлэл бий.

Ер нь Оюу толгой гэлтгүй бүх уул уурхайн төслийн орлогын 54 хувь нь Монгол Улсад орж ирдэг, 46 хувь нь оруулсан хөрөнгө оруулалтандаа суутгагддаг гэсэн тооцоо бий. ДНБ-ий тооцоололд экспортын орлого бүрэн орж ирээгүй үед тооцооллын аргачлалыг эргэж харах судалгааны дараа хариулт өгөх боломжтой. 

Н.Баяртсайхан: Нарийвчилсан судалгааг дөнгөж өчигдөр хийж дууссан

Монголбанкны Ерөнхийлөгч 

Монгол Улсын нийт өрийн талаар бид нарийвчилсан судалгааг дөнгөж өчигдөр хийж дууссан. Энэ судалгааны материалыг ирэх долоо хоногт танд өгье.

Л.Баяртулга: Үйлдвэр шинээр барихад гадаад, дотоодын хөрөнгө оруулалтыг татна

ХХААҮЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн дарга 

Эрүүл хүнс-Эрүүл Монгол хөтөлбөрийн хүрээнд, Мах, сүүний анхдугаар аяны хүрээнд махны үйлдвэрүүдийн асуудлыг анхаарч байна. Шинээр барих үйлдвэрүүдийн тухайд гадаад, дотоодын хөрөнгө оруулалтад суурилахаар шийдсэн. Харин одоо байгаа үйлдвэрүүдийн техник, тоног төхөөрөмжүүдийг шинэчлэхэд анхаарах болно.

Ж.Батсуурь: Концессоор цэцэрлэг барина

БСШУС-ын сайд 

2016-2017 оны хичээлийн жилд цэцэрлэгийн хамран сургалт 79,2 хувьтай байна. Хүн ам төвлөрсөн зарим аймаг, Улаанбаатар хотын зарим дүүрэг, хороод цэцэрлэггүй байна. Гол нь цэцэрлэг шинээр барих газрын асуудал хүндрэл бэрхшээл учруулж байна.

2016, 2017 онуудад цэцэрлэгийн хүрэлцээний талаар судалж, концессийн жагсаалт гаргаж Үндэсний хөгжлийн газарт хүргүүлсэн. Бүх аймаг, Улаанбаатар хотыг хамруулсан судалгаа гэж ойлгож болно.

Азийн хөгжлийн банкны 50 сая ам.долларын хөнгөлөлттэй зээлийг боловсролын салбарт чиглүүлэхээр болсон бөгөөд энэ санхүүжилтээр нэмж цэцэрлэг барих асуудлыг шийднэ. Концессийн жагсаалтыг УИХ-аар батлах учиртай. Тиймээс ирэх оны төсөв хэлэлцэх үед концессийн гэрээгээр шинээр цэцэрлэг, сургууль барьж байгуулах асуудал шийдэгдэх болов уу.

Ж.Мөнхбат: Оюу толгой санхүүгийн тайлангаа ил тод, нээлттэй болгохоо мэдэгдсэн

ЗГХЭГ-ын дарга 

Ц.Даваасүрэн гишүүний хөндөж байгаа асуудлын хүрээнд Засгийн газар Рио Тинто компанийн төлөөлөлтэй уулзаж ярилцсан. Уулзалтын үеэр цаашид энэ байдлаараа төслөө үргэлжлүүлбэл Засгийн газарт хүнд тусах нь гэдгээ илэрхийлсэн. Үр дүнд нь Оюу толгой компани санхүүгийн бүх тайлан тооцоогоо ил тод, нээлттэй болгож болно гэж мэдэгдсэн.