Монгол, Японы найрамдлын нийгэмлэгүүдийн хоёрдугаар хуралдаан өчигдөр Гадаад харилцааны яаманд боллоо. Тус уулзалтад УИХ дахь Монгол, Японы бүлгийн дэд тэргүүн, УИХ-ын гишүүн Л.Болд, Япон улсаас Монгол Улсад суугаа Элчин сайд М.Такаока, Ерөнхий сайд асан Д.Содном, Япон улсад сургууль төгсөгчдийн "Жугамо" нийгэмлэгийн тэргүүн Р.Жигжид зэрэг албаны хүмүүс оролцсон юм. Хоёр улсын хамтын ажиллагааны талаар УИХ-ын гишүүн Л.Болдын байр суурийг сонирхлоо.

-Монгол, Япон улсын харилцаа өмнөх үеэ бодвол улс төр, нийгэм, эдийн засгийн салбарт ахиц гарсан гэж дүгнэжээ. Цаашид хоёр улс юунд илүүтэй анхаарах ёстой вэ?

-Төр засгийн хувьд хоёр улсын харилцаа шинэ төвшинд ирсэн. Чөлөөт худалдааны хэлэлцээр гэдэг бол эдийн засгийн үсрэнгүй, хамтын ажиллагаа хөгжих нөхцөл бүрдсэн гэж ойлгож болно. Өнөөдрийг хүртэл 40-50 жилийн хугацаанд хоёр улсын харилцаа аажмаар өгсөж явсан ч олон шат ахисан байна. Тухайлбал, соёл, боловсрол, хүмүүнлэг гэх мэт хүрээлэлд байсан бол одоо иж бүрэн түншлэлд хүрэх бололцоо бий боллоо.

-Аливаа улс хоорондын харилцаа төр засгийн төвшнөөс халиад жирийн иргэдийн хэмжээнд хүртлээ хөгжсөн байна гэж тодотгосон. Та үүнтэй санал нийлэх үү?

-Харилцааг хүмүүс авч явна. Өнөөдрийг хүртэл Монголын төлөө гэж амь амьдралаа зориулж, хоёр улсын харилцааг хөгжүүлсэн олон хүн бий. Анх олзлогдсон хүмүүсээс эхлээд энэ харилцаа үргэлжилж ирсэн. Ингэж зүрх сэтгэлээ зориулсан хүмүүс өндөр настай болжээ. Тэгэхээр энэ байдлаараа цааш явахгүй юм. Тодорхой сэтгэлтэй, зүтгэлтэй хүмүүсийн харилцаанаас хальж, нийтийнх болох ёстой гэдгийг хүн бүр хэлж байна. Монгол, Японы гайхамшигтай харилцааг хөгжүүлэхэд залуу үеийн төлөөлөл маш чухал үүрэгтэй.

-Хоёр улсын худалдаа эдийн засгийг нэмэгдүүлэхэд юу голлох вэ. Тэр дундаа манай улсын хувьд гадаад худалдаа тэнцвэргүй байгаа шүү дээ?

-Чөлөөт худалдааны гол бүсийн зорилго нь үүнийг өөрчлөхөд чиглэнэ. Монголын талаас экспортод гаргах бараа бүтээгдэхүүний нэр төрлийг олшруулж, нэмэгдүүлэх шаардлагатай. Тухайлбал, Япон улс руу нүүрс зөөх боломжгүй. Уул, уурхай, хөдөө аж ахуйн салбарт үйлдвэрээ хөгжүүлэх, дэлхийн зах зээлд гаргах бүтээгдэхүүнээ хамтарч нээх зэрэг бодитой ажил нэн чухал.

-Японд суралцах оюутнуудын тоо хангалтай хэмжээнд байгаа. Үүнийг нэмэгдүүлэхэд юу хийх вэ?

-Хоёр улсын Засгийн газраас тодорхой хөтөлбөрүүд хэрэгжиж байна. Үүнд хувийн хэвшлийн оролцоо шаардлагатай байна. Анх 15–хан оюутан суралцдаг байсан бол 1990 оноос хойш 2500 гаруй болжээ. Энэ нь өөрөө том үзүүлэлт. Сүүлийн үед Япон улсын талаас инженерийн бэлтгэл сургуульд хэдэн зуугаар нь оюутан сургахаар ярьж байгаа. Энэ нь Монгол Улсад маш том эргэлт авчирна. Үүнийг харин манай тал ямар ч алдаа дутагдал гаргахгүй хариуцлагатай зохион байгуулах ёстой юм.

-Хоёр орны эдийн засгийн түншлэлийг дагаад хөрөнгө оруулагчид нэмэгдэх боломжтой юу. Хөрөнгө оруулалтын талд манай улсын хувьд дэмжсэн хууль эрх зүйн орчин, зах зээл нь байна уу. Та үүнийг юу гэж харж дүгнэж байна вэ?

-Нэмэгдэнэ. Японы хөрөнгө оруулалт дандаа хүнээ дагаж явдаг. Хөрөнгө оруулалт шаардлагатай гэхээс илүүтэй Монгол Улсыг мэддэг, харьцдаг, тухайн оронд сурсан хүмүүсээр дамжуулж, хөрөнгө оруулалтаа нэмэгдүүлэх боломжтой.

-Бүс нутгийн төсөл хөтөлбөрт багтахын тулд дэд бүтцээ хөгжүүлэх зайлшгүй шаардлагатайг гадныхан зөвлөж байгаа шүү дээ?

-Тийм ээ. Бид чинь газар нутаг болоод байгалийн баялгаараа дэлхийд дээгүүрт үнэлэгддэг. Дэлхийн томоохон хөрөнгө оруулалтын талбар болгохын тулд олон улсад гарах бүх сувгаа нээх ёстой. Энэ талаар Япон улс жинхэнэ түнш байж чадна. Япон улстай харилцана гэдэг нь хэдэн хүн болон байгууллагын ажил биш. Энэ улстай харилцаагаа өргөжүүлье гэвэл хүн бүрийн хүчин зүтгэл шаардлагатай. Японд монголчуудыг хайрласан, хүндэлсэн, дотно байхыг хүссэн маш том зах зээл байна. Бизнес хийхдээ заавал Японыг энэ төлөвлөгөөндөө оруулдаг болох ёстой. Ямар ч үйл ажиллагаа эхлүүлсэн бай Япон улсыг түншээрээ сонгох хэмжээнд өргөжүүлэх шаардлагатай.

-Аялал жуулчлалын салбар хангалтгүй хэмжээнд үнэлэгдэж байгаа. Энэ асуудлыг яах вэ?

-Шууд нислэг хэрэгтэй. Японы олон хот руу нислэг хийх ёстой. Монголчуудад япончуудыг хүлээж авах аялал жуулчлалын бодлого алга. Хэн ч Монголд ирсэн бай аюулгүй сэтгэл амар, байгалийн сайхныг үзээд буцна гэсэн сэтгэгдлийг төрүүлэх хэрэгтэй. Япончууд усан онгоц, галт тэрэг, машинаар Монголд ирэх боломжгүй. Агаарын тээврийн харилцааг хөгжүүлэхэд, том үсрэлт хийх шаардлага байна.

-Японы руу ажиллах, амьдрах, сурах иргэдийн тоо жилээс жилд нэмэгдэж байна. Визийн асуудлыг уян хатан болгоход хийж хэрэгжүүлж байгаа зүйл юу байна вэ?

-Сайжраад л байна. Өмнөх үеэ бодвол маш том ахиц гарсан. Цаашид ч ахиц дэвшил гарах бүрэн боломжтой.

Б.ПҮРЭВЖАВ

Л.Болд: Японд маш том зах зээл байна