Утаагүй нэртэй ч утаа гаргадаг төслийн зуух мэтийн нэгэнт яндангаас уугиж гарсан утааны араас хөөцөлдсөн, нүд хуурсан элдвийн шийдлүүдээр манай нийгмийн хамгийн том шүдний өвчин болсон агаарын бохирдлыг шийдэж болохгүй гэдгийг хүмүүс мэддэг болжээ.

Тэгвэл иргэдэд хамгийн ашигтай, амьдралд ойр шийдэл бүхий эко амины орон сууцанд амьдрахад Яармаг бүсийн иргэд төдийгүй, нийт гэр хорооллынхон ойрхон байна. Тухайлбал, гэр хорооллын иргэдэд өдөр бүр тулгардаг халаалт дулаан, цэвэр, бохирын асуудлыг нэг мөр шийдсэн амины орон сууцны “Эко-Яармаг” төсөл үйл ажиллагаагаа эхлүүлжээ.

Төслийг санаачлагч нь Яармаг бүсээс УИХ-д сонгогдсон Л.Болд гишүүн бөгөөд багагүй хугацаанд гадаад, дотоодын байгууллагуудтай хамтран судалгаа явуулсны эцэст яг л орон сууцанд байгаагаас ялгаагүй амьдрах боломжтой яндангүй, эко амины орон сууцны зөв шийдлийг олж авсан байна. Төслийг “Шинэ Монголын төлөө санаачилга” ТББ, Атмор ХХК-иуд хамтран хэрэгжүүлж байна.

Яармаг худалдааны төвийн ард байрлаж буй загварын байшинд өнгөрсөн баасан гаригт УИХ-ын гишүүн Л.Болд болон “Эко Яармаг” төсөлтэй танилцахаар ирсэн “Жорлонгоо өөрчлөе” төслийг хэрэгжүүлж байгаа УИХ-ын гишүүн асан Ц.Оюунгэрэл, гишүүн асан Р.Эрдэнэбүрэн тэргүүтэй хүмүүс чөлөөт уулзалт хийж, санал бодлоо солилцсон юм. Энэ үеэр “Эко Яармаг” төслийн эхний захиалагч нар ч ирж таарав.

УИХ-ын гишүүн Л.Болд

“Улаанбаатар хотын гэр хорооллын бүх айлуудыг ийм утаагүй, эко байшинтай болгочих боломж төрд хангалттай байжээ. Гэтэл маш их мөнгөөр орон сууц барьсаны эцэст өнөөдөр 70 мянган орон сууц хоосон байна. Нийслэлд нэгэнт тогтчихсон газрын асуудал, авлига, хахуулийн асуудлыг давж гараад, орон сууцаа барьсан компаниуд яах вэ? Нөгөө л авлигын зардлаа үнэдээ шингээж өндөр үнэтэй орон сууцыг зах зээлд нийлүүлж байна. Амины орон сууцтай айлууд зөвхөн ариун цэврийн өрөө, бохирын шийдлийг нь энэ төслөөс авах бололцоо байгаа. Гэхдээ өнөөдөр цэвэр, бохир, дулааны асуудлыг цогцоор нь л шийдвэл зүгээр. Хэчнээн гоё 00-ын өрөөтэй, бохироо шийдчихсэн байгаад байшин нь нь хүйтэн байвал хэцүү еэ” хэмээн загварын байшинд ирсэн зочдод хандан яриагаа эхлүүлэв.

“Жорлонгоо өөрчлөе” төслийн гишүүн Н.Номин ”Нээрээ тийм шүү, эхлээд дулаан гэртэй байж л дараа нь тухтай 00-д орьё гэдэг асуудал байгаа юм. Зардлын хувьд цогцоор нь шийдэхэд ямархуу байгаа бол” хэмээн Л.Болд гишүүнд хандав.

Гишүүн “Зардлын хувьд хүмүүс өнөөдөр гэр орондоо ямар мөнгө зарцуулж байгаа вэ, яг л тэр түвшинд нь байлгах болно. Ингэхийн тулд төсөл гүйцэтгэгч компанитайгаа багагүй хугацаа зарцуулж, яриа хэлцэл хийж байж өндөр чанартай барилгын материалаар хамгийн бага өртөгтэй байшин барих тохироонд хүрсэн. Иргэд банкаар дамжуулан зээл аваад ийм байшин бариулахад, сар бүрийн эргэн төлөлт нь гэр хорооллынхон маань хялбархан төлж чадаж байх тийм хэмжээнд шийдэж байгаа. Цаашид ч бууруулахаар судалж байна. Харин урьдчилгаан дээр төр засаг шийдэхээс өөр арга байхгүй. Урьдчилгааг шийдэж өгөөд найман хувийн ипотекийн зээл рүү шилжүүлчихвэл иргэд сардаа 300 мянга ч хүрэхгүй мөнгө төлж байх бололцоо байгаа. Түгжрэл бөглөөн дунд өндөр орон сууцанд авах, олон арван жил төлж дуусгах нийтийн байрны урьдчилгаа мөнгөөрөө л ийм сайхан байшинг хашаандаа бариулаад яг л орон сууцанд байгаагаас ялгаагүй тохилог 00-той, халаалт дулаантай, нүүрс түлэхгүй, утаа гаргахгүй амьдарна гээд бод доо. Өвөл нүүрсэнд өгч байгаа мөнгөө цахилгааны төлбөртөө өгөөд л болоо” хэмээн хариулав.

Яриа ид өрнөх үеэр орж ирсэн захиалагчдын нэг интернэтээс энэ төслийн тухай сонсоод захиалгаа өгсөн аж. Энэ долоо хоногт зээлийн асуудал нь бүтэх юм гэнэ. Яармагийн VIII хороонд амьдардаг захиалагчийн хувьд хоёр монгол гэртэй, хүргэнийхтэйгээ хамт хоёр өрхөөр хашаандаа амьдардаг. Гишүүн асан Ц.Оюунгэрэлийн санаачилсан “Жорлонгоо өөрчлөе” төслийг талархан сайшааж ядаж жорлонгоо шинээр бариулъя гэж байтал тойргоос нь сонгогдсон Л.Болд гишүүн бүр ч аятайхан төсөл санаачилж, одоо энэхүү загварын байшингаас салахаа больж, шөнө унтахдаа ч нойр нь хүрдэггүй тухай энэ айлын гэргий Н.Алтанцэцэг эгч хуучилсан юм. Тэрээр “Би гэрээ буулгачихаад энэ байшинг бариулчих юм бол нүүрстэй холилдолгүй, бохироо ч шийдчихнэ, мөн санаа амар болохоор байна аа” хэмээж байлаа.

Гоё шийдэлтэй, хамгийн авууштай нь бохирын асуудлыг бүрэн шийдсэн, орон сууцанд амьдарч байгаагаас ямар ч ялгаа байхгүй амьдрах боломжтой юм байна, барилгын компанийнх нь хүүхдүүд ирээд зураг төсөл гаргачихаар манай хашаанд бүр ч сайхан зай гарч байгаа байхүй юу. Тэр зайндаа ач, зээ нараа тоглуулах талбай хийе гэж шийдлээ хэмээн өрхийн тэргүүн энэ завсарт дурдлаа.

Бас энэ төсөлд “Шинэ Монголын төлөө санаачилга” ТББ-ын урилгаар хамтарч оролцож байгаа “Ургамлын далай” компанийнхан захиалга өгсөн айлуудыг хашаагаа хэрхэн тохижуулах, зөв аж төрөх, ургамал мод тарих, хүнсний ногоогоо хэрхэн тарих зэрэг амьдралд хэрэгтэй зөвлөгөө, сургалтыг өгч байгаа гэдгийг ч дуулгалаа.

УИХ-ын гишүүн асан Ц.Оюунгэрэл Азийн Хөгжлийн банкнаас Монголын төрд айлуудын газрыг авч өгөх мөнгийг өгөх гэж байгаа, тэгээд тэнд нь том том орон сууцууд босно. Яваандаа хэн нэгэн тэр орон сууцыг худалдаж авах л байх. Үр дүнд нь Улаанбаатарт хүн амын нягтрал улам л ихсэж, хөдөө орон нутаг хоосорч, түгжрэл нэмэгдэнэ гэдгийг онцолж байв.

Л.Болд гишүүн “Гэр хороололд утаа үйлдвэрлэхгүй болно гэдэг чинь төрийн нуруун дээрээс маш том ачаа авч байгаа хэрэг. Одоо түүхий нүүрс хотод оруулахгүй, түлүүлэхгүй гэж байгаа, тогтоол гаргачихсан байдаг. Түлвэл барьж аваад торгоод унана. Түлш нь нүүрснээсээ үнэтэй болохоор гэр хорооллынхон хөлдөж үхэх үү. Одоо айл болгоны янданд өч төчнөөн долларын үнэтэй шүүлтүүр хийнэ гэж байгаа. Тэр их мөнгөө утаагүй амины орон сууцны урьдчилгаанд зарцуулвал зүгээр байгаа юм” хэмээв.

Ц.Оюунгэрэл гишүүн энэ үеэр “Энэ цахилгаан зуух шөнөжингөө залгачихаад, өдөржингөө халаадаг уу?” хэмээн асуулт тавив.  Харин төслийн багийнхан цахилгаан зуух хураасан цахилгаанаар халаахгүй ч байшин нь дулаанаа шөнөжин халсан дулаанаа барих өндөр битүүмжлэлтэй гэдгийг тайлбарласан юм.

Л.Болд “Бид шөнийн цахилгаанаа хуримтлуулдаг батерейн бүхий технологи судалж л байна. Гэхдээ арай үнэтэй байна. Хамгийн сайн нь Теслагийнх гээд судалтал сансрын хөлөгт зориулсан батерей байх юм. Бидэнд сансрын хөлөгний батерей арай томдоод, үнэтэйдээд байна л даа. Тэгээд усан онгоц, завинд зориулсан цэнэгээ хураадаг батерей туршиж байна. Гэсэн хэдий ч арай л үнэтэй болоод байна. Түүний оронд “Атмор”-ын энэ цахилгаан халаалт нүүрснээс хямдхан байна. Хамгийн гол нь нүүрснээс хямдхан байвал л болж байна” хэмээн сонирхуулав.

Эцэст нь гишүүн асан Ц.Оюунгэрэл “Иргэд энэ байшинг ирж үзэх хэрэгтэй юм байна. Бүх тойргийн гэр хороололд амьдардаг иргэд гишүүд рүүгээ зэрэг шаагилдаж, шахах хэрэгтэй. Би ч гэсэн “очиж үзээрэй та нар” гээд л жиргээд байя. Шийдэл гарчихсан байна шүү дээ” хэмээснээр чөлөөт уулзалт өндөрлөлөө.