АН-ын дарга С.Эрдэнэ даваа гаригт УИХ-ын гишүүн Ж.Батзанданг намаас хөөж, Л.Болд, Д.Мурат нарыг УИХ-д нэр дэвшүүлэхгүй хэмээн мэдэгдсэний дараа Л.Болд гишүүн АН-ын бүлгээс гарах тухайгаа мэдэгдсэн билээ. Ж.Батзанданг АН-аас хөөж, Л.Болд УИХ дахь АН-ын бүлгээс гарснаар АН УИХ-д суудалгүй болж УИХ-ын шийдвэр гаргах үйл ажиллагаанд нөлөөлөх чадамжгүй, маргаантай асуудлаар завсарлага авах ч эрхгүй болоод байгаа. Гэтэл өчигдөр тэр бас дахин нэгэн цочир мэдэгдэл хийсэн нь АН-аас гарах өргөлдөө намын дарга С.Эрдэнэд хүргүүлсэн явдал. Түүнтэй уулзаж, ийм шийдвэрт хүрэх болсон шалтгааныг тодрууллаа.

-Та өнөөдөр (өчигдөр) төрийн ордонд болсон намынхаа хуралд оролцсонгүй юу?

-АН-ын дарга өчигдөр надад дүрмийн бусаар хариуцлага тооцож, АН-аас сонгуульд нэр дэвшүүлэхгүй гэсэн. Үүний дараа би АН-ын бүлгээс гарч байгаагаа мэдэгдсэн. Гэтэл өнөөдөр намын бүлгээс гарсан асуудлаар намайг шүүхэд өгнө гэлээ. Тийм учраас би АН-ын гишүүнээс татгалзахаас өөр аргагүй болж байна. Гэхдээ би намаас гарсан ч намынхаа шинэчлэлийн төлөө тууштай явах эрх чөлөөтэй болж байна.

-Таныг АН-ын бүлгээс гарвал АН УИХ-д бүлэггүй болно. УИХ-аас гарч байгаа шийдвэрт нөлөөлөх боломжгүй болно шүү дээ. Тэгэхээр энэ шийдвэр танч хувьд ч, АН-ын хувьд ч их хүнд шийдвэр биш үү?

-Миний хувьд бол хүнд шийдвэр. Гэхдээ манай намын хувьд бол ямар ч гарзгүй шийдвэр болж байна л даа. Яагаад гэвэл манай намын бүлэг 60 тэрбумын бүлэгт үйлчилж байна. АН-ын язгуур эрх ашгийн эсрэг явж байна. МАН-ын дотоод зодоон нүдээнд нь давхиж орж, нэг талд нь үйлчилж, гишүүдээ шахаж дарамталж байгаа, наймаа арилжаанд нь орж байгаа байдлыг аваад үз л дээ.

-Ямар наймаа тохироо хийсэн гэж?

-Одоогоор надад мэдэх юм алга. Удахгүй цаг хугацаа бүгдийг ил гаргана л даа. Ямар ч байсан УИХ-ын даргын төлөө бол амиа тавьтал үзэж байна шүү дээ. Ийм бүлэг байгаад хэрэггүй. АН-д эрүүл саруул бодолтой гишүүн амьдрах эрхгүй болж байна шүү дээ. Ийм л тогтолцоо өнөөдөр манай намыг эзлээд байна.

-Намын ҮДХ шийдвэр гаргасан гэхээр ямар нэг дүрэм журам, бичиг баримтад тулгуурлаж энэ шийдвэрийг гаргасан байх л даа?

-УИХ-ын чуулганы санал хураалт дээр тулгуурлаж, түүнийг нотлох баримт болгож шийдвэр гаргасан гэсэн. Нэг ёсондоо шүүхийн процесс явж л дээ.

-Эхэндээ танай намын дарга “МАН-ын дотоод хэрүүлд оролцохгүй ээ. МАН дотооддоо асуудлаа шийдэг ёстой” гэж байсан шүү дээ. Ямар шаардлагаар гэнэт Улс төрийн зөвлөл хуралдаад, Засгийн газрыг огцруулах болоод явчихав?

-Яг тийм. АН-ын бүлгээс гаргасан албан ёсны ганц шийдвэр тэр байхүй юу. Хуралд нь оролцохгүй, ирцийг нь бүрдүүлж өгөхгүй. Энэ нам Монгол Улсаар тоглож, засгаараа наадаж байхад бид оролцохгүй ээ л гэсэн. Тэгсэн чинь сүүлдээ оролцохын дээдээр оролцож, ирцийг нь бүрдүүлж өгдөг болоод, дараа нь нэг талд нь очиж үйлчлээд. Бид өмнө нь 60 тэрбумынхныг огцруулсан шүү дээ. Д.Эрдэнэбат Миеэгийн Засгийн газрыг жилийн өмнө огцруулсан. Одоо эргээд тэр Засгийн газраа буцаагаад гаргаж ирж болохгүй шүү дээ. У.Хүрэлсүхийн Засгийн газрыг огцруулж болно оо, зөв. Гэхдээ нөгөө талд нь Миеэгийн Засгийн газрыг дахиад гаргаж ирж болохгүй. Тэгээд 2020 оны сонгууль руу явбал тэрнээсээ ноцтой юм болно. Нам ч сүйрнэ, улс ч сүйрнэ. Бид харсан шүү дээ. 60 тэрбумынхан юу хийсэн, яаж энэ улсыг сүйрүүлсэн. Үр дүн нь энэ ЖДҮ. Энэ Засгийн газрыг ЖДҮ-ээр огцруулах гэж үзлээ. Гэхдээ огцруулж байгаа хүмүүс нь өөрсдөө ЖДҮ байгаа байхгүй юу. 40 гаруй ЖДҮ-чдийн 30 гаруй нь огцруулж байгаа талдаа байна. Түүн дээр бид ЖДҮ-чин болж нэмэгдэж болохгүй. Ерөөсөө огт оролцохгүй байх байсан юм. Харин ч оролцоод байгаа хүмүүс нь намынхаа шийдвэрийг зөрчсөн.

-Нэгэнт Засгийн газрыг огцруулах асуудалд АН оролцох ёсгүй гэж үзэж байсан юм бол та гурав өөрсдөө санал өгөхгүй, Засгийн газрыг хамгаалахгүй байж болоогүй юм уу?

-60 тэрбумыг ялуулж болохгүй. Засгийн газартай хариуцлага тооцохоосоо өмнө УИХ-ын даргатай хариуцлага тооцох ёстой. Тэрний дараа Засгийн газартай хариуцлага тооцож болно. Тэр үед харин бид санал өгөхгүй байж болно. Өгсөн ч болно. Тэр бол манай асуудал биш.

-Чуулган дээр та Богд банкны тухай ярьсан, Сангийн сайдын ширээн дээр таны бичиг нь байсан ч билүү нэг зүйл яригдаад өнгөрсөн. Тэр ямар учиртай юм?

-Наадах чинь бүгд гүтгэлэг. Хэрвээ тийм бичиг байсан бол над дээр аль хэдийн хэрэг нээгээд бараг цаазалчихсан байгаа. Байхгүй учраас ингэж гүтгэж байна. Тэрүүхэн хооронд хүмүүсийг төөрөлдүүлэх, биднийг харлуулах гэсэн башир арга.

-Гэхдээ чуулган дээр ярьсан нь та шүү дээ?

-Би тэр гүтгэлгэд нь хариу өгсөн. Тэр нь буруудсан байна л  даа. Зүв зүгээр ажлаа хийж байгаа тэр залуучуудыг, тэр хамт олныг энэ муухай улс төрийн бохир хэрүүлд оруулж ирдэг нь буруу шүү дээ. Ж.Мөнхбатын хамгийн муухай бохир, явуургүй арга. Баримт байгаад гаргаж ирж тавьж байгаа бол хамаа алга. Зүгээр улс төрийн зорилгоор хэн нэгний төрөл төрөгсөд, гэр бүл, хамаатан садан, ах дүүгийн эрхэлж байгаа бизнесийг энэ муухай улс төрийн хэрүүлд чирж авчирч болохгүй шүү дээ. Ж.Мөнхбат үүгээрээ үнэхээр муухай, бохир зүйл хийсэн. Гэмт хэрэг хийсэн шүү.

-АН-ын гурван гишүүн Засгийн газрын талд кноподсон. Гэтэл хоёр өөр арга хэмжээ авсан. Та үүнийг юу гэж бодож байна?

-Харин тийм. Хөөвөл адилхан л хөөх ёстой биз дээ. Үүрүүлж байгаа хариуцлагаасаа эхлээд ялгамжтай, буруу байгаа байхгүй юу. Нэгийг нь хөөгөөд сануулга өгчихье, нөгөө хоёрыг нь айлгаад байж байя гэж байгаа юм уу, хаашаа юм. Би лав нэг нөхрөө хаяад, урваж шарваад, өөрөө гэмшээд аялдан дагалдана гэж байхгүй. Би үүний төлөө АН-д ороогүй, ардчиллын замыг сонгоогүй. Энэ бол миний нам, миний тэмцэл, миний зарчим.

-ҮДХ-ны шийдвэр гарсны дараа Ж.Батзандан гишүүн яаж хүлээж авсан бэ? Хөндлөнгөөс харахад бол та хоёр гүйж очоод уучлал гуйгаад аврагдчихсан, Ж.Батзандангаа хөөлгөчихсөн ч юм шиг хар төрөхөөр боллоо?

-Харин тийм шүү дээ. Би ч гэсэн үнэхээр их ичсэн. Ичсэндээ нүүрийг нь харж чадахгүй шууд гараад мэдэгдэл хийсэн. АН-ын бүлгээс гарлаа гээд. Гэтэл намайг АН-ын бүлгээс гаргахгүй, гарвал шүүхэд өгнө гэнэ ээ. Тэгвэл би намаас нь гарчихья. Намынхаа гаднаас намаа дэмжиж, шинэчилж болно шүү дээ. Намынхаа гишүүдийг надтай хамт гараад намынхаа шинэчлэлийн төлөө тэмцье гэж уриалж байгаа.

-АН-ын шинэчлэл яваад хоёр жил болчихсон байхад таны ярьж байгаа шинэчлэлийг гишүүд хүлээж авах болов уу?

-Шинэчлээгүй л юм байна. Зүгээр нэг хүний дарангуйлалд орчихсон байна. Нэг хүн УИХ-ын гишүүнийг намаас хөөж байна. Намын улс төрийн зөвлөлийг хурууныхаа үзүүрээр хөдөлгөж, дуртай шийдвэрээ гаргуулж байна. Нэг хүн намын бүлгийг бүрэн эрхшээлдээ оруулаад, өөрийнхөө халаасны нам шиг төлөөлж очоод өөр намтай наймаа хийж байна шүү дээ. Нэг хүн намын ҮБХ, намын их хурлыг дохио зангаагаараа хөдөлгөдөг болсон байна. Ерэн онд бид үүнийг хүсээгүй, үүний эсрэг хувьсгал хийсэн. Гэтэл өнөөдөр 30 жилийн хөгжлийн үр дүнд АН өөрөө ийм коммунист нам болсон байна. АН нь илүү коммунист, МАН л хамаагүй ардчилсан болчихсон зогсч байна шүү дээ. Ингэж болохгүй. Үүнийг бид шинэчилнэ.

-С.Баярцогтыг өмнө нь бас намаас хассан шийдвэр гаргаж байсан шүү дээ, З.Энхболд намын дарга байхдаа?

-С.Баярцогтыг намаас хасах шийдвэр намын даргын эрх мэдэл байсан эсэхийг би мэдэхгүй. С.Эрдэнэд бол тийм эрх байхгүй. Би АН-ын ҮЗХ-ноос УИХ-д нэр дэвших эрхээ авсан. УИХ-д ард түмэн намайг сонгосон. Тэгэхээр намайг УИХ-аас татах асуудал ард түмний эрх. Намаас ямар нэг арга хэмжээ авах бол ҮБХ-ны асуудал. ҮЗХ ийм нэртэй болсон.

-Үндсэн дүрмийн хороо намын дүрэм зөрчсөн талаар дүгнэлт гаргасан ч ядаж түүнийг нь ҮБХ хэлэлцэж шийдвэр гаргах ёстой гэж үү?

-Яг тийм. Дэвшүүлсэн газар нь дэвшүүлэхгүй гэдгээ хэлэх ёстой биз дээ. Өмнөөс нь өөр хэн нэг хүн цаазлаад байж болохгүй биз дээ. Тэр чинь коммунист тогтолцоо. Манай намд шинэчлэл огт явагдаагүй байна.

-Өнөөдрийн ҮБХ-ны хурлаар намын дүрэм хэлэлцэнэ гэснийг бодоход гурван гишүүнд хариуцлага тооцох асуудал хуучин дүрмээрээ явж байгаа байх, тийм үү?

-Би бас мэдэхгүй байна. Манай намын дүрэм хүртэл ийм нууц болчихсон. Уг нь намын вэб сайт дээр байж байх ёстой шүү дээ. Сүүлд сонссоноор бол бараг намын ерөнхий нарийн бичгийн дарга тушаал гаргаад намын дүрэмд өөрчлөлт оруулчихдаг юм биш үү? Бидний гар дээр лав ирээгүй, байдаггүй юм шүү дээ.

-Намын дүрмийн тэдийн тэдийг үндэслээд.. гэдэг шийдвэр нь бичгээр ирээгүй гэж үү?

-Тийм бичиг ирээгүй. Өөрсдөө түрүүлээд олон нийтэд зарлачихдаг л юм байна.

-Одоо тэгээд та яаж намынхаа даргатай тэмцэх гэж байна. Хэн таныг дэмжих вэ?

-Намын гишүүд маань надтай адилхан намаасаа гараад намынхаа шинэчлэлийн төлөө явья гэж уриалах байна. Тэгэхгүй бол дотроос нь шинэчлэх боломж алга. Нэг нэгээрээ хяргуулаад байна шүү дээ.

-Та МоАН санаачлагад байгаа юу?

-Байгаа. МоАН санаачлага бол судалгааны байгууллага. Ардчиллын үнэт зүйл, үзэл санаанд залуучуудыг сургах гээд зорилго нь өөр.

-Тэд таныг дагах болов уу?

-Тэд намайг дагах албагүй. Гэхдээ манай намаас намайг дагах хүн байгаа.

-Би хувьдаа их огцом, эрсдэлтэй шийдвэр гаргалаа гэж харж байна. Мэдээж ямар нэг сэтгэл санааны бэлтгэлтэй байсны үндсэн дээр та ийм шийдвэрт хүрсэн байх л даа?

-Би яаж бэлтгэх юм бэ? Нэг дэхийн өглөө босоод ирсэн чинь намаас арга хэмжээ авлаа гэж байхад би яаж бэлтгэх юм. Тэгснээ маргааш нь намайг намын бүлэг маань шүүхэд өгөхийг би яаж мэдэх юм, яаж үүнд бэлтгэх юм бэ.

-Ярилцсанд баярлалаа. Танд амжилт хүсье.

Б.ЗАЯА