Эх сурвалж: Өдрийн сонин, Сэтгүүлч Б.Амартүвшин

УИХ-ын гишүүн М.Билэгттэй ярилцлаа.

-МАН УИХ-ыг тарааж, ээлжит бус сонгууль хийхээр гарын үсэг цуглуулж байгаа. Та гарын үсэг зурав уу?

-Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт хийж, шинэ хариуцлага, ёс журам хэрэгжүүлэхийн тулд шинэ бүрэлдэхүүн хэрэгтэй гэж үзсэн учраас гарын үсгээ зурсан. Өнөөдөр энэ асуудал аль ч тал руугаа шийдэгдэж магадгүй байна. Бүлгийн хуралдаанаар ороод яаж л бол яаж шийдэгдэнэ шүү дээ. Олон зүйлс яригдах байх. Нэлээдгүй мэтгэлцээн өрнөх байх.

Ер нь гарын үсэг бүрдчихсэн байгаа. Хуулиараа УИХ-ын гишүүдийн 1/3 буюу 51 гишүүний гарын үсэг байх ёстой шүү дээ. Гэхдээ гарын үсэг бүрдсэн гэдэг тийм ч чухал асуудал биш. Бүлэг дээр бүх зүйл шийдэгдэнэ.

-УИХ тарснаар парламентын дархлаа гэдэг зүйл сөхөгдөнө шүү дээ. Өмнө нь УИХ тарж байгаагүй. Анхны тохиолдол болох гэж байна.

-Анх удаа УИХ тарах талаар ингэж нухацтай яригдаж байна. Тиймээс энэ асуудалд хаана, хаанаа болгоомжтой хандах хэрэгтэй. Хамгийн гол нь Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийг нэн тэргүүнд хийх нь гол асуудал. Парламентын дархлаагаа эрсдэлд оруулчихгүйн төлөө бид явах ёстой. Энэ бол Засгийн газраа унагах гээд гарын үсэг зурж байгаа асуудал биш. Гэхдээ энэ нь улс эх орон, Үндэсний аюулгүй байдалтай холбоотой. Удирдлагууд нийтээрээ яриад нэг шийдэлд хүрээгүй байсан юм билээ. Харин үүнд МАН-ын бүлэг УИХ-ын гишүүдийг нэг, нэгээр нь дуудан уулзаж, буруу ойлголт төрүүлж болохгүй. Цаашид энэ асуудлыг бүлгээр хэлэлцэх байх. УИХ-аар хэлэлцэх бусад асуудлууд хойшоо тавигдчихаад байгаа шүү дээ. Энэ асуудал Цэц дээр унах магадлал ч байгаа юм билээ. Өмнө нь УИХ-ын сонгуульд нэр дэвших иргэн зургаан сарын өмнө төрийн албанаасаа чөлөөлөгдсөн байх хуулийн заалттай холбоотойгоор Нөхөн сонгууль явуулах тогтоол Үндсэн хуулийн Цэц дээр унаж байсан.

-Ер нь УИХ тарах нь зөв үү?

-Өнгөрөгч өвөл төрийн эрх барих дээд байгууллага УИХ хоёр сар ажлаа явуулж чадахгүй гацсан. Тэр тохиолдолд ард түмэнд үнэнээ хэлээд тарах нь зөв. Харин өнөөдрийн тухайд УИХ үйл ажиллагаа бүрэн гацахгүй, хэвийн явагдаж байгаа. Дээр нь ээлжит бус сонгууль явуулахад хууль эрх зүйн орчин бүрдээгүй байна.

-Ерөнхийлөгч Ард нийтийн санал асуулгад оруулах Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийн эхийг баталсан УИХ-ын тогтоолд хориг тавилаа. Хуулиараа Ерөнхийлөгчийн хоригийг 14 хоногийн дотор хэлэлцэх ёстой байдаг. Чуулган хэзээ орох вэ?

-Энэ асуудлаар маргааш(өнөөдөр) чуулган хуралдана. Байнгын хороогоо өглөө нь хуралдуулаад, шууд чуулган руу оруулахаар төлөвлөчихсөн байгаа.

-Ерөнхийлөгч ямар үндэслэлээр хориг тавив?

-Нэгдүгээрт, “Ард нийтийн санал асуулга руу оруулж байгаа эхийг Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлт гэсэн байна лээ. Ийм байж болохгүй. Харин Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтийн тухай хууль гэдэг гарчигтай байх ёстой” гэсэн. Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах журмын тухай хуульд “Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах хэлбэр нь зөвхөн хууль байна” гэсэн заалт байна. Ерөнхийлөгч Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлт гэж нэрлээд байгаа нь энэ заалтыг зөрчсөн, харин Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хууль гэж нэрлэх ёстой гэсэн байна лээ. 62 гишүүнийн өргөн барьсан “Монгол Улсын Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтийн төсөл” гэх гарчигт “хууль” гэдэг үг байхгүй байна гээд байгаа юм. Журмын тухай хуулиндаа Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах хэлбэр нь зөвхөн хууль байна гэсэн энэ агуулгаар өгсөн юм билээ.

-Ерөнхийлөгчийн хориг дэмжигдэх магадлал бий юу?

-Ерөнхийлөгчийн хориг гэдэг барьцгүй. 27 хүн зөвшөөрсөн кноп дарсан тохиолдолд хоригийг хүлээгээд авчихдаг. Тийм болохоор хэлж мэдэхгүй байна. Хуулиараа ядаж 51-ээс доошгүй гишүүн хоригийн эсрэг санал өгч байж, Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтөөр ард нийтийн санал асуулга явуулна даа.

-Өнөөдөр ордноор гишүүн харагдахгүй байх шиг байна лээ. Ирц бүрдэх болов уу?

-Гишүүдийн зарим нь тойргоороо явж байгаа байх. Гэхдээ ирц бүрдэнэ. УИХ-ын тамгын газраас гишүүдэд энэ талаар мэдэгдэж байгаа.

-Та тойргоороо ер нь очиж байна уу?

-Би уг нь энэ долоо хоногт тойргоороо явах төлөвлөгөөтэй байсан. Гэтэл энд гацаанд орчихлоо.

-Ямар гацаанд?

-Ард нийтийн санал асуулгаар УИХ-ын сонгуулийн хугацааг татаж, ээлжит бус сонгууль явуулах юм уу гэдгийг МАН-ын бүлэг, УИХ-аар хэлэлцэж байж шийд гарна. Энэ асуудлыг тодорхой болсны дараа тойрог руугаа явна даа. Ер нь Үндсэн хуулийн асуудал гацаанд орчихоод байна. АН гэхэд Ард нийтийн санал асуулга явуулбал оролцоно гээд байсан. Гэтэл цагаа тулахаар санаа бодол нь өөрчлөгдчихлөө. Улс төрийн нөхцөл байдал ойр, ойрхон өөрчлөгдөж байна. Одоо хоригийг авах эсэхээс бүх зүйл шийдэгдэнэ.

-Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах хуулийн төсөл шинэчлэл болж чадах уу?

-УИХ-ын 62 гишүүн Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах хуулийн төсөл бариад одоо хэлэлцээд явж байна. Маш олон санал санаачилгууд гарлаа. Ихэнх нь зөв зүйтэй саналууд байсан. Энэ шинэчлэл 1992 оны Үндсэн хуулийг сайжруулж чадна гэж бодож байна. Тиймээс энэ шинэчлэлийг яадаг ч байсан хийх ёстой.

-Та манай сонинд хэвлэгдсэн Хавдар судлалын үндэсний төвийн захирал Ж.Чинбүрэнгийн ярилцлагыг уншсан байх. Хавдрын эмнэлгийн барилгыг томсгох шаардлагагүй гэж байна лээ. Уг нь таны бариулсан эмнэлгийн барилгыг төр авч Хавдрын эмнэлэг болгох нь зүйтэй, ингэснээр хавдрын өвчлөлийг тодорхой хэмжээгээр бууруулж чадна гэж олон хүн санал нэгддэг шүү дээ?

-Ер нь манай эмнэлгийн барилгыг аль эртнээс гацаах гэдэг байсан. Энэ бол цаанаасаа том лобби. Би бүр гайхаад байгаа юм. Орчин үеийн дэвшилтэт, том эмнэлгийн барилга баригдах гэж байхад яагаад ингээд байдаг юм бол гэж. Ухаан нь хувийн олон эмнэлгээр үйлчлэх гэж л байх шиг байгаа юм. Миний бодлоор бол нэгдсэн том цогцолбор барьчихвал хамаагүй амар шүү дээ. Одоо бол эрүүл мэндийн салбар яг ТҮЦ шиг л байна. Энд тэнд жижигхэн олон салбартай. Одоо эдгээрийгээ нэгтгэж Супермаркет болгох хэрэгтэй. Гэтэл эрүүл мэндийн салбарыг ТҮЦ-ээр нь байлгах гээд л том цогцолбор барихыг эсэргүүцээд байх шиг. Тэр нь зарим нэг бүлэг хүмүүст ашигтай байгаа нь үнэн. Нэг үгээр хэлбэл улсын эмнэлгүүдээ дорой байлгаж, хувийн жижиг эмнэлгүүдээ чанартай, өндөр үнэтэй байлгах сонирхолтой байна.

-Эмнэлгийн хүчин чадлынхаа талаар ярихгүй юу?

-Эмнэлгийн амбулаториор өдөртөө 500, жилдээ 150 мянган хүн үйлчлүүлэх, жилд 50 мянган хүн хэвтэн эмчлүүлэх боломжтой. Эмнэлгийн нэг давхарт хүлээн авах, түргэн тусламж, эмийн сан байрлах юм. Хоёроос гурван давхарт амбулатори, үзлэгийн хэсэг, дөрөвдүгээр давхарт шинжилгээ, таван давхарт мэс заслын өрөө, зургаан давхарт ариутгал халдваргүйжүүлэх хэсэг, долдугаар давхарт эрчимт эмчилгээний өрөөнүүд байгаа. Эрчимт эмчилгээний өрөөнд хийн таван систем суурилуулсан. Наймаас аравдугаар давхарт хэвтэн эмчлүүлэгчийн тасаг байх юм. Нэг өрөөнд зургаан хүн хэвтэн эмчлүүлэх боломжтой. Хүсвэл VIP өрөө ч сонгож болно л доо. Орчин цагт хүн бүхний сонголт янз бүр шүү дээ. Зургаан хүн нэг өрөөнд хэвтэхдээ агаар орчны тал дээр ямар нэг санаа зовох шаардлагагүй орчин нөхцөлийг бүрдүүлсэн гэсэн үг. Эмчлүүлэгчдийн өрөө нь 50 м.кв, ор болгоны дээд хэсэгт хүчилтөрөгчийн систем, өрөөнд нь хөргөлтийн систем байрлуулах юм. Эмнэлгийн 11 давхарт ресторан үйлчилгээний газар, 12 давхарт оффис байрлана. Давхар бүрт агаар шүүх төхөөрөмжтэй. Эмнэлэг бүхэлдээ автоматжсан учраас хэн нэгэн эмч, сувилагч дуудах шаардлагагүй. Ердөө ганцхан товчлуур дарахад л хангалттай. За тэгээд эмнэлэг маань А, В, С гэсэн гурван хэсэгтэй. В,С хэсэгт эмчилгээ, үйлчилгээ байх бол А блок нь эмч, ажиллагсдын сургалт, судалгааны орчин байхаар төлөвлөсөн. Яаралтай үед эмнэлгийн дээр нисдэг тэрэг буух боломжтой. Дотроо усан бассейнтэй, гурван давхар хүртэл урсдаг шаттай. Мөн эмнэлгийн бохир зөөх, ариутгасан эд зүйл зөөх, үйлчлүүлэгч явах зэрэг найман төрлийн лифттэй юм.