- 1992 оноос хойш шинэ Үндсэн хуулийн дагуу Монголчууд УИХ-ын гишүүдийг бүх нийтийн саналаар сонгодог болсон. Тиймээс УИХ-ын гишүүд бол ард түмний төлөөлөл, элч байх ёстой. Ард түмний элч хүн бол тэднийхээ өмнө тулгамждаж буй асуудал, хэлэхийг хүссэн үгийг төрийн хууль тогтоох түвшинд илэрхийлдэг хүн юм.
2020 он бол УИХ-ын ээлжит сонгуулийн жил. Тиймээс хууль эрх зүйн орчноо сайжруулах ёстой гэж би үзэж байна. Үүний хүрээнд УИХ-ын гишүүн хүн ямар байх ёстой, ямар шаардлага тавигдах ёстой, үйл ажиллагааны хүрээ хязгаар ямар байх, төрийн түшээ, парламентын гишүүн хүн гэж хэн бэ? гэдгийг тодорхой болгох зүй ёсны шаардлага байна.
Нэгдүгээрт: УИХ-ын гишүүн бол ард түмний элч, төлөөлөгч байх ёстой.
Хоёрдугаарт: Хууль эрх зүйн өндөр боловсролтой байх ёстой.
Гуравдугаарт: Олон нийтийн өмнө тулгамдаж байгаа асуудлыг олж харж чаддаг, мэдрэмжтэй хүн байх ёстой.
Дөрөвдүгээрт: Эх орны эрх ашгийг эхэнд тавих ёс суртахууны хариуцлага өндөр байх ёстой.
Өнөөдөр УИХ-ын гишүүдийн нэр хүнд яагаад ийм доогуур байна гэхээр, олон янзын хүн парламентад сонгогдон ажиллаж байгаатай холбоотой.
Нийт гишүүдийн дийлэнх нь улс төр, олон нийтийн, төрийн алба хашиж байгаагүй, бизнесийн салбарынхан хүч түрэн орж ирснээр нийгмийн шаардлагаа мэдрэхгүй байна.
76 гишүүний 70%-иас доошгүй нь зөвхөн өөрийн болон өөрийн хамаарал бүхий этгээдийн төлөө бизнес эрхэлж явсан хүмүүс ард түмэн, эх орны төлөө ажиллах ёстой гэсэн УИХ-ын гишүүнд тавигдах наад захын шаардлагыг хангахгүй байна. Эдгээр хүмүүс л сангийн зээл, тендертэй холбогдоод байгаа юм. Хуучин бол төрийн албан хаагчид тендерийн хэрэгт холбогддог байсан бол өнөөдөр төрийн дээд түвшин буюу УИХ-ын гишүүн нь ийм зүйлд орооцолдоод сууж байна. Тиймээс хууль эрх зүйн орчноо илүү сайжруулах шаардлага байна.
Нийгмийн мэдрэмж бол өргөн хүрээтэй ойлголт. УИХ-ын гишүүн хүн нийгэмдээ юу болж байгааг ойлгодог байх ёстой. Нийгэм гэдэг бол ард иргэдийн дийлэнх олонх хэрхэн амьдарч байгааг хэлж болно. Ажлын байр, эрүүл мэнд боловсролын хүртээмж, нийтийн тээвэр, хоол хүнсний хэрэглээ гэх мэт нийтийн амьдралыг мэдэхгүй, тасарчихсан хүн төрийн бодлого яаж тодорхойлж, хууль батлах юм бэ?
- УИХ-ын гишүүн ч биш аливаа хүнийг ажилд авах, найз нөхөд болохдоо тухайн хүнийхээ төлөвшлийг хардаг. Биеэ хэрхэн авч яваа болон хүн чанар, бусадтай хэрхэн харилцаж байгааг харна. Цаашлаад боловсрол, туулсан амьдрал буюу намтар түүх, туршлага зэргийг харах ёстой. Мөн олон нийтийн алба хаших хүмүүсийн олонд хэр танигдсан хүн бэ гэдгийг харах хэрэгтэй. Олон нийтэд хүлээн зөвшөөрөгдсөн хүн мөн үү? биш үү? гэдэг УИХ-ын гишүүн болохын энгийн нэг шалгуур. Товчоор хэлбэл,
Өмнө нь сонгогчид олон сайхан сонгуулийн амлалтад итгэж саналаа өгдөг, сонгуулийн боловсрол тааруухан байсан үе өнгөрсөн. Учир нь сонголтынхоо үр дүнг үзсэн. Одоо иргэд нэр дэвшигч болон улс төрчдийн хувь хүнийг их анхаарч харж, судалж, танилцдаг болсон. Сонгогчид төрийн түшээд тавих шаардлага өндөрсгөж, улс төрийн боловсрол, мэдлэг, соёлоо дээшлүүлэх ч хэрэгтэй байна.