Узбекистанд Ерөнхийлөгч Ислам Каримовын зарлигаар эмэгтэйчүүдээс өөрсдөөс нь зөвшөөрөл авалгүй умайн гуурсыг нь боож, савыг нь авч байсан тухай тус улсын хүний эрхийг хамгаалагчид Их Британийн «The Sunday Times» сонинд мэдэгджээ. Тэдний баталж буйгаар дээрх хөтөлбөр 1999 онд эхэлсэн ч ард түмний эсэргүүцлийн улмаас 2003 оноос зогсоосон байна.

Каримовыг Ерөнхийлөгч байх хугацаанд нэг эмэгтэй тутмын төрөлтийн дундаж коэффициент 4.4-өөс 2.5 хүүхэд болтол буурсан Гэсэн ч энэ нь тус улсын төр засагт хангалтгүй санагдаж, 2010 оны хоёрдугаар сараас эхлэн энэхүү хөтөлбөрийг дахин сэргээхээр болжээ. Энэ талаар «InoPressa» агентлаг мэдээлсэн байна. 2007 онд энэхүү ажиллагааг албан хүчээр хийдэг гэсэн нотол-гоог НҮБ-ын Эрүү шүүл-тийн эсрэг хороо баримтдаа хавсаргаж, нийтэлжээ.

Узбекистаны засагзахиргааны үзэж буйгаартус улсад төрөлт хэт ихнэмэгдсэн гэнэ. Тиймээсэмэгтэйчүүдийн умайнгуурсыг боох, савыг авахзамаар жирэмслэлтээсхамгаалдаг болсон Британийн «The Sunday Times» сонины мэдээлснээр Узбекийн эмэгтэйчүүдийн эмч бүр сард дор хаяж хоёр эмэгтэйн савны амсрыг боох буюу авах ёстой. Үүнийгээ гүйцэтгэж чадаагүй эмч нарыг торгох болон хатуу донгодож шийтгэдэг байна. Дээрээс ирсэн энэхүү хатуу тушаалыг гүйцэтгэхийн тулд эмч нар кесарева хагалгаа хийх үеэр эмэгтэйгээс ямар ч зөвшөөрөл авалгүйгээр умайн гуурсыг боодог.

Түүнчлэн зарим эмэгтэйг хуурч байгааг мэс засалхийн, савыг нь авах тохиол-дол ч байдаг Жишээл-бэл, өвчтөнүүдэд киста илэрсэн, яаралтай авахгүй бол амь насанд аюултай гэж айлгаж байгаад савыг нь авдаг байна. Хүний эрхийг хамгаалагчдын тооцоолсноор яг ийм маягаар 2010 оны хоёрдугаар сараас хойш 5000 эмэгтэй саваа авахуулах буюу умайн гуурсаа боолгожээ.

Харин Узбекистанызасаг захиргаа өвчтөнүүдийн зөвшөөрөлгүйгээр савыг нь авдаг тухай хүний эрхийг хамгаалагчдын хэлснийг үгүйсгэж байна. Москва дахь Узбекистаны Элчин сайдын яамны төлөөлөгч Британийн хэвлэлд «Эдгээр эмэгтэй бүгд өөрсдөө зөвшөөрсөн» хэмээн мэдэгджээ.

Энэхүү ноцтой баримт дэлгэгдсэний дараа ихэнх узбек эмэгтэй өөрийнхөө болон хүүхдийнхээ аюулгүй байдлыг бодож, гэртээ төрөхийг хүсдэг болсон талаар хүний эрхийг хамгаалагчид ярьсан байна.

Ерөнхийлөгч Каримовын охин энэхүү ядуу орны эмэгтэйчүүдийн аж амьдралыг сайжруулахын тулд бүхий л хүчээ дайчилж ажилладаг гэнэ. Ерөнхийлөгчийн бага охин Лола нь ЮНЕСКО-гийн элч, Хүүхдийн төлөө сайн үйлсийн сангийн тэргүүнээр ажилладагбайна. Харин түүний эгч Гюльнара Харвардын их сургуулийн урлаг судлалын факультетийг төгссөн ч Испанид Элчин сайдаар томилогдсон болохоор нутаг нэгт бүсгүйчүүдийнхээ амьдралд нөлөөлж чаддаггүй аж.

Ер нь тус улс олон хүүхэдтэй эхэд тэтгэмж төлөх төсөв санхүүгүй, мөн хүүхдийн эмнэлэг дутагдалтай, эх, хүүхдийн эндэгдэл өндөр учраас эмэгтэйчүүдийн савыг өөрийнх нь хүсэлтээр боох арга хэмжээ авч эхэлсэн байна. Тэгвэл Узбекистанытөрийн бус дүн шинжилгээний газрын шинжээчдий нолж тогтоосноор тус улсад 1999-2003 онд эмэгтэйчүүд үнэхээр сайн дурын үндсэндээр умайн гуурсаа боолгодог байсан гэнэ. Харин хэвлэл мэдээллүүдээр хүчтэй шүүмжилсний эцэст энэ ажиллагааг түр зогсоожээ. Тэгсэн ч тус улсад төрөлт хурдацтай буураагүй тул хөтөлбөрийг дахин сэргээхээр болсон байна.

Эмэгтэйчүүд умайнгуурсаа боолгохдоо ихэвчлэн нөхөр, хадмууддаа мэдэгдэхгүйг хичээдэг гэнэ. Эмч нар умайн гуурс боох ажиллагааг харьцангуй аюулгүй арга гэж үздэг ч хөгжиж буй орнуудад ийм мэс заслаас болж 100 мянган эмэгтэй тутамд 10 нь нас бардаг аж. Гэтэл Узбекистаны эмч нар ЭМЯ-ныхаа зааврыг биелүүлэхийн тулд мэс заслын хор нөлөө, үр дагаврын талаар огт мэдээлдэггүй байна. Түүнчлэн Узбекистаны засаг захиргаа бэлгэвчний ашигтай талыг ард иргэддээ ойлгуулахаас ичдэг бололтой. Үүний оронд жирэмслэлтээс хамгаалах ийм аюултай аргыг хэрэглэх нь илүү хялбар байдаг аж.

Дайн, энхийг тайлбарлан таниулах хүрээлэнгийн (IWPR) сэтгүүлчид 2005 онд судалгаа хийж, тус улсын Андижан мужид залуу эмэгтэйчүүдийн савыг кесарева хагалгаа хийх үеэр авсныг илрүүлсэн байна. Ингэхдээ ихэнх өвчтөн саваа авахуулсныг мэдээгүй олон жил явжээ. Узбекистаны ЭМЯ-ны мэдээлснээр тус улсын хүн ам жилд 500 мянгаар нэмэгддэг гэнэ. Гэхдээ шинжээчид статистикийн уг судалгаанд итгэдэггүй аж. Тэдний үзэж буйгаар тус улс худал мэдээлэл өгснөө илрүүлэхгүйн тулд хүн амын нэгдсэн тоо явуулдаггүй байна. Хам сүүлд тус улс 1989 онд амаа тоолсон юм.

Узбекистанд эмэгтэйчүүдийн умайн гуурсыг нууцаар боодог