УИХ-ын гишүүн Б.Бейсентэй цаг үеийн асуудлаар ярилцлаа.

-Эм, эмнэлгийн хэрэгслийн тухай хуулийг УИХ-аар хэлэлцэх гэж байна. Чанартай эмийг боломжийн үнээр авах тогтолцоог хэрхэн хангахаар тусгасан бэ?

-УИХ-д Ц.Туваан, Ж.Чинбүрэн бид гурав эмч мэргэжилтэй гишүүний хувиар хуулийн төслийг боловсруулах ажлын хэсэгт ажиллаж байна. Гадаадаас эм, эмнэлгийн хэрэгсэл оруулж ирэх асуудалд өмнөх Эрүүл мэндийн сайд хүртэл холбогдсон байдаг. Т.Мөнхсайхан сайд 1200 төгрөгийн үнэтэй маскийг 20 мянган төгрөгөөр борлуулсан гэх зэрэг асуудал яригдсан.

Тиймээс эм худалдан, борлуулах асуудлыг хэн нэгнээс хараат бус байлгах тал дээр илүүтэй анхаарал хандуулах ёстой. Шаардлагатай тоног төхөөрөмжийг нийлүүлэхэд хяналт тавих хэрэгтэй. Би хөдөө орон нутагт ажиллаад ирлээ. Эмнэлгүүдэд шаардлага хангахгүй тоног, төхөөрөмж их байна. Тоног төхөөрөмж нь байгаа мөртлөө оношлуур нь байхгүй эмнэлэг ч байна. Орон нутагт эмийн үнэ нэмэгдсэн. Гарсан хууль, дүрэм нь бүрэн хэрэгжихгүй. Бодит байдал дээр ам ажил их зөрүүтэй байна.

-Тэгвэл эмийн худалдааг зохистой болгох, хөөрөгдөхгүй байх талаас нь ямар бодлого баримтлах нь зүйтэй вэ?

-Эрүүл мэндийн яам, Эмнэлгийн тусламжийн газар, Эрүүл мэндийн даатга¬лын ерөнхий газар хамтарсан шийдвэр гаргаж, бодлогоо тодорхойлох хэрэгтэй. Эм, эмнэлгийн хэрэгслийн хяналт, зохицуулалтын газар дангаараа шийдвэр гаргавал тендер нь шударга явагдахгүй. Тухайлбал, эмнэлэгт хавдрын эм олдохгүй байхад, эмийн сангуудад өндөр үнээр зарагдаж байх жишээтэй. Ямар замаар эмийг оруулж ирэв гэдэг нь ойлгомжгүй. Тиймээс гааль, мэргэжлийн хяналт, Эм, эмнэлгийн хэрэгслийн хяналт, зохицуулалтын газар хамтарч эм импортоор оруулж ирэх асуудалд хяналт тавьж ажиллах ёстой.

-Ирэх жилийн төсөвт эмнэлгүүдийн санхүүжил¬тийг нэмсэн учраас эмч нарын цалин нэмэгдэх ёстой гэж тайлбарлаж байгаа. Үнэхээр эмч нарын цалин нэмэгдэх боломжтой юу?

-Цалинг гүйцэтгэлээр нь санхүүжүүлж нэмнэ гэж байгаа. Гэтэл Нийгмийн даатгалын сангаас санхүүжилтийг нь олгохгүй байгаа юм чинь яаж цалин нэмэгдэх юм бэ. Нөгөө талаар эмнэлгийн удирдлагууд асрагч, сувилагч зэрэг үйлчилгээний ажилчдаа цомхотгох тухай ярьж байна. Гэрээтээр ажиллуулах тухай асуудал хөндөгдөж байгаа. Эмнэлэг нь асрагч, сувилагч нараа цомхотгох гэхээсээ шаардлагагүй мэргэжилтэн, илүү орон тооны хүмүүсээ чөлөөлөх хэрэгтэй. Хөдөөд ийм асуудал яригдаж эхэлсэн байна. Би илүү асуудлыг тодруулах бодолтой байна. Эрүүл мэндийн сайдтай энэ асуудлаар уулзаж, Нийгмийн бодлогын байнгын хороонд асуудлыг тавих бодолтой байгаа.

Бодит байдал дээр эмч нарын 80 орчим хувь нь зээлтэй байна. Эмч нар 800 мянгаас 1.2 сая төгрөгийн цалинтай гэж тооцвол түүнийхээ талаас илүү хувийг нь зээлэндээ өгч байна. Эмч нар зээлээ төлөөд, үлдсэн 300-400 мянган төгрөгөөр нь амьдарч байна. Өргөн хэрэглээний барааны үнэ нэмэгдсэн, үнийн өсөлттэй үед ийм бага мөнгөөр амьдарна гэдэг маш хэцүү. Дээр нь эрүүл мэндийн салбарын ажилчид эрүүл мэндээ төдийгүй зарим нь амь насаа ч алдаж байгаа. Тиймээс эмч нарын цалинг нэмэгдүүлэхэд бодитой анхаарал хандуулах хэрэгтэй.

-Эрүүл мэндийн даатгалын сангаас ирэх жил 340 тэрбум төгрөгийг зарцуулахаар болсон шүү дээ?

-Эрүүл мэндийн даатгалын сангаас 340 гаруй тэрбум төгрөгийг Засгийн газар зарцуулахаар болсон. УИХ төсвийг нь баталсан. Гэтэл хөдөө, орон нутгийн эмнэлэг, улсын эмнэлгүүд цалингаа тавьж чадахгүй байдалтай байгаа. Зарим шаардлагатай тоног төхөөрөмж, эмнэлгийн хэрэгсэл дутагдалтай байна. Энэ асуудлыг Эрүүл мэндийн даатгалын ерөнхий газраас УИХ-ын Нийгмийн бодлогын байнгын хороонд тавих байх гэж бодож байна. Эдийн засгийн байнгын хороо хуралдах үеэр ч би асуудлыг тавина. Эмнэлгүүдэд санхүүжилт олгохгүй бол эмнэлгийн үйл ажиллагаа зогсох байдалд хүрнэ.

-Тэтгэвэр, тэтгэмжийн ту¬хай хуульд өөрчлөлт оруулж, тэтгэврийг тогтоохдоо сүүлийн таван жилийн дунджаар тогтоодог байх хуулийн төслийг боловсруулсан хүний нэг нь та. Хуулийн төслийг УИХ-д өргөн барьсан ч яагаад хэлэлцэхгүй байна вэ?

-Тэтгэвэр, тэтгэмжийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах хуулийн төслийг Б.Пүрэвдорж гишүүн санаачлаад, С.Одонтуяа гишүүн бид хоёр дэмжээд хуулийн төслийг УИХ-д өргөн барьсан. Намрын чуулганаар хэлэлцэх ёстой байсан ч хэлэлцэх асуудлын дараалалд оруулаагүй.

Нийгмийн даатгалын сангаас олгох тэтгэвэр, тэтгэмжийн тухай хуульд 2017 онд өөрчлөлт оруулж, өндөр настны тэтгэврийг тогтоохдоо ажилласан жилийн сүүлийн таван жилийн дунджаар тогтоодог байсныг долоон жилийн дунджаар болгосон.Ингэснээр ахмад настны тэтгэвэр авах хэмжээ буурсан. Учир нь валютын ханштай холбоотойгоор жил бүрийн цалингийн хэмжээ нэмэгддэг. Тэгэхээр хуулийн төслийг өөрчилж, сүүлийн таван жилийн дунджаар тогтоодог болвол ахмадуудад ашиг тусаа өгөх юм. Цар тахлын үед ахмадуудын амьдралд тустай шийдвэр болно.

Өргөн хэрэглээний барааны үнэ хоёр, гурав дахин нэмэгдлээ. Тиймээс өнгөрсөн пүрэв гарагийн хуралдааны үеэр Б.Пүрэвдорж гишүүн дээрх хуулийн төслийг хэлэлцүүлж өгөх асуудлыг хөндсөн. Эрх баригчид яаж шийдэх нь тодорхойгүй байна. Дэмжихгүй талдаа байгаа. Тэтгэврийг тогтоохдоо сүүлийн долоон жилийн дунджаар тооцдог байдлыг өөрчилж, таван жил болговол 16 - 18 тэрбум төгрөг жилдээ шаардлагатай юм байна. Энэ мөнгө бол “Богд Зонхова” цогцолбор төсөлд зарцуулах мөнгөний хажууд бага мөнгө байгаа биз дээ. “Богд Зонхова” цогцолборт 32 тэрбум төгрөг төсөвлөсөн. Хуулийн энэ өөрчлөлтийг хүлээгээд тэтгэвэртээ гарч чадахгүй хохирч байгаа ахмад олон байна.

-Та тойрогтоо ажилласан гэлээ. Шатахууны үнэ танай аймагт үнэтэй байгаа шалтгааны тухайд тодруулж үзэв үү?

-Төр зөв зохицуулалт хийж чадахгүй байна. Гарсан хууль тогтоомж нь амьдрал дээр хэрэгждэггүй. Шатахууны тухайд, Баян-Өлгий аймаг хамгийн баруун бүс нутгийн хувьд ОХУ-аас 100 гаруйхан км-ээс шатахуун орж ирдэг. Новосибирск мужаас шатахуун импортолдог. Ядаж Улаанбаатар хотод зарагдаж буй шатахууны үнэтэй Баян-Өлгий аймагт ижил байх ёстой.

Гэтэл АИ92 бензины үнэ Баян-Өлгий аймгийн төвд 2700, сумдад 3600 хүрсэн тохиолдол ч байна. Хөх хөтөл баг руу сая холбогдож, шатахууны үнэ асуухад 2860 төгрөг гэж байна. Энэ нь шатахуун импортолж буй компаниуд төр захиргааны шийдвэрийг биелүүлэхгүй байгаатай холбоотой. Зам тээврийн яам, Уул уурхайн яам, Шударга өрсөлдөөн хэрэглэгчийн төлөөх газар энэ асуудалд анхаарч, үнийг нь бууруулахгүй бол болохгүй.

-Энэ асуудлаар холбогдох байгууллагад та хандах ёстой юм биш үү?

-Эдийн засгийн байнгын хорооны хурлаар асуудлыг ярих гэсэн чинь ирц хүрсэнгүй. Сайд ирээгүй учраас хурал хойшлогдлоо. Би цаашид энэ асуудлыг холбогдох хүмүүст тавина. Шатахууны үнэ нэмэгдсэн учраас өргөн хэрэглээний барааны үнэ өсдөг.Тиймээс шатахууны үнийг тогтвортой байх асуудал дээр анхаарал хандуулах хүсэлтийг тавина.

-Та эмч мэргэжилтэй хүний хувьд Засгийн газар цар тахалтай тэмцэх ажлыг ямар хэмжээнд зохион байгуулж байна гэж дүгнэж байгаа вэ?

-Засгийн газар коронавирустэй тэмцэх чиглэлд тодорхой хэмжээнд ажиллаж байна. Цар тахалтай тэмцэхэд ажиллаж байгаа эмч, сувилагч, асрагч, жолооч нар чадлынхаа хэрээр ажиллаж байгаа. Гэтэл цалинг нь нэмээгүй. Өнгөрсөн жил коронавирустэй нэг хүнийг эмчлэхэд зардал нь анх 8.1 сая төгрөг, дараа нь 4.2 сая төгрөгөөр эмчилж байна гэж мэдэгдсэн. Сүүлд 160 мянган төгрөгөөр эмчилж байна гэсэн. Хөдөөд гэхэд тав, зургаан эм өгчихөөд 160 мянган төгрөг зарцуулсан гэж тайлбарлаж байна. Ард түмэн гайхаж байна.

Вакцины гуравдугаар тунг хийх хугацаа энэ арванхоёрдугаар сард дуусна. Түүнээс өмнө вакцинд хамруулж дуусах ёстой гээд төрийн албан хаагчдыг заавал хий, хийхгүй бол ажлаас нь хална гэх зэргээр дарамталж байгаа тохиолдол ч байна. Тухайлбал, Баян-Өлгий аймгийн Боловсролын газрын дарга нь ажилтнуудаа вакцинд хамрагдахгүй бол ажлаас хална гэдэг чиглэл өгсөн байна. Ийм байж болохгүй. Энэ бол хүний эрхэнд халдсан асуудал болно. Вакцинд хамрагдах эсэх нь хүний сайн дурын үндсэн дээр хийгдэх ёстой. Нөгөө талаар иргэд цар тахалд дасаж байна. “Ковид 19” халдвар туссан ч гэрээр эмчилгээгээ хийлгэх нь ихэссэн. Цар тахал буурч байгааг үгүйсгэхгүй. Гэхдээ шинэ хувилбар Монголд нэвтрэх, халдварлах эрсдэл их бий. Тиймээс анхаарал болгоомжтой байх ёстой гэдгийг бодох хэрэгтэй.