Морин өртөө, шуудан холбоог анхлан зохиосон монголчууд шинэ эриний цахим хувьсгалын давлагааг ухаалгаар ашиглан ухаалаг, цахим төрийн үйлчилгээг хил хязгааргүй хаанаас ч таван минутад авдаг боллоо. Энэхүү өөрчлөлт шинэчлэлт нь  орчин цагт цахим шилжилтийн зорилго, хөрсөн дээр бууж, иргэдийн хэрэгцээ, шаардлагыг хангаж буйг эндээс харж болно. XX-р зууны сүүл үеэс интернэт гэх ертөнц Монголчуудын хэрэглээнд нэвтэрснээр цахимжилт буюу цахим хөгжлийн үндэс тавигдсан түүхтэй. Цахим бодлогын асуудлыг төрийн бодлогын түвшинд авч үзэх ёстойг үе үеийн Засгийн газар ярьдаг байсан ч, бие даасан яамтай болгох, “цахим үндэстэн” болох зорилтыг дэвшүүлэх цаг хугацаатай төлөвлөлтүүдийг гарган ажиллах санаачилга дутагдаж байсан нь нууц биш.

Харин энэ Засгийн газар Цахим хөгжлийн харилцаа холбооны яам байгуулж, өнгөрсөн хугацаанд Инновац цахим бодлогын түр болон байнгын хороог даргалж, цахимын хуулиудын ажлын хэсгийг ахалж батлуулсан Н.Учрал гишүүнийг сайдаар томилсон нь оновчтой, зөв шийдэл байсантай хэн ч маргахгүй биз ээ. Цахим хувьсгалыг түүчээлэгчтүүний үйл хэрэг өдгөө Цахим хөгжил, харилцаа холбооны сайдын түвшинд ололт амжилтаар дүүрэн, амьдралд хэрэгжүүлсэн бодит үр дүнг үзүүлсээр буй. Тодруулбал тус яамнаас төрийн программ хангамжийн худалдан авах ажиллагааг шинэ түвшинд гаргах, үргүй зардлыг бууруулах, бүтээмжийг нэмэгдүүлэх зорилгоор 140 гаруй аж ахуй нэгжийн 250 гаруй бүтээгдэхүүн байршуулсан, Үндэсний программ хангамжийн их дэлгүүр “Мindgolia.mn” системийг нээж, хэрэглээнд нэвтрүүлээ. 

Зөвшөөрлийг зөв болгох технологи үргэлжилсээр

Цахим хөгжил харилцаа холбооны сайд Н.Учрал:

Энэ нь  авлигын эсрэг засгийн газрын бодлогын нэг бодит ажил бөгөөд технологи зөвхөн ажлын цагаар бус 24 цагаар бүх өдөр тасралтгүй үйлчлэх шинэ горим иргэдэд үйлчилсээр байна. Тухайлбал нийслэл хотын худалдаа, үйлчилгээ, үйлдвэрлэлийн 10 чиглэлийн 86 төрлийн үйлчилгээ эрхлэх гэж буй иргэд хүсэлтээ цахимаар илгээж зөвшөөрлөө хүлээлгүй үйл ажиллагаагаа эхлүүлэх боломж бүрдлээ.

Мөн иргэд хүнсний дэлгүүр, цайны газар, мухлаг, ресторан зэрэг нийслэл хотын хамгийн түгээмэл 10 төрлийн худалдаа үйлчилгээний зөвшөөрлийг цаг, мөнгөө хэмнэн, цахимаар авах боломжтой боллоо. Төрийн цахим үйлчилгээний E-Mongolia-д е-kids хүүхэд хамгааллын системийг нэвтрүүлж, технологийн тусламжаар хүүхдээ хамгаалах боломж бүрдсэн. Монголд оршин сууж байгаа гадаадын иргэд, жуулчид F-Register /бүртгэл/ ашиглан үндэсний цахим платформ болох E-Mongolia-аар үйлчлүүлэх боломжтой болсон юм.

Ертөнцийн зүгээр хаягаа заах нь хоцрогдож, хаягжилтыг технологиор шийдэж, монголчууд "what3words" аппликэйшн ашиглаж эхэлсэн зэрэг технологийн салбарт буцалж буй шинэлэг, хурдтай ажлыг тоочоод барахгүй билээ. Тэрээр дэлхий нийтэд сансар судлалын салбар эрчимтэй хөгжиж буй энэ цаг үеэс бид хоцрох ёсгүй гэж ярьдаг сайдын хувьд үүнийхээ дагуу ажиллаж байна. Түүний Монгол Улс үндэсний бие даасан, 100 хувь тоон технологийн хиймэл дагуултай болох талаар Франц улстай яриа хэлцэл эхлүүлсэн томоохон ажлыг энд онцлох нь зүйтэй. Монгол Улс сансрын хиймэл дагуул хөөргөж чадвал малчид, хязгааргүй тал нутагт амьдарч буй иргэд орон зайнаас үл хамаарч интернэтийн сүлжээнд холбогдох, мэдээ мэдээллийг хүлээн авах бололцоотой болох юм.

Түүнчлэн манай улс гадаадын арилжааны, ашгийн төлөөх хиймэл дагуул түрээсэлж, жил бүр 11 сая доллар төлдөг энэ зардлаа хэмнэж, илүү өргөн цар хүрээнд ажиллаж, харилцаа холбооны салбарт бие даасан байдлаа бататгаж, тусгаар тогтнолоо хөх тэнгэр, сансрын уудамд дархлах  боломж бүрдэнэ.

 Шил ажиллагаа бол авлигын эсрэг технологийн шийдэл 

Хаана мэдээллийн систем, программ хангамж хүчтэй нэвтэрнэ тэнд хулгай дээрэм, худал хуурмаг бус шударга ёс, үнэн ялдаг хэмээн Н.Учрал сайд онцгойлон хэлж, хулгайч төрдөггүй нийгмийн шинэчлэлийг илүү хурдан хийж, илүү хүчтэйгээр ажиллахад манлайлан зүтгэсээр байна. Үүний ганц жишээ нь Монгол Улсын Засгийн газраас 2023 оныг авлигатай тэмцэх жил болгон зарлаж “5Ш” ажиллагааг эхлүүлсэн бөгөөд “ШИЛ” ажиллагааг Н.Учрал сайд ахлан ажилласан.

Өнгөрсөн найман сарын хугацаанд Shilen.gov.mn-д төрийн 123 байгууллагаас 550 багц мэдээлэл хүлээн авсан. Тэдгээрийг 39 төрөлд ангилан 970,355 мөр мэдээлэл болгон боловсруулж, 5 сая гаруй хандалт авлаа.

Иргэдийн мэдэх эрхийг хангаж, манай улсад анх удаа нээлттэй мэдээллийн нэгдсэн санг бүрдүүллээ. Тэрээр 10 мянган хуудас баримт, мэдээллийг Авлигатай тэмцэх газарт хүлээлгэн өгч, мөрдөн шалгах үйл ажиллагаанд дэмжлэг үзүүллээ. 

Цахим хөгжил харилцаа холбооны сайд Н.Учрал:

Энэ бол технологиор авлигыг бууруулах үйл хэрэгт ЦХХХЯ манлайлал үзүүлж буй явдал юм. "Шил" ажиллаагаар өмнө нь хэн ч мэддэггүй байсан нууцууд ил болж, иргэд шүгэл үлээх боломж бүрдсэн. Шил ажиллагаа бол авилгын эсрэг технологийн шийдэл. 

Иргэн нь мэдээлэлтэй бол эрх мэдэлтэй байдаг нь эрх чөлөөт нээлттэй нийгмийн амин сүнс. Өөрсдийнхөө сонгон байгуулсан төрөө 24 цагаар шууд харж хянах, олуулаа нүдээ нээн мэдэх эрхээ эдлэх нь авлигын хана хэрмийг нураах хүч юм. Ийнхүү цахимжилт хурдтай, эрчимтэй хөгжиж буйтай зэрэгцэн кибер аюулгүй байдлаа хангах чухал асуудал манай улсын төдийгүй дэлхий нийтийн өмнө тулгарлаа. Тиймээс ЦХХХЯ кибер орчинд аюулгүй байдлаа хангах чиглэлд тогтолцоогоо бэхжүүлэхээр ажиллаж байна.

Түүнчлэн манай улсад анх удаа зохион байгуулагдсан “Кибер Тусгаар Тогтнол” форумын үед Н.Учрал сайд “ЦУСААР ОЛСОН ТУСГААР ТОГТНОЛОО ЦАХИМААР АЛДАЖ БОЛОХГҮЙ“ гэж онцолсон.

Сэтгүүлч

Сэтгүүлч Ц.Соёлмаа soyolmaa@vip76.mn