Хууль амьдралд ойр бус, зөв хөшүүрэггүй байвал амьгүйгээс гадна аюултай
Надад улс төрч болно гэсэн бодол хэзээ ч төрж байсангүй. Манайх жирийн л айл байсан болохоор аав, ээж маань боловсролтой, хөдөлмөрч байх гэдэг “өв”-ийг л өгсөн. МУИС-ийн Хууль зүйн сургуульд сурч байхдаа Японы Засгийн газрын тэтгэлэгт тэнцэж, тэнд долоон жил сурахдаа Токиогийн Их сургуулийн бакалавр, магистрыг дүүргэж, “Мицубиши” корпораци болон “Хоган Ловеллс” Олон улсын хуулийн фирмийн ахлах хуульчаар ажилласан юм. Энэ хугацаандаа АНУ-ын Колумбын Их сургуулийг төгсөж, Нью-Йоркын хуульч болж амжсан. Харин дараагийн шат маань Монголынхоо залуу хуульчдыг бэлдэх байсан ба эх орондоо эргэн ирэх шалтгаан минь болсон билээ. Намайг “Хоган Ловеллс”-д ажиллах хугацаанд “Хан Ресурс”-ын хэрэг Олон улсын арбитр дээр шүүгдэж, манай Парис, Лондон, УБ-ын хуульчид хамтран Засгийн газарт зөвлөгөө өгч байв. Энэхүү хэрэгт Монгол Улс ялагдсан нь төрийн байгууллагуудын уялдаа муу байсантай холбоотой. Тиймээс миний хувьд төрийн ажлыг гаднаас нь тэр хэмжээнд дүгнэдэг байлаа. Гэвч хуулийн фирмээ ажиллуулангаа багшилж байхдаа маш гэнэтийн байдлаар УИХ-ын Тамгын газарт чадвартай хуульчид хэрэгтэй байна гэж Г.Занданшатар дарга ажлын санал тавьж, Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ мөс хагалж, шинэ залуусыг төрд оруулъя гэх давлагааг эхлүүлсний нэг хэсэг болж орж ирсэн гэж боддог.
О.Номинчимэг
Хууль амьдралд ойр бус, зорьж буй өөрчлөлтөө оруулах зөв хөшүүрэггүй, ерөнхий байвал амьгүй болдог. Амьгүйгээс гадна аюултай. Муу бичигдсэн хуулиуд их байгаа нь хуулийн цоорхойг хэн нэгэн ашиглах нөхцөл болж байна. Хотын даргын орлогчоор ажиллаж байгаа энэ хугацаанд хотын олон асуудал нь хот хууль дүрэмгүй мэт байснаас өнөөгийн энэ байдалд хүрсэн нь харагддаг. Жишээ нь, Цэнгэлдэх хүрээлэнгийн асуудал. Газрыг нь 29 хуваагаад зарчихсан. Бид хожимдсон гэлгүй араас нь нэхэж, нийслэлд оногдох ёстойг нь нөхөн гаргуулахаар ажиллаж байна.
Мөн хяналтгүй засаглал муу байсан асуудал байна. Бас төвлөрч байгаа нэг ажил бол СӨХ-ны хууль. СӨХ бол төр, иргэний харилцаатай яг адил. Тэнд, хөрөнгө оруулалт, эдийн засаг, дэд бүтэц, өмчийн харилцаа гээд бүх юм яригдана. Хуулийн фирмд ажиллаж байхдаа би эдгээр чиглэл дээр томоохон төслүүдэд ажиллаж, мэргэшсэн л дээ. СӨХ чадамжтай байх ёстой. Тэгэлгүй татвар хураамжаа авчхаад хийсэн ажил нь тодорхойгүй, шамшигдуулдаг, ил тод бус, хариуцлагаас зугтдаг байж болохгүй. Ийм нөхцөлд иргэдийн итгэл үгүй болдог. Мөн иргэд ч хураамжаа төлж, өмчдөө өөриймсөг байх хэрэгтэй. Ийм ёс зүйн асуудлыг хуулийн хөшүүргээр хийж өгөх ёстой.
“Чанаргүй хууль аюултай. Амьдралд нийцээгүй хууль их байна. Би үүнийг хуулийн “түгжрэл” гэж хэлнэ. Мөн хотын олон асуудал хот хууль дүрэмгүй мэт байснаас өнөөгийн Улаанбаатарыг бий болгожээ. Иймд хотыг бүгдэд тэгш үйлчлэх хуультай, дүрэмтэй болгохын төлөө ажиллана.
Би их сургуулиудад багшилж байсан учраас залуустай их ойр байдаг. Шавь нартайгаа уулзахад үнэхээр сайн сурдаг байсан оюутан хүртэл гадаад явахын түүс болжээ. Гэтэл Нийслэл маань эдийн засгийн таталцлын төв, ДНБ-ний 65 хувийг бүтээж, хүн амын 50 хувь цугласан, залуусын хот. Ялангуяа залуус IT-гийн чадавхаа экспортлох боломжтойн дээр чөлөөт эдийн засгийг дэмжсэн, төрийн оролцоог багасгасан олон хууль хэрэгжиж эхэлж байна. Тавиас жаран онд Бага тойруу, далаас наян онд 3,4-р хороолол баригдсан. Тэгвэл хотын дараагийн шинэ үе, шинэ Улаанбаатарыг бид Сэлбэ, Баянхошуу дэд төв дээр тулгуурлан хийх гэж байна. Өнгөрсөн алдааг давтуулахгүйгээр зөв төлөвлөж, гадны зах зээл дээрээс Ногоон бонд босгон санхүүжүүлэхээр бэлдэж байна. Шинэ жишиг хотыг бүтээснээр хөгжлийн загвар болно гэж итгэдэг.
