Дэлхий нийт мэдээлэл, цахим технологийн эринд шилжих үйл явц эрчимжиж, аж үйлдвэрлэлийн IV үе хэдийн эхэлжээ.

Монгол Улсын хувьд мэдээллийн технологийн салбарыг хөгжлийн тулгуур, эдийн засгийн өсөлтийн тэргүүлэх чиглэл болгоход анхаарч, мэдлэг оюунд суурилсан “Цахим үндэстэн” болох зорилт тавьсан. Монгол Улс мэдээллийн технологийн салбарынхаа хөгжлийг шат ахиулахад онцгой ач холбол өгч, оновчтой бодлого тодорхойлж, шийдвэртэй алхам хийх зайлшгүй шаардлага тулгарч байна.

Нэгт, Салбарын боловсон хүчин, чадварлаг мэргэжилтнүүдийг бэлдэх. БСШУЯ-аас гаргасан судалгаанд, их, дээд сургуулиудад мэдээлэл технологийн чиглэлээр суралцагчдын тоо сүүлийн 5 жилд тогтмол буурах хандлага ажиглагджээ. Нөгөө талдаа мэдлэгтэй, мэргэшсэн боловсон хүчний эрэлт хэрэгцээ жилээс жилд нэмэгдэж буй. Тиймээс салбарын боловсон хүчний чадавхыг сайжруулж, нөөцийг нэмэгдүүлэх нь нэн чухал. Иймд, мэргэжилтнүүдийг сургаж, мэргэшүүлэхэд хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлж, их, дээд сургуулиуд, сургалтын институтүүд нь хувийн хэвшлүүдтэй хамтран ажиллаж, дадлага туршлагад суурилсан “сургалтын хөтөлбөр”-ийг хэрэгжүүлэх онцгой шаардлага үүссэн.

ИРЭХ ЖИДҮҮДЭД ХИЙМЭЛ ОЮУН УХААН АШИГЛААГҮЙ БИЗНЕС ӨРСӨЛДӨХ ЧАДВАРГҮЙ БОЛНО.

Хоёрт, Старт-ап компаниудад өгөх дэмжлэг. Салбарын хөгжлийг шат ахиулж, инновацийг эрчимжүүлэхэд старт-ап компаниудын оролцоо маш чухал. Иймд, Засгийн Газраас урт хугацаанд тогтвортой хэрэгжих, старт-ап аас технологийн аварга компани болон өсөж, хөгжих таатай орчныг бүрдүүлэх ёстой.

Гуравт, Цахим дэд бүтцийг тэлж өргөтгөх. Урт хугацаанд ашиглагдах, бүх нутгийг хамарсан цахим “дэд бүтэц”-ийг бүрдүүлэх нь тус салбарын хөгжлийн үндэс болдог учиртай. Тиймээс өргөн зурвасын сүлжээг өргөжүүлж, гар утасны сүлжээний технологийг дэмжиж, иргэдийн худалдан авах чадварт нийцсэн цахим төхөөрөмжийн нийлүүлэлтэд анхаарах

Дөрөвт, Хөрөнгө оруулалтын хэт таатай орчин. Тус салбарт гадаадын хөрөнгө оруулагчид ажиллахад улс төр, эдийн засгийн салбарт ил тод, хууль эрх зүйн тогтвортой орчныг бүрдүүлэх нь маш чухал. Авлига, хүнд суртлыг халж, оюуны бүтээлийг зохиогчийн эрхээр хамгаалахад онцгой анхаарах шаардлагатай.

АЖ ҮЙЛДВЭРЛЭЛИЙН IV ХУВЬСГАЛД БИД БЭЛЭН ҮҮ…

Дэлхийн мэдээллийн технологийн салбарын тэргүүлэх чиглэлд ч бид анхаарах хэрэгтэй. Тухайлбал, ХИЙМЭЛ ОЮУН УХААН, 2023 онд хиймэл оюун хөгжүүлэгч старт-ап компаниудад 130 тэрбум ам.долларын хөрөнгө оруулалт хийгдсэн. Ирэх жилүүдэд ямар нэг бизнест ашиглагдаж буй технологи, цахим шийдэл нь хиймэл оюуны оролцоогүй байвал тухайн бизнес оршин тогтнох бололцоогүй байх болов уу.

CLOUD COMPUTING Бид магадгүй өөрт шаардлагатай хатуу дэд бүтцийнхээ бодит хэрэгцээнээс хэдэн мянга дахин илүүг “үр ашиггүй” хэрэглэж байж болох. Нэг ёсондоо, хатуу болон зөөлөн дэд бүтцийн ашиглалтыг ухаалгаар шийдвэрлэж, дагалдах бусад үр ашиггүй зардлыг буруулах нь чухал. Энэ салбарт бид дотоодын ААН-ийн хэрэгцээ шаардлагыг хангахаас гадна ОУ-д бүтээгдэхүүн санал болгох бололцоотой.

BIG DATA, Их өгөгдөл хуримтлуулах, шинжлэх, дүгнэх нь, бидэнд өмнө нь мэдэх боломжгүй байсан мэдээллийг олж, нээж өгч байна. Үүний ачаар, инновацийг эхлүүлж, өмнөхөөсөө илүү зөв шийдвэр гаргаж, процессыг илүү оновчтой байдлаар сайжруулж, ирээдүйн үйл явцыг урьдчилан зөв таамаглаж, өмнөх алдаанаасаа илүү сайн суралцах боломжийг олгож байна.

“INTERNET OF THINGS” (IoT) нь багаж төхөөрөмжүүдийг хооронд нь холбож мэдээллийг цуглуулж, дүн шинжилгээ хийх боломжийг бүрдүүлдэг. Хөдөө аж ахуй, эрчим хүч, хот төлөвлөлт гэхчлэн олон салбаруудад IoT шийдлийг хэрэгжүүлэх нь, уламжлалт аргаар шийдвэрлэх боломжгүй байсан асуудлуудад гарц, шийдэл өгч буй хэрэг.

ЦАХИМ АЮУЛГҮЙ БАЙДАЛ, Цахимжилт өргөжин тэлэхийн хэрээр цахим гэмт хэрэг, кибер аюулгүй байдлын асуудал нь тус салбарын хувьд ямагт чухал сэдэв байсаар ирсэн. Тиймээс ААН, иргэд олон нийтийг цахим гэмт хэргээс хамгаалахад хөрөнгө оруулалт шаардлагатай.

Бидний хувьд, дэлхийн зах зээлд хүч үзэх нь амаргүй сорилт байх болно. Гэсэн хэдий ч, ирээдүйд энэ салбарын хөгжил нь дэлхийн улс орнуудын эдийн засгийн өсөлт, зах зээлийн боломжийг тодорхойлох чухал “хэмжүүр” болох нь дамжиггүй. Бид Niche market-д хандсан бүтээгдэхүүн үйлчилгээг түлхүү хөгжүүлэх нь дэлхийн зах зээлд амжилттай хөл тавих жижиг атлаа “амжилттай алхам” байж болох юм. Миний хувьд, тун удахгүй Монгол Улсын мэдээллийн технологийн салбарын экспортын хэмжээ уул уурхайн салбараас хэд дахин өндөр болно гэдэгт огтхон ч эргэлздэггүй!

Сэтгүүлч

Сэтгүүлч Б.Хонгорсайхан