Сэргээгдэх эрчим хүч рүү шилжих замналаар, тогтвортой хөгжлийг идэвхтэй дэмжигч улс болох сонголтын өмнө ирэв…

Говийн болон Зүүн өмнөд бүс нутагт уул уурхай гэлтгүй дэд бүтэц, үйлдвэрлэл гээд томоохон бүтээн байгуулалтууд ид өрнөж байна. Гэтэл манай улсын эрчим хүчний нэгдсэн системийн шугам сүлжээ болон дэд бүтэц тухайн бүс нутагт хангалтгүй байгаагаас томоохон төслүүдийг эрчим хүчээр хангаж чадахгүйд хүрсэн нь нууц биш. Нэг ёсондоо, Монгол Улс дотоодын өсөн нэмэгдэж буй цахилгаан эрчим хүчний эрэлт хэрэгцээг хангахын тулд шинэ эх үүсвэртэй болох шаардлага үүссэн. Дэлхий дахинд нар, салхины болон усан цахилгаан станцуудыг илүү ихээр ашиглах болсон. Учир нь сэргээгдэх эрчим хүчний эх үүсвэрүүд нь агаарын бохирдол болон хүлэмжийн хийг бараг ялгаруулдаггүй, уур амьсгалын өөрчлөлттэй тэмцэхэд голлох үүрэг гүйцэтгэдгээрээ шатах ашигт малтмалаас ялгаатайг онцлох нь зүйтэй.

“United Green” стратегийн хөрөнгө оруулалтын компани 70 гаруй жилийн түүхтэй. Ихэвчлэн Европ, Ази, Африк болон Австралид үйл ажиллагаа явуулдаг

Их Британи улсаас Монгол Улсад томоохон хөрөнгө оруулалт хийсэн хуруу дарам цөөн тохиолдлууд бий. Тухайлбал, Дорноговь аймгийн Сайншанд сумын нутагт байршилтай, одоогоор Монгол Улсад хамгийн томд тооцогдох 30 МВт-ын хүчин чадалтай нарны цахилгаан станцын төсөлд Их Британийн “Юнайтэд Грин Групп” хөрөнгө оруулж, “Дезерт Солар Пауэр Вуан” ХХК хэрэгжүүлсэн нь “Говь” нарны цахилгаан станц юм. Уг төслийн хөрөнгө оруулалтын гэрээг 2016 онд байгуулж, суурь судалгааны ажлуудын үр дүнд тулгуурлан 2018 онд барилга угсралтын ажил эхэлсэн. Ингээд 2020 онд эрчим хүчний туршилтын үйлдвэрлэлээ эхлүүлж улсын комисст амжилттай хүлээлгэн өгснөөр “Говь” НЦС нь арилжааны горимд шилжсэн юм. Үүнээс хойш Монгол Улсын эрчим хүчний системийн хэрэглэгчдийг байгаль орчинд ээлтэй “эко” эрчим хүчээр ханган НҮБ-ын тогтвортой хөгжлийн 7,12,13,17 дугаар зорилтуудын шаардлагыг ханган ажилласаар байна. 

Дэлхийд нар, салхинаас эрчим хүч гаргаж авах боломж хамгийн ихтэй газруудын нэг нь Монгол Улс.

Нарны цахилгаан станц барьж байгуулахад хэд хэдэн факторуудыг харгалзах хэрэгтэй болдог. Үүнээс хамгийн чухал нь нарны цацраг, объектын онцлог болон дэд бүтцийн техникийн бэлэн байдал. Өөрөөр хэлбэл Монгол Улсын радиацын суурь судалгааг авч үзвэл нийт 21 аймгийн нарны цацрагийн илчлэгийн 1 шоо метр талбайд тусах нэгжийн судалгаа юм. Тус судалгааны дагуу, Дорноговь аймагт нарны илчлэг нь дунджаар 1721,1 кВт/м2 байдаг бөгөөд ЦДҮС-ын дэд станц болон төмөр замтай ойрхон байсан зэрэг нь нарны цахилгаан станц байгуулахад хамгийн тохиромжтой нутаг гэж тооцсон. Түүнчлэн Монгол Улсад анх удаа Идэвхтэй Сүлжээний Удирдлагын Хяналтын систем буюу “Active Network Management”-ийг суурилуулсан нь “Говь” НЦС юм. 

“Говь” НЦС20 жилийн хугацаанд 131,780 мян.тн нүүрс, 5,056,928 мян.тн ус хэмнэж, хүлэмжийн хийн ялгарлыг 299,887 мянган тн-оор бууруулна

Эрчим хүчний гол эх үүсвэр “нүүрс” хэвээр байж болох ч цаашид хязгаарлагдмал…

Манай улсын эрчим хүчний өдөр тутмын хэрэглээ улирлаас хамаарч ойролцоогоор 900-1672 МВт. Эрчим хүчний суурилагдсан хүчин чадлаас өнөөдрийн хэрэглээ хэдийн давчихсан буюу дээр жилд дунджаар 8%-аар ихсэж байна. Төвийн бүсийн оргил ачаалал 1672 МВт хүрсэн ч өвлийн оргил ачааллын үеэр эрчим хүч хязгаарлалтыг шат дараатай гүйцэтгэснээр энэ өвлийг давлаа. Энэ мэт өндөр ачаалалтай цагт, төвийн нэгдсэн системд “Говь” НЦС нь өдрийн гэрлийн үед 30 МВт хүчин чадалтай тэнцэх эрчим хүчийг нийлүүлдэг. Түүнчлэн ОХУ-аас импортоор авах эрчим хүчний урсгал тулсан, дотоод эх үүсвэрүүд бүрэн хүчин чадлаар ажиллаад нөөцгүй байгаа нь “маш аюултай” түвшинд хүрснийг харуулж байна. Иймд, цаашдаа найдвартай эрчим хүчээр хангагдаж ажиллахын тулд шинээр боломжит эх үүсвэрүүдийг барьж, 20%-аас багагүй эрчим хүчний нөөц бүрдүүлэх шаардлагатай. 

Сэтгүүлч

Сэтгүүлч Б.Хонгорсайхан