УИХ-ын чуулганы өнөөдрийн \2021.12.16\ нэгдсэн хуралдаанаар Кибер аюулгүй байдлын тухай хуулийн төслүүдийг хэлэлцлээ. Энэ үеэр гишүүд асуулт асууж, санал хэллээ. УИХ-ын гишүүн Ц.Даваасүрэн: Би ганцхан асуулт асууя. Кибер халдлага гэж юуг хэлэх вэ гэхээр мэдээллийн сүлжээ, мэдээллийн системд халдсан гэдэг талаар хэлсэн юм билээ. Ухаалаг орчин бий болж ухаалаг систем бий болж буй энэ үед мэдээ мэдээлэл гэхээс илүү автоматын оператив үйл ажиллагаануудад халдлага гарч болзошгүй. Гадаад оронд станцууд ухаалаг системээр удирдагдаж, хиймэл оюун ухааныг ашигладаг болсон. Тиймээс ийм оператив үйл ажиллагаанд халдлага гарч магадгүй. Зөвхөн ухаалаг системд биш. Ер нь хүнгүй машин явж эхлэх гээд байна. Иймэрхүү системд халдвал яах юм бэ? Та нарын хуулийг би бүрэн хүрээг хамраагүй хууль гэж харж байна. манайд хиймэл оюун ухааны талаар ярихаас цаашгүй байна. Бусад нийгэмд бодитой, амьдралд хэрэгжчихсэн. Ийм удирдлагын, оператив системүүдэд халдвал яах болж байна аа? Бүрэн автоматижсан станцууд хамгийн аюултай орчин шүү дээ. Дэд бүтцийн дэд станцууд нь хүн оролцсон юм огт байхгүй. Байнгын үйл ажиллагаа нь ухаалаг системээр хангагдсан байна. Ийм системүүд рүү халдвал яах юм бэ гэдгийг тодруулая. Та нар зөвхөн мэдээ мэдээллийн системүүд гэсэн байдлаар оруулсан байна. Мэдээллийн аюулгүй байдал талдаа хийчихсэн юм уу гэж харж байна. Түүний асуултад УИХ-ын гишүүн Н.Учрал хариуллаа. Ц.Даваасүрэн гишүүн тодруулга асуулт тавив. УИХ-ын гишүүн Ц.Даваасүрэн: Зөвхөн мэдээлэлд халдах биш ээ. Би та нараас өөр юм яриад байна. Ухаалаг системүүд, хиймэл оюун ухаан бий болчихлоо. Удирдлагын систем оператив систем. Манайд магадгүй замын хөдөлгөөний гэрлэн дохион дээр ашигладаг байж магадгүй. Станцууд дээр бий болж байна. Ялангуяа хамгийн гол нь эрчим хүчний систем дээр бий болж байна. тэгэхээр ийм автомат удирдлагын системүүд рүү халдаад байвал яах болж байна гээд байна шүү дээ. Эрчим хүчний системд Чехээс тоолуур тавина гэж байна. Тэр тоолуурын бүх удирдлага Чехээс. Тэнд сервер нь байна. Гэхдээ бид тавиулахгүй л дээ. Мэдээлэл хулгайлах яах вэ. Ц.Даваасүрэн гишүүний тодруулгад Н.Учрал гишүүн, ҮАБЗ-ийн төлөөлөгч нар хариуллаа.
2021-12-16
Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын болон Инновац, цахим бодлогын байнгын хорооны хамтарсан хуралдаан өнөөдөр /2021.12.14/ боллоо. Хурлаар Кибер аюулгүй байдлын тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүдийг эцэслэн хэлэлцлээ. Хуулийн төсөлтэй холбогдуулан УИХ-ын гишүүд асуулт асууж, санал хэллээ. УИХ-ын гишүүн С.Чинзориг: Хууль батлагдахтай холбогдуулан койн авсан хүмүүс төр засгийн дэмжлэгтэй хуулийн зохицуулалтад орж, эрсдэлд орохгүй юм байна гэсэн буруу ойлголт иргэдийн тархах вий. Үүнийг та нар хэрхэн үзэж байна вэ? Хоёрдугаарт одоо үйл ажиллагаа явуулаад эхэлсэн койны бирж хуулийн дагуух шаардлага хангасан нь бүртгэгдэнэ. Зарим нэг нь бүртгэгдэхгүй байх магадлалтай гэж ярьж байна. Үүнийг эрсдэлгүй зохицуулах боломж байна уу? Өмнө гарсан койны мөнгөний урсгал дээр цагдаа, тагнуулын байгууллага хяналт тавьж байна уу? Түүний асуултад Ажлын хэсгийн ахлагч, УИХ-ын гишүүн Н.Учрал хариуллаа.
2021-12-14
УИХ-ын /2021.12.03/ нэгдсэн хуралдаан болж байна. Хуралдаанаар Кибер аюулгүй байдлын тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүдийг хэлэлцлээ. Хуулийн төсөлтэй холбогдуулан УИХ-ын гишүүд асуулт асууж, санал хэллээ. УИХ-ын гишүүн Б.Бат-Эрдэнэ: Тагнуулын байгууллага нь төрийн мэдээллийн нэгдсэн сүлжээг зохион байгуулах, төрийн өмчит хуулийн этгээдийн кибер аюулгүй байдлын эрсдлийн үнэлгээ хийх, тусгай зориулалттай тоног төхөөрөмж, техник, програм хангамжийг шалган баталгаажуулах, дүгнэлт гаргах, шинжилгээ судалгаа хийх, тоон шинжилгээний лаборатори ажиллуулах, зээл тусламж, хөрөнгө оруулалтаар хэрэгждэг төсөл хөтөлбөрүүд, арга хэмжээнд кибер аюулгүй байдлыг хангах асуудлаар дүгнэлт гаргаж, холбогдох байгууллагуудад санал, шаардлага хүргүүлэх гэсэн байдаг. Үүнээс харахад тагнуулын байгууллага бол кибер аюулгүй байдлыг хангах ажлыг дангаараа хариуцан ажиллахаар өргөжүүлсэн юм шиг ойлгогдож байна. Тэгэхээр хөрөнгө санхүү, боловсон хүчин нь хэр зэрэг хүрэлцээтэй байх вэ гэдгээ сайн тооцох хэрэгтэй.
2021-12-03
УИХ-ын өнөөдрийн /2021.12.03/ нэгдсэн хуралдаанаар Кибер аюулгүй байдлын тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүдийг хэлэлцлээ. Хуулийн төсөлтэй холбогдуулан УИХ-ын гишүүд асуулт асууж, санал хэллээ. УИХ-ын гишүүн Б.Энх-Амгалан: Кибер аюулгүй байдлын тухай хуулийг цаг үеэ олсон гэж үзэж байна. Дэлхий дахинд цахим гэмт хэргийн хохирлын хэмжээ 2015 онд 3 их наяд байсан бол 2025 онд 10.5-нд их наяд болж өссөн. Цахим халдлагын гол субъект нь хувь хүмүүс, бүлэглэл байдаг. Хуулиараа бол Кибер аюулгүй байдлын тогтолцоо сайжирсан. Гэхдээ хэд хэдэн зүйлийг анхаарах шаардлагатай байна. Цахим аюулгүй байдалтай холбоотой зардлаа өсгөх нь зүйтэй. Мэдээллийн аюулгүй байдлын ажилтнуудынхаа нийгмийн баталгаа, цалинг анхаараарай. Цахим холбооны сүлжээний дугаарлалтаа зөв хийх хэрэгтэй. Цахим орчинд хүний эрх, хүүхдийн эрхийг хамгаалахад анхаарах ёстой.
УИХ-ын чуулганы /2021.11.19/ хуралдаан боллоо. Хуралдаанаар Кибер аюулгүй байдлын тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүдийг хэлэлцсэн юм. Хэлэлцэж буй хуулийн төсөлтэй холбогдуулан гишүүд асуулт асууж, санал хэллээ. УИХ-ын гишүүн Ц.Сэргэлэн: Кибер аюулгүй байдлын тухай хууль бол маш чухал учраас дэмжиж байна. Цаашид хуулийг илүү боловсронгуй болгох хэрэгцээ шаардлага үүснэ. Цахим технологи хурдацтай хөгжиж байгаа учир кибер халдлага ихсэх нь тодорхой. Энэ хуулийг батлаад орхих биш, нөхцөл байдалтай уялдуулан өөрчлөх шаардлага үүсэхийг сануулъя. Кибер халдлагын талаарх мэдээлэл маш их байна. Энэ асуудал даамжраад ирвэл Монгол Улсын Үндэсний аюулгүй байдалд заналхийлэх хэмжээнд очно. Жишээлбэл, Монгол Улсын хилээр нэвтэрч байгаа зорчигч тээврийн хэрэгслийн бүртгэл, хяналт мэдээллийн нэгдсэн системд 2019-2021 онд 31.6 мянган зөвшөөрөлгүй хандалт хийгдсэн байна. Үүнээс 8169 нь өндөр эрсдэлтэй бөгөөд хэд хэдэн халдлагад эрүүгийн хэрэг үүсгээд шалгагдаж байгаа. Гэтэл уг систем нь мэдээллийн маш их баазтай, улсын нууцын зэрэглэлийн мэдээлэл агуулдаг. Тухайлбал, тероризмын хэрэгт сэжиглэгдэж байгаа этгээдүүд, Монгол Улсад нэвтрэх болон гарахыг хориглосон бүхий л иргэний мэдээлэл, манай улсын хилээр нэвтэрч байгаа бүх тээврийн хэрэгслийн мэдээлэл багтдаг. Түүнчлэн эл системд УБЕГ, ЦЕГ, ТЕГ, ХХЕГ зэрэг байгууллага холбогдож, үйл ажиллагаа явуулдаг. Маш чухал мэдээлэл бүхий системд халдлага үйлддэгдэг учраас Кибер аюулгүй байдлыг сайжруулах хэрэгцээ бий болж байгаа юм. Хэрвээ уг системд халдлага үйлдэгдэж, ажиллахгүй болсон тохиолдолд Монгол Улсын хилийн агаарын, төмөр замын, автозамын бүх боомт тэг зогсолт хийнэ. Хоёрдугаарт тус систем дэх бүх мэдээлэл алдагдах эрсдэлтэй. Хуулийн төслийн 13.1.3-т Кибер аюулгүй байдлыг хангахад ашиглагдах тоног төхөөрөмж, програм хангамжийг шалган баталгаажуулах, дүгнэлт гаргах, шинжилгээ судалгаа хийх, тоон шинжилгээний лаборатори ажиллуулах гэж заажээ. Түүний асуултад ажлын хэсгийн төлөөлөл хариуллаа.
2021-11-19
