Засгийн газар “Төрийн захиргааны байгууллагын тогтолцоо, ерөнхий бүдүүвч” батлах тухай тогтоолын хавсралтад нэмэлт өөрчлөлт оруулах тухай асуудлыг хэлэлцэн дэмжээд тогтоолын төслийг УИХ-д өргөн мэдүүлэхээр болсон. Төсөл батлагдвал Хүн амын хөгжил, нийгмийн хамгааллын яамны харъяа, “Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг” Эрүүл мэндийн даатгалын ерөнхий газрыг байгуулах юм. Энэ талаар ХАХНХ-ын сайд С.Эрдэнэтэй ярилцлаа.

-Эрүүл мэндийн ерөнхий газар байгуулснаар эрүүл мэндийн салбар нэг алхмаар урагшилж байна гэж ойлгож болох уу?

-Манай улс 1995 онд даатгалын хуулиа баталж хэрэгжүүлэхдээ шилжилтийн маягийн бүтэц зохион байгуулалт хийсэн. Нэг үгээр хэлбэл нийгмийн даатгал тухайн үеийн эдийн засаг, хөрөнгө санхүүгийн нөхцөл байдалдаа тулгуурлаад даатгалын хэлбэрүүдээ бүгдийг нь нэгтгээд даатгалын таван сан байгуулсан. Түүнийгээ нийгмийн даатгал гэсэн ерөнхий нэрийн дор төвлөрүүлсэн л дээ. Түүнээс хойш энэ тогтолцоогоороо 20 жил явлаа.

Тиймээс хөгжлийн дараагийн үе шат руу шилжих зайлшгүй шаардлага бий болсон. Бид эхний ээлжид нийгмийн даатгалын одоо байгаа бүтцийг гурав задалж гурван тогтолцоонд шилжүүлэх юм. Эхний шатанд эрүүл мэндийн даатгал байгаа. Эрүүл мэндийн даатгалын нэгдсэн, бие даасан тогтолцоо байх нь олон улсын жишигт нийцэж байгаа юм. Тухайлбал, БНСУ эрүүл мэндийн бие даасан тогтолцоотой, эрүүл мэндийн даатгал хариуцсан байгууллага нь бие даан ажилладаг.

-Хаврын чуулганаар баталсан Эрүүл мэндийн даатгалын тухай хуульд Эрүүл мэндийн даатгалын ерөнхий газартай байна гэж тусгасан уу?

-Манай улсын таван сан бие биеийгээ хавсрах зарчмаар явж байснаас бус бие даасан үйл ажиллагаа явуулалгүй өдийг хүрсэн. Эрүүл мэндийн даатгалын тухай хуулийг шинэчлэн найруулж, батлуулснаар Эрүүл мэндийн даатгалын Үндэсний зөвлөл, Засгийн газрын агентлагтай байхаар хуульчилж өгсөн. Энэ хуулийн дагуу хууль хэрэгжүүлэх ажил хийгдэж байгаа гэж ойлгож болно.

-Бусад дөрвөн сан нь хаана харъяалагдах вэ. Нийгмийн даатгалын ерөнхий газарт үлдэх үү?

-Нийгмийн даатгалын ерөнхий газарт тэтгэвэр, тэтгэмж, үйлдвэрлэлийн осол, ажилгүйдэл гэсэн дөрвөн сан үлдэнэ. Нийгмийн даатгал тэр дөрвөн сангийнхаа л ажлыг хийнэ. Эрүүл мэндийн даатгалын ерөнхий газар бол Эрүүл мэндийн даатгалын тухай хуулиар тогтолцооны төвшинд ажлаа явуулна.

-Эрүүл мэндийн даатгалын ерөнхий газартай болсноор иргэдийн төлж байгаа эрүүл мэндийн даатгалын шимтгэлд өөрчлөлт орох уу?

-Эрүүл мэндийн даатгалын шинэ хууль маш олон асуудлыг иргэдийн талд ашигтай байхаар шийдвэрлэсэн. Өндөр өртөгтэй эмчилгээ үйлчилгээний зардлыг эрүүл мэндийн даатгалын сан хариуцдаг болсон. Мөн даатгуулагч өөрөө эмчилгээ, үйлчилгээгээ сонгож, даатгалын санхүүжилтээ өөрөө хянах боломжтой болсон гэх мэт иргэдийн талд үйлчилсэн маш олон заалт орсон. Бид энэ хуулийг даатгуулагчийг “Хаанд өргөмжилсөн хууль” гэж харж байгаа. Хууль долоодугаар сарын 1-нээс хүчин төгөлдөр болсон. Бүрэн утгаараа 2016 оны нэгдүгээр сарын 1-нээс хэрэгжинэ.

-Эрүүл мэндийн даатгалын тухай хууль шинэчлэн батлагдаж, Эрүүл мэндийн даатгалын ерөнхий газартай болсноор эрүүл мэндийн салбарт ямар дэвшилт гарна гэж харж байгаа вэ?

-Эрүүл мэндийн даатгалын тухай шинэ хууль хэрэгжиж эхэлснээр маш олон эерэг өөрчлөлт гарна. Эрүүл мэндийн салбарт өрсөлдөөний суурийг тавих маш чухал хууль болсон гэж үзэж байгаа.

Өнөөдөр хамрах хүрээ тойрог гэдгээр Сүхбаатар дүүргийн иргэд дүүргийнхээ л эмнэлэгт үзүүлнэ. Өөр дүүрэг, аймгийн эмнэлэг тэр хүнийг хүлээж авдаггүй. Шинэ хууль хэрэгжиж эхлээд иргэд эрүүл мэндийн цахим карттай болж, эмчилгээ үйлчилгээ сонгох эрхтэй болсноор эрүүл мэндийн картаар үйлчлэх эрхтэй ямар ч аймаг дүүргийн хувийн, улсын эмнэлэгт очих бүрэн боломжтой. Ганцхан ЭМЯ, Эрүүл мэндийн даатгалын хамтарсан ажлын хэсгийн хүрээнд тодорхойлсон эмнэлгүүдээс сонголт хийж эмчилгээ үйлчилгээ авна.

-Эрүүл мэндийн даатгалын ерөнхий газар хэзээ байгуулагдана гэж төлөвлөж байгаа вэ?

-2016 оны нэгдүгээр сарын 1-нд энэ хууль хүчин төгөлдөр болж хэрэгжинэ. Түүнээс өмнө бид бэлтгэл ажлаа хангаж дуусах ёстой. Засгийн газрын бүтцэд өөрчлөлт оруулах тухай буюу Эрүүл мэндийн даатгалын ерөнхий газартай байх саналыг Засгийн газрын хуралдаанаар оруулж дэмжүүлсэн. Одоо УИХ-д өргөн барина.

-Хэзээ өргөн барих вэ?

-Хуулийн бүрдүүлэлт бэлэн болохоор өргөн барина.

-Эрүүл мэндийн цахим карттай болж, иргэд өвчний түүх, шинжилгээний хариу, эрүүл мэндийн даатгалаас авсан мөнгөө ч мэдэх боломжтой болно гэж байна. Иргэд хэзээнээс цахим картаа ашиглаж эхлэх вэ?

-Эрүүл мэндийн цахим карт хоёр л төрлийн үүрэгтэй. Нэгдүгээрт, эрүүл мэндийн санд даатгуулсан гурван сая даатгуулагчийн нэгдсэн сан бий болно. Мэдээллийн нэгдсэн санд тухайн иргэний овог, нэрээс эхлээд ямар эмнэлэгт хэзээ үзүүлсэн болон өгсөн шинжилгээний хариу, эмчилгээ гэх мэт бүх мэдээлэл санд орно. Файлд даатгуулагчийн цахим карт, тусгай өгсөн кодоор нэвтэрнэ. Хоёрдугаарт, цахим карт мэдээллийн төлбөрийн хэрэгсэл болох юм. Өөрөөр хэлбэл, иргэн картаараа эмчилгээнийхээ төлбөрийг хийнэ. Тэр мэдээлэл эрүүл мэндийн даатгалын мониторингийн албанд ирнэ. Мониторингийн алба хянаж үзээд эрүүл мэндийн даатгалын санд мэдээлнэ.

Даатгалын сан иргэний авсан эрүүл мэндийн үйлчилгээний зардлыг гүйцэтгэлээр нь тухайн эмнэлгийн данс руу шууд шилжүүлнэ. Энэ нь өөрөө шударга тогтолцоо. Эмнэлгийн үйлчилгээ үзүүлж байгаа байгууллага хэдий чинээ олон хүнд үйлчилнэ төдий чинээ илүү санхүүжилт авна. Энэ нь цэвэр өрсөлдөөнийг бий болгож байгаа юм. Нэг талдаа энэ хууль даатгуулагчдын эрх ашгийг хангаж байгаа боловч эмнэлгүүдэд маш том боломж өгч байгаа.

Өөрөөр хэлбэл, өнөөдөр сайн эмч ч 500, муу эмч ч 500 мянган төгрөгийн цалин авч байна. Тэгвэл өрсөлдөөнд шилжээд ирэхээр эмнэлгүүд сайн эмч, сайн сувилагчаа барьж үлдэхийн тулд тэдний цалинг нэмнэ, нийгмийн асуудлыг нь шийднэ, чадавхийг нь дээшлүүлнэ.

-Улсын эмнэлгийн тухайд ямар байх вэ?

-Улсын эмнэлэг ч ялгаагүй нийгмийн даатгалаас санхүүжнэ. 2018 он гэхэд нэг худалдан авалтын тогтолцоонд бүрэн шилжинэ гэсэн зорилготой байгаа.