УИХ-ын гишүүн Ц.Сэдванчиг, Ц.Даваасүрэн, Ө.Энхтүвшин, Л.Гүндалай, Б.Бат-Эрдэнэ, Д.Арвин, Н.Ганбямба нар Байгалийн зарим цогцолборт газрын хилийн заагт өөрчлөлт оруулах тухай УИХ-ын тогтоолын төсөл санаачлан боловсруулснаа УИХ-ын дарга Д.Дэмбэрэлд өнөөдөр өргөн барилаа.

УИХ-ын 2008 оны 35 дугаар тогтоолоор батлагдсан Монгол Улсын Засгийн газрын 2008-2012 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр болон Монгол Улсын хууль тогтоомжийг 2012 он хүртэл боловсронгуй болгох үндсэн чиглэлийг батлах тухай УИХ-ын 2009 оны 38 дугаар тогтоолоор тусгай хамгаалалттай газар нутгийн хууль эрх зүйн орчныг боловсронгуй болгох, хууль хоорондын уялдааг хангах, түүний удирдлага, зохион байгуулалт, менежментийг сайжруулах талаар тодорхой бодлого, зорилтууд дэвшүүлсэн.

Энэ хүрээнд тухайн тусгай хамгаалалттай газарт амьдарч, үйл ажиллагаа явуулдаг иргэдэд Газрын тухай, Монгол Улсын иргэнд газар өмчлүүлэх тухай хуулийн дагуу газар эзэмших , өмчлөх эрхээ эдлэх хууль ёсны боломж, нөхцөлийг бүрдүүлэх, байгаль хамгаалах чиглэлээр гарсан хууль тогтоомжийг хэрэгжүүлэх явцад гарч буй аливаа зөрчил, маргааныг багасгах, хэрэгжилтийг хангах зорилгоор байгалийн зарим цогцолборт газруудын хязгаарлалтын бүсийн хилийн заагийн тодорхой хэсэгт холбогдох хууль тогтоомжийн хүрээнд өөрчлөлт оруулах практик үндэслэл, шаардлага гарч байгаа аж.

Тухайлбал, Хөвсгөл аймгийн Ханх сум, Алаг-Эрдэнэ сумын Хатгал тосгон, Хэнтий аймгийн Дадал суманд суурьшин амьдарч байгаа иргэд тухайн сум, суурингийн эдэлбэр газрыг тусгай хамгаалалттай газрын хилийн бүсээс чөлөөлүүлэх замаар эрх бүхий байгууллагуудын шийдвэр гаргуулж, газар өмчлөх, эзэмших эрхээ хангуулахтай холбогдсон санал, хүсэлтээ төр, засгийн холбогдох шатны байгууллага, удирдлага болон төрийн түшээдэд олон жилийн турш тавьсаар иржээ. Хөвсгөлийн байгалийн цогцолборт газарт Хөвсгөл аймгийн Ханх сумын төвийн болон Алаг-Эрдэнэ сумын Хатгал тосгоны эдэлбэр газар бүхэлдээ, Онон-Балжийн байгалийн цогцолборт газрын “А” хэсэгт Хэнтий аймгийн Дадал сумын төвийн эдэлбэр газрын гэр хорооллын зарим хэсэг хамрагддаг юм байна.

УИХ-ын энэхүү тогтоолын төслийг санаачлахдаа дээр дурьдсан үндэслэл шаардлага, орон нутгийн байгууллага, иргэдийн санал хүсэлтийг иш үндэс болгохын хамт тухайн бүс нутаг дахь тусгай хамгаалалттай газар нутгийн сүлжээний бүрэн бүтэн байдлыг хадгалах, улмаар түүний хил хязгаар, хэлбэр, хэмжээ, бүтцийг нь зүй бусаар хөндөж алдагдуулахгүй, аливаа эрсдэлд оруулахгүй байх талыг харгалзан тэдгээрийн байгаль, экологийн жам ёсны харилцан шүтэлцээт оршин тогтнох нөхцөлийг хангах үүднээс “нөхөн гүйцээлт”-ийн /компенсаци/ аргыг баримтлан боловсруулснаа эрхэм гишүүд онцолж байлаа. Өөрөөр хэлбэл тодорхой газрыг хамгаалалтын бүсээс чөлөөлж, шинээр нэмж улсын тусгай хамгаалалтад авах замаар энэ асуудлыг шийдвэрлэх юм байна.

Хөвсгөлийн байгалийн цогцолборт газраас Хөвсгөл аймгийн Ханх сумын төвийн эдэлбэр 5960 га, Алаг-Эрдэнэ сумын Хатгал тосгоны төвийн эдэлбэр 1470 га газар болон түүний орчмын 2520 га, Онон-Балжийн байгалийн цогцолборт газрын “А” хэсгээс Хэнтий аймгийн Дадал сумын төвийн эдэлбэр 1938.8 га газар тус тус чөлөөлөгдөхөөр байгаа аж. Тогтоол батлагдсанаар төрийн тусгай хамгаалалттай байгалийн эдгээр цогцолборт газруудын нутаг дэвсгэрт он удаан жил, үе дамжин амьдарч суурьшсан иргэдийн газар өмчлөл, эзэмшлийн асуудал шийдэгдэж, улмаар тэдний амьдрал ахуй, нийгмийн зэрэг олон асуудал хуулийн хүрээнд зохицуулагдах боломж бүрдэх юм байна гэж УИХ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтэс мэдээлэв.