Манай редакцид нэгэн иргэн хүсэлт тавьсны дагуу бид нийтлэлийг хүргэж байна.

2013 оны арваннэгдүгээр сарын 7-ны өдөр. “Чингис лэнд девелопмент” группээс хэрэгжүүлж буй Ази-Европыг холбосон хурдны зам тавих гүйцэтгэгч компани сонгон шалгаруулах тендерт оролцох гэсэн юм гэж иргэн С, Э нар нь иргэн Б, А нараас нийт 64 сая төгрөгийг хоёр сарын хугацаатай зээлж авсан байна.

2016 оны дөрөвдүгээр сарын 5-ны өдөр. Энэ хэрэг явдлаас хойш даруй 2 жил 5 сар өнгөрсөн ч зээлээ бүрэн төлж дуусаагүй, дээрх гурван этгээд хохирч байна.

Иргэний эрх зүйн баримт бичигт зааснаар гэрээний үүрэгтэй холбоотой хөөн хэлэлцэх хугацаа гурван жил. Тэгвэл энэ хэргийг яаралтай шийдвэрлүүлэхгүй бол иргэн Д, Б, А нар хохирч үлдэх болоод байгаа учраас шүүхэд өгөхөөр болж, бусад иргэд энэ мэт этгээдүүд луйвардуулахгүй байхаас сэрэмжлүүлэх үүднээс бидэнд хандсан гэдгээ илэрхийлсэн.

Уншигч та одоог хүртэл тэднийг яагаад шүүхэд хандаагүй юм бэ гэж гайхаж магад. Учир нь тэд хамаатнууд. Хамаатан садан гэдэг утгаараа эхэн үед өгөх байлгүй гэж харсаар зургаан сар өнгөрсөн байна. Уул нь журам ёсоор сонгон шалгаруулалтад оролцсон компани тендерт ялж чадаагүй бол байршуулсан мөнгийг тухайн хуулийн этгээдийг хохироолгүй буцаан олгох ёстой. Иргэн С, Э нар тэрхүү замын тендерт оролцож, гурван этгээдээс авсан мөнгөө байршуулсан боловч тендер зарласан компани одоо хэр нь өгөхгүй байна гэх юм. Ийм тайлбар байж болох уу?

Алдаа 1: Зээлдүүлэгч талынхан их хэмжээний мөнгийг зээлэхдээ нотариатаар баталгаажсан зээлийн гэрээ хийгээгүй, барьцаа шаардаагүй байгаа юм. Мэргэжлийн хуульч, өмгөөлөгчөөс зөвлөгөө авч, улмаар байлцуулан гэрээ хэрэгтэй байв. Тухайн үед, одоо ч Хан-Уул дүүрэгт зээлдэгч хоёр орон сууцанд амьдардаг бөгөөд өөрсдийн мөнгөөр худалдан авсан, үл хөдлөх эзэмшигч нь С гэж хэлж байсан ч сурвалжлах явцад уг байрыг түрээсэлж байх магадлалтай, жинхэнэ эзэн өөр хүн байх таамаг үүсээд байна.

Алдаа 2: Найдвартай зээлдэгчид мөнгөө өгсөнгүй. Мөнгөний зарим хэсгийг дансаар, заримыг бэлнээр өгсөн байна. Иргэн Э, М нар нь эрхэлсэн тодорхой ажилгүй, гэрлэлтээ баталгаажуулсан эсэх нь тодорхойгүй.

Алдаа 3: Цаг алдсан. Анх зээлдүүлэгч нь хоёр сарын хугацаатай мөнгөө зээлүүллээ, банкны зээлийн хүүгээр тооцож, буцаан авна гэж аман болон гар бичмэл гэрээ үйлдсэн байна. Хэрэв найдваргүй, хэзээ өгөх эсэх нь тодорхойгүй, үнэн эсвэл худал яриад байгаа нь ойлгогдохгүй байгаа энэ адармаатай нөхцөл байдалд эртхэн харьяа дүүргийн цагдаа, хуулийн байгууллагад хандах ёстой байсан юм. Шүүхэд хандахгүй явсаар байх хооронд иргэн С, Э нар нь дахин хэд, хэдэн хэрэгт холбогдож, өөр хэргээр шүүхэд шалгагдаж байгаа нөхдүүд болж таарав.

Алдаа 4: Зээлдүүлэгч талынхан банкин дахь хугацаат хадгаламжаа цуцлуулж, тухайн жилийн хүүгээ тооцуулж амжилгүйгээр дээрх этгээдүүдэд мөнгөө зээлдүүлсэн. Тэгэхээр иргэн Б, А нар хүүгийн алдагдал хүлээгээд зогссонгүй зээлсэн мөнгөө банкны хүү тооцуулах битгий хэл анх өгсөн хэмжээгээр ч буцаан авах боломжгүй нөхцөл байдал үүсээд байна.

Уншигч та иргэн Б, А нарыг баян хүмүүс гэж бодож байвал эндүүрнэ. Иргэн Б таван хүүхэдтэй. Эцэг эхээс өвлөж авсан байраа зарж, мал аван, 20 орчим жил малын ашиг жимээрээ олсон мөнгөө банкинд хадгалуулсан нь 30 сая болоод байсан юм.

Харин иргэн А-гийн хувьд 4 жил Солонгос улсад уйгагүй хөдөлмөрлөж, сар бүр 1 сая төгрөг цааш нь хийсээр 34 сая төгрөгтэй болоод байсан. Иргэн Б, А нар нь хамаатны дүү нарынхаа ажилд туслах зорилгоор ийнхүү мөнгө зээлдүүлсэн ч эцэст нь “луйвардуулаад” байна.

Энэ бол нэг л тохиолдол. Энэ төрлийн хэргийн хөөн хэлэлцэх хугацаа гурван жил байдаг гэдгийг мэдэж, луйвар хийдэг үү? Үнэхээр өгнө гэж бодож хүнээс зээлээд, тэр нь ямар нэгэн байдлаар бүтэхээ больсон тохиолдолд луйврын шинжтэй алхмууд хийж луйварчин болсоор байна уу? Энэ мэт тохиолдол хэдэн арав, зуугаар байдаг гэдгийг хуульч, өмгөөлөгчид хэлж байна.

Гагцхүү гэрээний эрх зүйн харилцаанд орохдоо мэргэжлийн хүнээс зөвлөгөө авахыг ч сануулдаг. Мөнгөн хэмжээний хувьд харилцан ялгаатай буюу 100 мянга, 1 сая, 3 сая, 8 сая... гэх зэргээр харилцан ялгаатай ч зээлсэн мөнгөө өгдөггүй тохиолдол маш олон байна. Тиймээс иргэд та бүхэн шударга хөдөлмөрөөрөө олсон мөнгөө бусдад зээлэхээр шийдсэн тохиолдолд сайтар судлах, бодолцож үзэх хэрэгтэй гэдгийг сануулж байна.