УИХ-аас Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай, Хууль сахиулах ажиллагааны тухай болон холбогдох бусад хуулийг өнгөрсөн баасан гарагт баталсан.

Эдгээр хуулийг Хууль зүйн байнгын хорооны дарга Д.Ганбат “Хуупь эрх зүйн салбарт Үндсэн хуулийн дараа орох шинэчлэл” гэсэн бол Хууль зүйн сайд Д.Дорлигжав “Эрх зүйн салбарын суурь өөрчлөлт” гэж дүгнэв.

Учир нь УИХ-аас өнгөрсөн онд баталсан Эрүүгийн хууль, Зөрчлийн хууль дээрх хуулиудаар дамжин амилах бөгөөд “Өнөөдөр хүчин төгөлдөр үйлчилж буй Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулиар хэргийг цаасан дээрх нотлох баримтад үндэслэн байцаалтаар нотолж шийтгэл хүлээлгэдэг байсныг шинэ хуулиар өөрчилж, байцаалтаас бусад аргаар хэргийг нотлох эрх зүйн орчныг бий болсон” болохыг УИХ-ын гишүүн Х.Тэмүүжин тодотгож байна.

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль хэрэгжсэнээр гэмт хэргийг шуурхай, бүрэн илрүүлэх, гэмт хэрэг үйддсэн хүн, хуулийн этгээдийг олж тогтоон шударгаар ял ногдуулах, албадлагын арга хэмжээ хэрэглэх, сэжигтийг гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцохгүй байх, хүний эрхийг хамгаална гэдгийг Ажлын хэсгийнхэн онцоллоо.

Одоогийн хүчин төгөлдөр хэрэгжиж буй хуулиар хуулийн байгууллагынхан хэргийг зөвхөн байцаалтаар буюу сэжигтнийг удаан хугацаагаар хорих, залхаан цээрлүүлэх байдлаар хэрэг хүлээлгэдэг бол шинэ хуульд байцаалт бус зөвхөн баримт нотолгоо эрхэмлэх зохицуулалт хийжээ.

Мөн хэрэг шалгах ажиллагаа нь процессын олон шат дамжин удааширч, хүмүүсийг чирэгдүүлдэг, бусад хэрэг нь нотлогдоогүй байна гэсэн үндэслэлээр хохирогч нарын эрхээ  сэргээлгэх боломжийг хаадаг байдлыг өөрчилж, нотлощсон хэрэгт нь ял ногдуулж, бусад хэргийг нь тусгаарлан үргэлжлүүлэн шалгах нөхцөлийг хуульчилж өгсөн байна.

Энэ талаар УИХ-ын гишүүн Ц.Оюунгэрэл “Эдгээр хуулийг баглахад хүний эрхийн байгууллагууд идэвхтэй оролцсон нь дэвшил авчирсан. 1992 оноос хойших хүний эрхэнд дэвшил авчирсан үйл явдал боллоо. Цагаан хорих байранд хүнийг хориод мартчихдаг.

Хэдэн жилээр мартагдсан хүмүүс бий.

Хөдөөнөөс малын  хулгайн хэргээр барьж авчраад өөр хэрэг тохоод суулгадаг. Ийм явдал байсан. Тэгвэл одоо заавал ногаох баримгад тулгуурлан хорих зөвшөөрөл авдаг болно. Эрүүдэн шүүлгийг багасгах цорын ганц арга нь эрүүдэн шүүдэг байгууллагад байгаа, эрүүдэн шүүлтэд ашигааад байгаа мэдээллийг өөрчилж хуульчлахаас өөр арга байгаагүй.

Тиймээс Цагдан хорих төвд гүйцэтгэх ажил явуулъя гэж байгаа бол зохион байгуулалтгай гэмт хэрэг, том хэрэг дээрээ явуул. Халаасны хулгай, малын хулгайгаар орсон хүүхдүүд дээр хэрэг тохохын тулд олон жил байлгах шаардлагагүй гэж хугацааг нь багасгаад Цагдан хорих төвд хийх гүйцэтгэх ажиллагааны хугацааг багасгасан. Үүнээс болж хуулийн байгууллагуудаас бичиг ирсэн. Бид ярилцаад прокурорын хяналтыг байх ёстой  газар  нь байлгаад, хугацааг нь тодорхойлсон.

Таван   жилээс доош ялтай хэрэг дээр 12 сараас илүү хорихыг хориглосон. Түүнээс дээш ялтай хэрэг дээр 18 сар хүргэл саатуупахаар тусгасан” гэлээ. Харин УИХ-ын гишүүн, Хүний эрхийн дэд хорооны дарга Л.Бодд “Эдгээр хуулийг баталснаар хүний эрхийн хувьсгал хийлээ.

Төр, иргэн хоёр нэг байр сууринд ирж, иргэн бүр хуупийн хамгаалалтад орж байгаагаараа онцпог. Энэ хууль УИХ-ын гишүүнд байдаг эрхийг Монгол Улсын иргэнд авчирсан. Яахаараа УИХ-ын гишүүн нэг эрхтэй, иргэн нь өөр эрхгэй байдаг юм. Бүгд адипхан өндөр хэмжээний эрхтэй байх ёстой.

Энэ хуулийг батлахын тулд хувьсгал хийх дайны юм боллоо” гэсэн юм. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай, Хууль сахиулах ажиллагааны тухай хуульд ирэх есдүгээр сарын 1-нээс хүчин төгөлдөр хэрэгжиж эхэлнэ.