Хөдөлмөрийн сайд Г.Баярсайхан энэ сарын 16-18-ны өдрүүдэд Япон улсад ажлын айлчлал хийгээд ирсэн.

Айлчлалынхаа хүрээнд тэрбээр Монгол, Япон хоёр улсын хоорондын хөдөлмөрийн салбарын хамтын ажиллагаанд цоо шинэ хуудас нээсэн хэд хэдэн чухал асуудлыг шийдвэрлэж, аяны богц дүүрэн ирсэн байна. Айлчлалынхаа үр дүнг өнгөрөгч баасан гарагт Хөдөлмөрийн сайд сэтгүүлчдэд тайлагнасан юм. Энэ үеэр цөөн хэдэн асуултад хариулт авлаа.

-Япон улсад хийсэн ажлын айлчлалын хүрээнд тус улсад дадлагажигчийн тоог нэмэгдүүлэх чиглэлээр яриа хэлэлцээр хийсэн гэсэн. Энэ талаар тодруулахгүй юу?

-Японы Олон улсын сургалтын хамтын ажиллагааны байгууллага буюу JITRO-ын Ерөнхийлөгч Казухиро Сүзүкитэй уулзалт хийж, дадлагажигчийн хөтөлбөрийн талаар хэлэлцсэн. Хоёр улсын хооронд эл хөтөлбөр хэрэгжсэн 23 жилийн хугацаанд жил бүр илгээж буй дадлагажигчийн тоо төдийлөн нэмэгдээгүй юм. Тиймээс хөтөлбөрийн хүрээг цаашид улам өргөжүүлж, жилд илгээх дадлагажигчийн тоог нэмэгдүүлэхэд анхаарч, дэмжлэг үзүүлэхийг хүссэн. JITCO байгууллагын хувьд Монгол Улстай сүүлийн 23 жилийн турш амжилттай хамтран ажиллаж байна. Тийм ч учраас бидний саналыг бүрэн дэмжиж бүх талаар харилцаагаа өргөжүүлэх боломжтой гэдгээ илэрхийлсэн. “Ур чадварын дадлага эзэмшүүлэх хөтөлбөр”-т хамрагдсан иргэдийг дахин хүлээн авах, мөн шинээр ур чадварын дадлагажигчдыг түлхүү илгээх асуудалд хоёр тал хамтран ажиллах саналыг манай яам дэмжиж, хамтран ажиллах саналаа Монгол Улсын Гадаад хэргийн яаманд хүргүүлсэн.

Энэ асуудал Япон улсын Ерөнхий сайд Шинзо Абэгийн Монгол Улсад хийсэн ажлын айлчлалын үеэр хөндөгдөж, айлчлалын мөрөөр хэрэгжүүлэх арга хэмжээний төлөвлөгөөнд тусгагдсан юм. Барилгын салбарт гадаадаас ажилтан авах хөтөлбөрийн хүрээнд Япон улсад гурван жилийн хугацаанд барилгын салбарт дадлагажигчаар ажилласан иргэдийг хамруулахаар заасан байгаа.

Манай орны тухайд голчлон хөдөө аж ахуй, газар тариалан, хүнсний үйлдвэрлэлийн чиглэлээр дадлагажигч илгээсэн. Дадлагажигчийн хөтөлбөрт хамрагдсан иргэдийн хувьд мэргэжлийн ур чадвар, ажлын арга барил, чанарын хяналт, ажилд хандах хандлага нэмэгдсэн бөгөөд япон хэл, ёс заншил, улс орны талаарх ойлголт мэдлэг нь дээшилсэн тул “Токио-2020” барилгын бүтээн байгуулалтын ажил, хоёр орны хамтын ажиллагаа, харилцааны хөгжилд хувь нэмрээ оруулна гэж үзэж байна.

-Ер нь Япон улсад манай улсаас хэчнээн залуус ажиллаж байна вэ?

-Манай улсаас 600 гаруй залуус Японы өнцөг булан бүрт ажиллаж, амьдарч байна гэсэн тоон үзүүлэлт бий. Айлчлалын хүрээнд Токиод ойр байрлах хоёр үйлдвэрт зочилж, монгол ажилтнуудынхаа аж байдалтай танилцсан. Токиогоос хоёр цаг хэртэй явж байж хүрдэг Сайтама мужид 1956 онд байгуулагдсан “Shibasaki” гэж автомашины тоормос болон бензин насосын металл эд ангийг хийдэг үйлдвэрт дөрвөн монгол бүсгүй ажиллаж байна билээ. Дэлхийд нэртэй “Тоёота”, “Хонда” зэрэг автомашины томоохон үйлдвэрүүдийн захиалгаар бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг “Shibasaki” компани АНУ, Тайланд, Хонконг төдийгүй Монголд ч өөрийн гэсэн салбартай.

Энэ үйлдвэрт ажиллаж байгаа бүсгүйчүүдийн хоёр нь дадлагажигчийн хугацаа дуусч байгаа тул ирэх намар эх орондоо ирнэ. Тэдний оронд дахиад монгол хүн авна гэсэн бодолтой байгаагаа компанийн орлогч дарга бидэнд танилцуулсан. Үүний дараа “Nibоri” компанийн үйлдвэрт мөн очсон. Тус үйлдвэр мөн л дэлхийн автомашины томоохон үйлдвэрлэгчдийн захиалгаар машины суудал хийдэг юм билээ. Тэнд арваад монгол залуу ажилладаг.

Энэ үйлдвэрийн хувьд олон жилийн турш Монголоос дадлагажигч авч байгаа бөгөөд үйлдвэрийн нарийн дамжлагууд дээр залуусыг сургаж хаа ч гологдохгүй мэргэжлийн ур чадвартай болгож буй гэдгээрээ компанийн захирал бахархаж байсан. Тэнд дадлагажсан залуус Монголд амжилттай ажиллаж байгаагаа эргээд дуулгадаг, холбоо харилцаатай байдаг тухай ч ярьж байсан.

-Монгол-Японы Хөдөлмөрийн форумыг зохион байгуулсан гэсэн?

-Айлчлалын үеэр амжуулсан нэг том ажлын нэг нь энэ. Монгол Улсын Хөдөлмөрийн яам Япон улсад анх удаа “Хөдөлмөрийн форум”-ыг зохион байгуулаад ирлээ. Форумд оролцох урилгыг урьдчилан тарааж, оролцох хүсэлтэй хүмүүсийг цахимаар бүртгэсэн. Гэтэл яг форумын өдөр “Шидакс” соёлын төвийн танхимд сул суудал олдохоо больж улмаар гаднаас нэмж сандал авчирч зочдоо багтаасан.

Энэ нь Монголтой хөдөлмөрийн салбарт хамтарч ажиллах хүсэл сонирхол Японы аж ахуйн нэгжүүдэд нэлээд өндөр байгааг илтгэсэн үзүүлэлт гэдгийг форумыг хамтран зохион байгуулсан Токио дахь Монголын Элчин сайдын яамныхан онцолж байсныг дурьдах хэрэгтэй болов уу. Форумын үеэр “Монгол Улсын танилцуулга, эдийн засаг, аж үйлдвэрийн хөгжил”, “Монгол Улсын хөдөлмөрийн зах зээлийн өнөөгийн байдал, хөдөлмөр эрхлэлтийн бодлогын шинэчлэл” сэдвээр илтгэл тавьж, Монгол Улсын иргэдийг Японд хөдөлмөр эрхлэхэд зуучлах тусгай зөвшөөрөл бүхий байгууллага, Японы ур чадварын дадлагажигч хүлээн авагч байгууллагын төлөөллүүд үйл ажиллагааныхаа талаар танилцуулж цаашид анхаарах зүйлс тулгамдаж буй асуудлуудаа хэлэлцсэн.

-Таны амжуулсан нэг том ажил бол Эрүүл мэнд, хөдөлмөр, нийгмийн халамжийн сайд Я.Шиозакитай хийсэн уулзалт байсан. Уулзалтын үеэр ямар асуудлыг хэлэлцэв. Энэ талаар манай уншигчдад сонирхуулахгүй юу?

-Уулзалтаар хоёр улсын хөдөлмөрийн салбарын хамтын ажиллагааны талаар ярилцаж, “Ур чадварын дадлагажигч бэлтгэх” хөтөлбөрийн хүрээг өргөжүүлж, дадлагажигчийн тоог нэмэх асуудлаар тодорхой саналаа илэрхийлсэн. Ер нь Японд ажиллах хүч зуучлах үйл ажиллагааны явцад ололт амжилт гарч байгаа. Гэхдээ янз бүрийн шалтгаантай зөрчил дутагдалтай мөн бид тулгарч байгааг нуугаад яах вэ. Ялангуяа, манай холбогдох эрх зүйн орчин сул, гадаад хөдөлмөр эрхлэлтийн менежмент сул байгаатай холбогдсон саад бэрхшээл их байна. Түүнчлэн, илгээгч болон хүлээн авагч байгууллагын хооронд байгуулсан гэрээний хэрэгжилт удаашралтай байгаа.

Гэтэл Японд ур чадварын дадлага эзэмших хүсэл эрмэлзэлтэй залуучууд их байдаг. Монгол Улсад 2015 оны есдүгээр сарын 1-ний байдлаар нийт 82 орны 16727 гадаадын иргэн хөдөлмөр эрхэлж байгаагийн дийлэнх нь уул уурхай, олборлох үйлдвэр, авто зам, барилгын салбарт ажилладаг. Энэ нь дотоодын ажиллах хүчний мэргэжлийн ур чадвар дутагдаж байгаатай холбоотой тул эдгээр салбарын боловсон хүчнийг Япон улсад үйлдвэрлэлийн дадлага эзэмшүүлж, ур чадварыг нь дээшлүүлэхэд Хөдөлмөрийн яам, зуучлагч байгууллагууд анхаарлаа хандуулах шаардлагатай байгаа юм. Өнөөдрийн байдлаар манай яамнаас Япон улсад хөдөлмөр эрхлэхэд зуучлах тусгай зөвшөөрөл авсан 30 байгууллага бий.

Эдгээр байгууллагын шугамаар 2014 онд 261, 2015 онд 336 иргэн ур чадварын дадлагажигчаар явсан. Манай улсад мэргэжилтэй, ур чадвартай ажиллах хүчин эрэлттэй байгаа салбаруудад ажиллах дотоодын ажиллах хүчнийг бэлтгэхэд Япон улс манай ойрын түншийн хувьд анхаарлаа хандуулна гэдэгт найдаж байна. Бидний хувьд ур чадварын дадлагажигчдын тоог ялангуяа, газар тариалан, мэдээлэл технологи, зам гүүр, барилгын салбарт нэмэгдүүлэх, Япон улсад ур чадварын дадлагажигчаар ажиллаж, амьдарч буй иргэдийн хөдөлмөрийн нөхцөл, цалин хөлсийг нэмэгдүүлэх, гэр бүлээр нь явуулах тал дээр анхаарах, түүнчлэн ур чадварын дадлагажигчийн гэрээний хугацаанд ажлын байрандаа тогтвортой ажилласан иргэний ур чадварыг үнэлэн баталгаажуулж ур чадвар, туршлагаа ашиглан эх орондоо хөдөлмөр эрхлэх, жижиг дунд үйлдвэр байгуулах боломжийг бүрдүүлэх зэрэгт хамтран ажиллах саналыг тавьсан. Харин Я.Шиозаки сайд тавьсан саналыг минь хүлээн авч, хамтарч ажиллана гэдгээ илэрхийллээ.

Гэхдээ юун түрүүнд хоёр улсын Засгийн газрын болон төрийн захиргааны төв байгууллагын хооронд ажиллах хүчний гэрээ хэлэлцээр хийх, хамтын ажиллагааг өргөжүүлэх саналыг тун ойрын хугацаанд ажил хэрэг болгохоор тохиролцсон байгаа.

Японд илгээх дадлагажигчийн тоог нэмэх саналыг минь хүлээж авсан