Уур амьсгалын өөрчлөлт нь хүн төрөлхтөн бид нийтээр сэтгэл зовних асуудал болоод байна. Тиймээс ч энэ асуудлаас үүдэлтэй учирч болзошгүй аюулын эсрэг шинжлэх ухааны хамгийн шилдэг ололтод суурилсан, үр дүнтэй, дэвшилтэт хариу арга хэмжээ авах шаардлагатай байгааг дэлхий нийт хүлээн зөвшөөрч эхэлсэн.

Үүний тод илрэл нь 1992 оны 5 дугаар сарын 9-нд Нью-Йорк хотноо баталсан Уур амьсгалын өөрчлөлтийн тухай НҮБ-ын суурь конвенц юм. Тэгвэл энэхүү суурь конвенцийн хэрэгжилтийг хангах зорилготой Парисын хэлэлцээрт улс орнууд нэгдсээр. 2015 оны 11 дүгээр сарын 30-наас эхлэн боловсруулж мөн оны 12 дугаар сарын 12-нд Парис хотноо эцэслэн үйлдсэн тус хэлэлцээрт одоогийн байдлаар дэлхийн 187 орон нэгдэж, 60 орон нь дотоодын парламентаараа соёрхон батлаад байна.

Уг хэлэлцээрт, хөгжиж буй орон тэр дундаа уур амьсгалын өөрчлөлтийн сөрөг үр дагаварт эмзэг өртөмтгий талуудын хэрэгцээ, шаардлага, онцлог байдлыг хүлээн зөвшөөрч, буурай орнуудад санхүүжилт олгох, технологи дамжуулах талаар дурдсан байна.

...Хөгжингүй орнууд нь хөгжиж буй орнуудад хүлэмжийн хийн ялгарлыг бууруулах, уур амьсгалын өөрчлөлтийг даван туулах, дасан зохицоход нь туслах зорилгоор санхүүгийн эх үүсвэрээр хангана. Уур амьсгалын өөрчлөлтийн үр дагаврыг санхүүжүүлэхдээ өмнөхөөсөө илүү хөрөнгө мөнгө гаргах ёстой гэж заажээ... 

Уур амьсгалын өөрчлөлтөд голлон нөлөөлж буй хүлэмжийн хийн ялгарлыг бууруулж, хүн амын хүнсний аюулгүй байдлыг ханган, өлсгөлөн зогсоож, хүнсний үйлдвэрлэлийн тогтолцоог хамгаалах нь хэлэлцээрийн нэг зорилго. 

Өөр нэг бодит зорилт бол дэлхийн агаарын дундаж температурын өсөлтийг аж үйлдвэржилтийн өмнөх үетэй харьцуулахад 2'С-ээс доош барих, агаарын температурын өсөлтийг 1,5'С-аар хязгаарлахын төлөө улс орон бүр хүчин чармайлт гаргах болж байна. 

Хэлэлцээрт нэгдэж, соёрхон баталсан орнууд уур амьсгалын өөрчлөлтөд хэр нөлөөтэйгөөсөө шалтгаалан нийтлэг боловч ялгавартай хариуцлага үүрнэ.

Тиймээс ч өөрийн орны үндэсний онцлогт тохируулан "Хүлэмжийн хийн ялгарлыг бууруулах төлөвлөгөө, стратеги" боловсруулж, 5 жил тутамд нөхцөл байдлаа мэдээлэх юм. 

Хэлэлцээрийг боловсруулагчид хүлэмжийн хийн ялгарлыг бууруулахад ой мод томоохон нөлөөтэй гэж үзсэн бөгөөд ойн тогтвортой менежмент хэрэгжүүлэхэд улс орнуудыг дэмжих, урамшуулал олгоно гэж тус баримт бичигт заажээ. Энэхүү хэлэлцээрт улс орнууд сайн дурын үндсэн дээр нэгдэж байгаа учраас бүс нутгийн эдийн засгийн хамтын ажиллагааны байгууллагууд, хөрш, найрсаг харилцаатай орнуудтайгаа хамтран ажиллахад нээлттэй юм байна.

Парисын хэлэлцээрт оролцогч талууд нь бага хуралтай байна. Энэ бага хурал 2023 онд дэлхийн нийтэд уур амьсгалын төлөв байдлыг танилцуулах үүрэг хүлээж байна. Бага хурал нь дэргэдээ хороотой байх бөгөөд хэлэлцээрийн хэрэгжилтийг хангах, хөнгөвчлөх, дэмжих зорилготой. Ажлын явцаа жил тутамд Талуудын бага хуралд тайлагнах юм. 

Манай улсын Засгийн газар Уур амьсгалын өөрчлөлтийн тухай НҮБ-ын суурь конвенцийн Парисын хэлэлцээрийг соёрхон батлах тухай хуулийн төслийг 2016 оны 8 дугаар сарын 23-нд УИХ-д өргөн мэдүүлж, улмаар 9 дүгээр сарын 1-нд уг хэлэлцээрийг баталсан юм. Үүнээс хоёр хоногийн дараа буюу 2016 оны 9 дүгээр сарын 3-ны өдөр АНУ, Хятад улсууд Парисын хэлэлцээрийг баталж, батламж жуух бичгээ гардан авсан. Үйл явц цааш өрнөсөөр Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейн 71 дүгээр чуулганы хүрээнд зохион байгуулагдсан өндөр түвшний арга хэмжээнд оролцож байх үеэрээ НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Бан Ги Мүнээс Парисын хэлэлцээрийн батламж жуух бичгийг гардан авлаа.

“Уур амьсгалын өөрчлөлтийн тухай Парисын хэлэлцээр”-ийг хүчин төгөлдөр болгохыг уриалсан НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн даргаас зохион байгуулж буй өндөр түвшний арга хэмжээний үеэр

НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Бан Ги Мүн: “Энэ оны эцэс гэхэд улс орнуудыг батламжилж дуусан, уг хэлэлцээр хүчин төгөлдөр хэрэгжиж эхэлнэ. Хэлэлцээрийг хүлэмжийн хий ялгаруулдагаараа дэлхийд тэргүүлдэг Бразил, Мексик, Аргентин зэрэг улс орнууд баталлаа. Эдгээр орнууд дэлхийн дулаарлыг жилд дунджаар хоёроос доош хэмд барихыг зорьж байна” гэлээ.

Монгол Улс нь уур амьсгалын өөрчлөлтөд өртөмтгий гэсэн дүгнэлт гарсаар байна. 

...Парисын хэлэлцээрт нэгдсэнээр манай улс 2030 он гэхэд хүлэмжийн хийг 14 хувиар бууруулах үүрэг хүлээж байна. Монгол Улс дэлхийн хүлэмжийн хийн ялгаруулалтын 0,05 хувийг гаргадаг...

Энэ нь жилдээ 26 сая тонн нүүрсхүчлийн хийг ялгаруулж байна гэсэн үг. Салбараар авч үзвэл, эрчим хүч, тээврийн салбараас 64 хувь, 29 хувь нь ХАА салбараас, 6,2 хувь нь аж үйлдвэрээс, 0,7 хувь нь хог хаягдлаас ялгарч байна гэсэн судалгааг Монголын эрдэмтэд гаргажээ.

Тиймээс дээр дурдсан зорилтоо биелүүлэхийн тулд эрчим хүчний үр ашгийг 5,3 хувиар, цахилгаан дамжуулах, түгээх үеийн алдагдлыг 5,9 хувиар бууруулах, сэргээгдэх эрчим хүчийг хөгжүүлж, нийт чадалд эзлэх хувийг 30 хувьд хүргэх, барилгын дулаан алдагдлыг 40 хувь бууруулан, шинээр баригдах дулааны цахилгаан станцуудад өндөр технологи ашиглана гэсэн урьдчилсан төлөвлөгөө гаргаад байна.

Мөн нийтийн тээврийн чанар, хүртээмжийг нэмэгдүүлж, замын түгжрэлийг 30-40 хувиар бууруулах, хуучин автомашины импортыг хязгаарлах, түлш бага зарцуулдаг тээврийн хэрэгслийн хэмжээг 13 хувьд хүргэх, цементийн үйлдвэрт дэвшилтэт хуурай технологи ашиглах, малын тоо толгойг бэлчээрийн даацад тохируулж зохистой түвшинд барих, хог хаягдлыг дахин боловсруулж, эрчим хүч үйлдвэрлэх технологи нэвтрүүлэх, ойжуулах, ойг нөхөн сэргээх замаар хүлэмжийн хийн шингээлтийг 5 хувиар нэмэх, эвдэрсэн газрыг нөхөн сэргээх гэсэн зорилтуудыг тавьсан байна.

Бусад улс орнуудтай хамтарсан төсөл хөтөлбөр ч хэрэгжүүлэх боломжтой гэдгийг салбарын сайд хэлж байна. 

...АНУ, Хятад зэрэг хүлэмжийн хийг хамгийн их ялгаруулж буй улс орнууд хариуцлагаа ухамсарлан, хөгжиж буй орнуудад уур амьсгалын өөрчлөлтийг даван туулах, дасан зохицоход зориулан санхүүжилт олгохоо илэрхийлсэн. Энэ нь манай улсад томоохон давуу тал болж байна...

Монгол Улс нь уур амьсгалын өөрчлөлтөд өртөмтгий гэсэн дүгнэлт гарчээ. Тиймээс дээр дурдсан санхүүжилтад хамрагдахын тулд "Уур амьсгалын өөрчлөлтийг даван туулах, дасан зохицох, хүлэмжийн хийн ялгарлыг бууруулах" чиглэлээр үндэсний стратегиа Байгаль орчин, аялал жуулчлалын яамныхан боловсруулж байна. Бусад улс орнуудтай хамтарсан төсөл хөтөлбөр ч хэрэгжүүлэх боломжтой гэдгийг салбарын сайд хэлсэн. Тухайлбал, Шар шороон шуургыг намжаах асуудлаар БНХАУ-тай төсөл хөтөлбөр эхлүүлсэн. Талууд санамж бичигт газрын үсэг зурч, энэ хэлэлцээрийг үргэлжлүүлэх болно гэдгээ мэдэгдээд байна.