Улсын Их Хурлын Эдийн засгийн байнгын хорооны өнөөдрийн (2017.04.19) хуралдаан 9 цаг 40 минутад 52.6 хувийн ирцтэйгээр эхэлж, дөрвөн асуудал хэлэлцэн шийдвэрлэлээ.

Байнгын хорооны энэ өдрийн хуралдаан Монгол Улсын Шадар сайд У.Хүрэлсүхийн “Чөлөөт бүсүүдийн үйл ажиллагаа, цаашдын чиглэл” сэдвээр танилцуулсан мэдээллээр үргэлжиллээ.

Монгол Улсын Их Хурлаас 2016 оны 07 дугаар сарын 21-ний өдөр баталсан Засгийн газрын бүтцийн тухай хуулиар чөлөөт бүсийн асуудал Шадар сайдын эрхлэх асуудлын хүрээнд шилжсэн юм. Өнөөдөр манай улсад “Алтанбулаг”, “Замын-Үүд”, “Цагааннуур” гэсэн гурван чөлөөт бүс байгаа бөгөөд 2015 онд Чөлөөт бүсийн тухай хууль (шинэчилсэн найруулга) батлагдсанаар эрх зүйн нэгдсэн зохицуулалтад орсон.

Уг хуулиар иргэд чөлөөт бүсээс 3.0 сая төгрөг хүртэлх үнэ бүхий барааг татваргүй худалдан авах, чөлөөт бүсэд хуулиар хориглож хязгаарласнаас бусад төрлийн үйл ажиллагааг явуулах боломжоор хангаж үйл ажиллагааны цар хүрээг нь нэмэгдүүлэх, үйлдвэрлэл, худалдаа, үйлчилгээний шинэ салбарыг хөгжүүлэх, татвар, гааль зэрэг тусгай дэглэмийн зохицуулалтыг хуульчлах замаар хөрөнгө оруулагчдад ээлтэй орчин бүрдүүлэх, дэд бүтэц, барилга байгууламжийг төр-хувийн хэвшлийн түншлэлийн замаар байгуулах зэрэг эрх зүйн таатай орчинг бүрдүүлсэн байдаг байна.

Сэлэнгэ аймаг дахь “Алтанбулаг” чөлөөт бүс нь 500 га талбайтай, Дорноговь аймаг дахь “Замын-Үүд” чөлөөт бүсийн талбайн хэмжээ 900 га бол Баян-Өлгий аймаг дахь “Цагааннуур” чөлөөт бүс 708.4 га талбайд үйл ажиллагаа явуулахаар төлөвлөгдсөн байдаг аж. Эдгээрээс “Алтанбулаг” чөлөөт бүс тогтмол үйл ажиллагаа явуулж байгаа юм байна. Чөлөөт бүсүүд байгуулагдсанаас хойш улсын төсвөөс 35 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалт хийсэн. Үүний 77 хувийг “Алтанбулаг” чөлөөт бүсийн дэд бүтцийн бүтээн байгуулалтын ажилд зарцуулсан байна.

БНХАУ-ын Засгийн газрын хөнгөлөлттэй зээлийн хөрөнгөөр “Замын-Үүдийн дэд бүтцийг сайжруулах төсөл” 2010 оноос эхлэн хэрэгжиж байгаа бөгөөд уг төслийн хүрээнд Замын-Үүд сум болон “Замын-Үүд” чөлөөт бүсийн дунд дулаан, цахилгаан, усан хангамж, ариутгах татуургын болон авто зам, холбооны байгууламжуудыг шинээр барих, шинэчилэх ажлыг хийж байгаа гэв. Уг төслийн өртөг 58.8 сая ам.доллар бөгөөд төслийн гүйцэтгэл 95 хувьтай байгаа хэмээн Шадар сайд мэдээлэлдээ дурдлаа.

“Алтанбулаг” чөлөөт бүсийн хувьд тухайн үеийн Үйлдвэр худалдааны сайдын 2006 оны 48 дугаар тушаалаар чөлөөт бүсэд хэсэгчилсэн хэлбэрээр хөрөнгө оруулалт хийх эрх зүйн орчин бүрдэж хувийн хэвшлээс хөрөнгө оруулалт хийж эхэлсэн байна. Одоогоор хувийн хэвшлээс 6.2 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалт “Алтанбулаг” чөлөөт бүсэд хийгээд байгаа бол “Замын-Үүд”, “Цагааннуур” чөлөөт бүсүүдэд хувийн хэвшлийн хөрөнгө оруулалт хийгдээгүй гэлээ. Үргэлжлүүлэн тэрбээр чөлөөт бүсийн Захирагчийн ажлын албаны талаар болон чөлөөт бүс тус бүрийн үйл ажиллагаа, нөхцөл байдлын талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл танилцуулав.

“Алтанбулаг” чөлөөт бүс нь 2014 оны 06 дугаар сарын 22-нд нээгдэж үйл ажиллагаа нь эхэлсэн ба одоогоор бүсийн харуул, хамгаалалтын байгууламж, түр цахилгаан хангамж, бүсийн доторх цэвэр, бохир усны шугам хоолой, усан сан, цэвэр усны эх үүсвэрийн шугам хоолой, үерийн хамгаалалтын далан, шалган нэвтрүүлэх байр, гаалийн хяналтын талбай зэрэг нь ашиглалтанд ороод байгаа юм байна.

Тус бүсэд одоогийн байдлаар 49 аж ахуйн нэгж хөрөнгө оруулалт хийснээс 13 аж ахуйн нэгж үйл ажиллагаа явуулж байгаа гэв.

Өнгөрсөн онд 16 аж ахуйн нэгжийн газрын төлбөр 24,6 сая төгрөгийг улсын төсөвт төвлөрүүлсэн бөгөөд бүсийн үйл ажиллагаа хэвийн явагдаж байгаа гэв.

Харин “Замын-Үүд” чөлөөт бүсэд худалдаа, үйлчилгээ, зочид буудал, үйлдвэр, агуулах ложистик, шатахуун түгээгүүрийн чиглэлээр 13 аж ахуйн нэгж 23,6 га газрыг эзэмшиж, үйл ажиллагаа эрхлэх бүртгэл болон газрын гэрчилгээ авсан байна. Тус чөлөөт бүсээс 2015, 2016 онуудад 319 сая төгрөгийн газрын төлбөрийг улсын төсөвт төвлөрүүлжээ. “Цагааннуур” чөлөөт бүсэд одоогийн байдлаар таван аж ахуйн нэгж 115 га газар эзэмшиж байгаа бөгөөд 2016 онд 68 сая төгрөгийн орлогыг улсын төсөвт төвлөрүүлжээ.

Үргэлжлүүлэн Шадар сайд чөлөөт бүсүүдийн үйл ажиллагааг эрчимжүүлж, гадаад, дотоодын хөрөнгө оруулалтыг дэмжих ажлын хүрээнд төлөвлөж буй ажлуудыг танилцуулаад Улсын Их Хурал, Засгийн газрын зүгээс хил залгаа улстай хамтарсан чөлөөт бүс байгуулах ажлыг эхлүүлэх шаардлагатай байгааг тэмдэглэсэн. Энэ чиглэлээр Шадар сайдын ажлын алба болон Гадаад харилцааны яамны зүгээс холбогдох тооцоо судалгааг хийж хамтарсан чөлөөт бүс байгуулах талаар БНХАУ-ын талтай яриа, хэлэлцээ хийж байгаа гэв.

Монгол Улсын Шадар сайдын мэдээлэлтэй холбогдуулан Улсын Их Хурлын гишүүд асуулт асууж,  санал хэллээ. Тухайлбал, Монгол Улс 13 жилийн турш аж үйлдвэрийн парк, чөлөөт бүсийг хөгжүүлэх гээд амжилтгүй оролдлого хийсээр байх зуур дэлхийн худалдааны бизнесийн ложистикийн модель өөрчлөгдчихөөд байгааг Улсын Их Хурлын гишүүн Л.Энх-Амгалан хэлэв.

Бусад орны амжилттай жишээг харахад энэ төрлийн үйл ажиллагааг мэргэжлийн компаниуд гүйцэтгэдэг. Цаашид Улсын Их Хурал бодлогын түвшинд оновчтой шийдлийг гаргах цаг болсон гэдэг саналыг тэрбээр гаргав. Чөлөөт бүсийг богино хугацаанд амжилттай байгуулсан Бангладеш, Вьетнам улсын туршлагыг судалж, нэвтрүүлэх чиглэлээр ажиллах нь эдийн засгийн хүндрэлтэй өнөөгийн нөхцөлд оновчтой, өндөр үр дүн гарах боломжтой гэдэг саналыг Улсын Их Хурлын гишүүн Ж.Ганбаатар гаргав. Харин Улсын Их Хурлын гишүүн З.Нарантуяа, хөрш орнуудын зах зээлийн эрэлт болон дотоодын экспортын нөөц боломжоо судалж ажиллах нь зүйтэй гэлээ.

Ийнхүү Монгол Улсын Шадар сайдын мэдээлэлтэй холбогдуулан Эдийн засгийн байнгын хорооноос дөрвөн асуудлаар чиглэл өгөхөөр тогтлоо.