УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар /2017.05.31/ Монгол Улсын эдийн засаг, нийгмийг 2018 онд хөгжүүлэх үндсэн чиглэлийг батлах тухай УИХ-ын тогтоолын төслийг хэлэлцэн байнгын хороодоос гаргасан зарчмын зөрүүтэй саналаар санал хурааж дууслаа. Ийнхүү тогтоолын төслийг эцсийн хэлэлцүүлэгт бэлтгүүлэхээр Эдийн засгийн байнгын хороонд шилжүүлэв.

Хэлэлцүүлгийн үеэр байнгын хороодоос ирүүлсэн санал нэг бүрээр санал хураасан бөгөөд Эдийн засгийн байнгын хороон дээр нэгтгэгдсэн зарим санал дэмжигдэж, зарим нь дэмжигдсэнгүй. Ингээд зарчмын зөрүүтэй ямар саналаар санал хурааж, дэмжигдсэн, дэмжигдээгүй болохыг харна уу. 

Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байнгын хороо:

- Гамшгийн эрсдлийг бууруулах азийн сайд нарын II бага хурлыг Монгол Улсад зохион байгуулах: Энэ санал гишүүдийн 78,3 хувийн саналаар дэмжигдэв. 

- Цэргийн сургалт, бэлтгэлийн тогтолцоо, материаллаг баазыг бэхжүүлэх: Энэ санал гишүүдийн 73,9 хувийн саналаар дэмжигдэв. 

- Материаллаг нөөцийн тодорхой хувийг шинэчлэх, хадгалах нөхцлийг бүрдүүлэх, "Цувраажилт" төслийг хэрэгжүүлэх, нөөцийг оновчтой шилжүүлэн байршуулах: Энэ санал гишүүдийн 68,1 хувийн саналаар дэмжигдэв. 

Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хороо:

- Малын гоц халдварт өвчинтэй тэмцэх ажлыг эрчимжүүлэх, мал сүргээ эрүүлжүүлэх, малын гаралтай түүхий эд, мах, махан бүтээгдэхүүн, ноос ноолуур, арьс ширэн бүтээгдэхүүний экспортыг нэмэгдүүлэх замаар мал аж ахуйн салбарын бодит өсөлтийг 10-12 хувьд хүргэх: Энэ санал гишүүдийн 61,4 хувийн саналаар дэмжигдсэнгүй.

- Агаар орчны бохирдлыг бууруулах үндэсний хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг хангах  шалгуур үзүүлэлтэд хот суурин газрын ногоон байгууламжийн нэг хүнд ногдох цэцэрлэгжсэн талбайн хэмжээг нэмэгдүүлэх: Энэ санал гишүүдийн 56,8 хувийн саналаар дэмжигдсэнгүй.

- Цөлжилтийг сааруулах, газрын доройтлыг бууруулах хүрээнд Цөлжилттэй тэмцэх үндэсний хөтөлбөр, Ногоон хэрэм-ногоон хөгжлийн бодлогын баримт бичгүүдийн хэрэгжилтийг хангах: Энэ санал гишүүдийн 33,3 хувийн саналаар дэмжигдээгүй бөгөөд байнгын хорооны дэмжээгүй саналыг дэмжээгүй учраас санал дэмжигдсэн гэсэн үг.

- ЖДҮ, хувиараа бизнес эрхлэгчийг дэмжих хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх: Энэ санал гишүүдийн 19,1 хувийн саналаар дэмжигдээгүй бөгөөд байнгын хорооны дэмжээгүй саналыг дэмжээгүй учраас санал дэмжигдсэн гэсэн үг.

- Аймаг, нийслэл орон нутгийн мал аж ахуйн нэгжийг чадавхжуулахад 12 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө нэмж тусгах:  Энэ санал гишүүдийн 65,9 хувийн саналаар дэмжигдсэнгүй.

- Жилд 30 сая хүртэлх малыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулах: Энэ санал гишүүдийн 63,6 хувийн саналаар дэмжигдсэнгүй.

- "Монгол ноолуур" хөтөлбөр хэрэгжүүлэх: Энэ санал гишүүдийн 21,3 хувийн саналаар дэмжигдээгүй бөгөөд байнгын хорооны дэмжээгүй саналыг дэмжээгүй учраас санал дэмжигдсэн гэсэн үг.

Ж.Бат-Эрдэнэ: Эдийн засгийн хүндрэлээс гарна гэсэн том зорилтын хүрээнд хэрэгжих боломжтой нэг ажил бол ноолуур хөтөлбөр юм. Эдийн засгийг солонгоруулах, чадавхжуулах хэдхэн зүйлийг нэг нь ноолуур. Валютын орлого олох ноолуураа дэмжих хэрэгтэй байна. 

Д.Тэрбишдагва: Ноолуурын хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд эсэргүүцсэн нэг ч хүн байхгүй. 2017 онд Засгийн газар тэртэй тэргүй ноолуур хөтөлбөр хэрэгжүүлж байгаа. Гэтэл нэгэнт хэрэгжиж байгаа төслийг 2018 оны үндсэн чиглэлд оруулах нь утгагүй хэрэг. 

- Туул голын эхэнд усан цөөрөм барих: Энэ санал гишүүдийн 57,8 хувийн саналаар дэмжигдсэнгүй.

- Ой, усан сан бүхий газрын хамгаалалтын дэглэмийг мөрдүүлж, Туул, Сэлбэ, Улиастай голын урсацыг нэмэгдүүлэх арга хэмжээ авч хэрэгжүүлэх: Энэ санал гишүүдийн 45,7 хувийн саналаар дэмжигдээгүй бөгөөд байнгын хорооны дэмжээгүй саналыг дэмжээгүй учраас санал дэмжигдсэн гэсэн үг. 

- Уул уурхайн үйл ажиллагаанаас үүдэн эвдэрсэн газрыг нөхөн сэргээх: Энэ санал гишүүдийн 60,9 хувийн саналаар дэмжигдсэнгүй.

Төрийн байгуулалтын байнгын хороо:

- "Төрийн өмчийн талаар баримтлах бодлогыг шинэчлэх" гэснийг "Төрийн өмчийн үр ашгийг сайжруулах, хувьчлах, үндсэн чиглэлийг шинэчлэх" гэж өөрчлөн найруулах: Энэ санал гишүүдийн 71,1 хувийн саналаар дэмжигдэв.

- Багануурын дулааны станцыг барих ажлыг үргэлжлүүлэх: Энэ санал гишүүдийн 61,4 хувийн саналаар дэмжигдэв.

- Зарим их, дээд сургуулийг Дархан-Уул, Багануур, Орхон, Сэлэнгэ аймагт нүүлгэн шилжүүлэх ажлыг эхлүүлэх: Энэ санал гишүүдийн 72,7 хувийн саналаар дэмжигдэв.

- Хөгжлийн урт хугацааны төлөвлөлт, түүний тогтвортой хэрэгжилтийг хангах тогтолцоог боловсронгуй болгох талаар санал боловсруулж 2018 оны нэгдүгээр улиралд багтаан УИХ-д танилцуулах: Энэ санал гишүүдийн 61,4 хувийн саналаар дэмжигдсэнгүй.

НББСШУ-ны байнгын хороо:

- Үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх, бизнесийн таатай орчныг сайжруулах, жижиг зээлийн хүртээмжийг нэмэгдүүлэх замаар 45 мянган ажлын байр шинээр бий болгох: Энэ санал гишүүдийн 70,5 хувийн саналаар дэмжигдэв. 

- Багш, эмч, эмнэлгийн ажилтнуудын цалин хөлс, урамшууллын шинэ тогтолцоог бий болгох

- Иргэн бүрийг жил бүр эрүүл мэндийн урьдчилан сэргийлэх үзлэг, оношилгоонд үе шаттай хамруулах бодлогыг хэрэгжүүлэх: Энэ санал гишүүдийн 70,5 хувийн саналаар дэмжигдэв. 

- Цэцэрлэгийн туслах, асрагч багш нарыг МСҮТ-өөр бэлдэх: Энэ санал гишүүдийн 77,3 хувийн саналаар дэмжигдэв. 

- Хүүхэд бүрийг цэцэрлэгт хамруулах зорилгоор 2018 оноос тодорхой мөнгө заавал хуваарилах, гурван ээлжээр хичээллэж буй ЕБС-ийн жагсаалтад тулгуурлан хөрөнгийн асуудлыг үе шаттай шийдвэрлэх: Энэ санал гишүүдийн 68,2 хувийн саналаар дэмжигдэв. 

- Их, дээд сургууль, МСҮТ-ийн төгсөгчдөд өөрт бий болгосон чадвартаа түшиглэн ажлын байр, орлоготой болох, гарааны бизнесийн дэмжлэг үзүүлэх, тоног төхөөрөмж лизингээр олгох хөтөлбөр хэрэгжүүлэх: Энэ санал гишүүдийн 70,5 хувийн саналаар дэмжигдэв. 

- Боловсролын зээлийн сангийн хүртээмжийг нэмэгдүүлэх: Энэ санал гишүүдийн 70,5 хувийн саналаар дэмжигдэв. 

- Эрүүл мэндийн даатгалын бие даасан, даатгуулагч төвтэй, орчин үеийн менежменттэй тогтолцоог бий болгох, эрүүл мэндийн даатгалын иргэдэд хүрэх үр өгөөжийг нэмэгдүүлэх арга хэмжээг үе шаттайгаар хэрэгжүүлэх: Энэ санал гишүүдийн 72,7 хувийн саналаар дэмжигдэв. 

- Сурагчдыг эх хэлээрээ алдаагүй, зөв бичих, ярих, илтгэх, сэтгэх, хэрэглээний бүрэн чадвартай болгох хэрэгцээнд нийцүүлэн монгол хэлний сургалтын цогц шинэчлэлийг хэрэгжүүлэх: Энэ санал гишүүдийн 77,3 хувийн саналаар дэмжигдэв. 

- Эрдэм шинжилгээ, инновацийг хөгжүүлэх: Энэ санал гишүүдийн 70,5 хувийн саналаар дэмжигдэв. 

- Зонхилон тохиолдох халдварт өвчний оношилгоо, эмчилгээний чанарыг сайжруулах гэсний шалгуур үзүүлэлтэд зөвхөн сүрьеэгийн тохиолдлоос гадна БЗХӨ, вируст гепатит болон бусад халдварт өвчнүүдийг нэмэх: Энэ санал гишүүдийн 77,3 хувийн саналаар дэмжигдэв. 

- Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний эрхийн хамгаалах тухай хуулийн хэрэгжилтийг хангах цогц арга хэмжээг дэмжих зорилгоор хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдүүдтэй ажиллах нарийн мэргэжлийн багш нарыг бэлтгэх, тэдний цалин хөлс, урамшууллыг нэмэх, сургалтын тусгай тоног төхөөрөмж, автобустай болгох,  эцэг эхийн асаргааны зардал болон хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн тэтгэмжийг нэмэх: Энэ санал гишүүдийн 13 хувийн саналаар дэмжигдээгүй бөгөөд байнгын хорооны дэмжээгүй саналыг дэмжээгүй учраас санал дэмжигдсэн гэсэн үг. 

Ц.Цогзолмаа: Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн сургалтын орчин, багш нарын цалин урамшуулал, өнөөгийн байгаа байдалтай холбоотойгоор УИХ-ын тогтоолын төсөл удахгүй батлагдана. Уг тогтоолыг хэрэгжүүлэхэд энэ заалтыг үндсэн чиглэлдээ нэмж байж, энэ саналыг босгох саналтай байна. 

- Эрүүл мэндийн даатгалын тухай, Эмнэлгийн тусламж үйлчилгээний тухай хуулийн хэрэгжилтийг хангах ажлыг шуурхай авч хэрэгжүүлэх: Энэ санал гишүүдийн 56,5 хувийн саналаар дэмжигдсэнгүй.

- Ахмад настны тухай, Залуучуудын хөгжлийг дэмжих тухай хуулийн хэрэгжилтийг хангах ажлыг шуурхай авч хэрэгжүүлэх: Энэ санал гишүүдийн 37 хувийн саналаар дэмжигдээгүй бөгөөд байнгын хорооны дэмжээгүй саналыг дэмжээгүй учраас санал дэмжигдсэн гэсэн үг. 

- Нийгмийн даатгалын хамрах хүрээг өргөжүүлэх, тэтгэврийн даатгалын тогтолцоог шинэчлэх эрх зүйн орчныг бий болгох: Энэ санал гишүүдийн 37 хувийн саналаар дэмжигдээгүй бөгөөд байнгын хорооны дэмжээгүй саналыг дэмжээгүй учраас санал дэмжигдсэн гэсэн үг. 

- Багш, эмч, эмнэлгийн ажилтны ажлын ачаалал, ур чадвар, мэргэжил, ажлын үр дүн, онцлог, ажилласан жил, амжилт зэргээс хамаарч, цалин хөлс урамшуулал олгодог шинэ тогтолцоог бий болгох: Энэ санал гишүүдийн 25 хувийн саналаар дэмжигдээгүй бөгөөд байнгын хорооны дэмжээгүй саналыг дэмжээгүй учраас санал дэмжигдсэн гэсэн үг. 

- Төрийн албан хаагчид, эмч, багш нарын цалин болон ахмад настны тэтгэвэр, тэтгэмжийг 2018 оноос үе шаттайгаар нэмэгдүүлэх: Энэ санал гишүүдийн 20,8 хувийн саналаар дэмжигдээгүй бөгөөд байнгын хорооны дэмжээгүй саналыг дэмжээгүй учраас санал дэмжигдсэн гэсэн үг.

Ё.Баатарбилэг: Үндсэн чиглэл хэлэлцэж байх үед Засгийн газрын сайд нар орж ирэхгүй юм уу? Төсөвтэй холбоотой саналууд оруулж ирж, бүлэг болон байнгын хорооны хуралдаанаар санал хураалгачихаад одоо өөрсдөө байхгүй. Байнгын хорооны дэмжээгүй саналыг чуулган дээр босгоод ирэхээр дараа нь бөөн маргаан үүснэ шүү дээ. 

- ЕБС, дотуур байрны хүртээмж, орчин нөхцлийг сайжруулах, хүүхдийн ая тухтай суралцах орчин нөхцлийг бүрдүүлэх: Энэ санал гишүүдийн 22,9 хувийн саналаар дэмжигдээгүй бөгөөд байнгын хорооны дэмжээгүй саналыг дэмжээгүй учраас санал дэмжигдсэн гэсэн үг.

- "Хүүхдийн мөнгө", "Цалинтай ээж" хөтөлбөр хэрэгжүүлэхэд шаардлагатай хөрөнгийг төсвийн орлогоос үе шаттай нэмэгдүүлэх: Энэ санал гишүүдийн 18,4 хувийн саналаар дэмжигдээгүй бөгөөд байнгын хорооны дэмжээгүй саналыг дэмжээгүй учраас санал дэмжигдсэн гэсэн үг.

- Ажлын байр нэмэгдүүлэх зорилтын хүрээнд санхүүжилтийн асуудлыг 2018 оноос үе шаттай хуваарилах, иргэдийн эрүүл мэнд, боловсролын үйлчилгээг сайжруулахад чиглэгдсэн зорилтуудыг хэрэгжүүлэхэд шаардлагатай санхүүгийн эх үүсвэрийг нэмэгдүүлэх: Энэ санал гишүүдийн 28,6 хувийн саналаар дэмжигдээгүй бөгөөд байнгын хорооны дэмжээгүй саналыг дэмжээгүй учраас санал дэмжигдсэн гэсэн үг.

- Сургууль, цэцэрлэгийн 80 хувиас дээш хувийн гүйцэтгэлтэй дутуу барилгын санхүүжилтийг шийдвэрлэж, ашиглалтад оруулах: Энэ санал гишүүдийн 22,4 хувийн саналаар дэмжигдээгүй бөгөөд байнгын хорооны дэмжээгүй саналыг дэмжээгүй учраас санал дэмжигдсэн гэсэн үг.

- Төрийн болон орон нутгийн өмчийн театр, соёл урлагийн төвийн барилгын нөхцөл байдлыг үнэлж, үйл ажиллагаа явуулах нөхцлийг сайжруулах: Энэ санал гишүүдийн 22,4 хувийн саналаар дэмжигдээгүй бөгөөд байнгын хорооны дэмжээгүй саналыг дэмжээгүй учраас санал дэмжигдсэн гэсэн үг.

- Осол, гэмтэл, түлэнхийн тусламж үйлчилгээний чанар, хүртээмжийг нэмэгдүүлэх, төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн хүрээнд хэрэгжилтийг хувийн эмнэлгүүдтэй концессын гэрээ байгуулах: Энэ санал гишүүдийн 44,9 хувийн саналаар дэмжигдээгүй бөгөөд байнгын хорооны дэмжээгүй саналыг дэмжээгүй учраас санал дэмжигдсэн гэсэн үг.

- Монгол контентийг хөгжүүлж, гадаадад экспортлох боломжтой програм болон техник хангамжийн үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэхийн тулд тус салбарыг НӨАТ-аас чөлөөлөх: Энэ санал гишүүдийн 53,1 хувийн саналаар дэмжигдсэнгүй.

- Өрхийн орлогыг нэмэгдүүлэх чиглэлээр Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сан болон Жижиг, дунд үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх сангийн хөрөнгийн 0,3 хувийг зарцуулах, энэ талаар сайд нар тодорхой үүрэг хүлээх: Энэ санал гишүүдийн 59,2 хувийн саналаар дэмжигдсэнгүй. 

Эдийн засгийн байнгын хороо: 

- Ипотекийн зээлийн хүртээмжийг нэмэгдүүлэх: Энэ санал гишүүдийн 74,4 хувийн саналаар дэмжигдэв. 

- Малчдад учрах эрсдлийг бууруулах зорилгоор цаг агаарын гэнэтийн аюулаас урьдчилан сэргийлэх мэдээллийн сүлжээ байгуулах: Энэ санал гишүүдийн 72,1 хувийн саналаар дэмжигдэв. 

- Эрдэнэт хотод зэсийн баяжмалын үйлдвэр байгуулах: Энэ санал гишүүдийн 72,1 хувийн саналаар дэмжигдэв. 

- Хөрөнгийн зах зээлийн хүртээмжийг нэмэгдүүлж, олон нийтийн оролцоог хангах эрх зүйн орчныг сайжруулах: Энэ санал гишүүдийн 67,4 хувийн саналаар дэмжигдэв. 

- Засгийн газрын гадаад өр, зээлийн үйлчилгээний төлбөрийг бууруулах хөтөлбөр боловсруулах: Энэ санал гишүүдийн 67,4 хувийн саналаар дэмжигдэв. 

- Үндэсний хэмнэлтийн хөтөлбөр боловсруулж хэрэгжүүлэх: Энэ санал гишүүдийн 72,1 хувийн саналаар дэмжигдэв. 

- Үндэсний үйлдвэрлэлийг дэмжих, эх оронч худалдан авалтын бодлогыг батлан хамгаалах, хил хамгаалах, онцгой байдал, цагдаа болон бусад төрийн байгууллагууд тууштай хэрэгжүүлэх эрх зүйн орчныг бүрдүүлэх: Энэ санал гишүүдийн 67,4 хувийн саналаар дэмжигдэв. 

- Аймаг, нийслэлийн инженерийн дэд бүтэц, шугам сүлжээний хангамжийг сайжруулж, чанар, хүртээмжийг нэмэгдүүлэх: Энэ санал гишүүдийн 56 хувийн саналаар дэмжигдсэнгүй.

- Хөшигийн хөндийд баригдах олон улсын нисэх онгоцны буудлыг даган бий болох ухаалаг жишиг хотын бүтээн байгуулалтын ажлыг эхлүүлэх: Энэ санал гишүүдийн 62 хувийн саналаар дэмжигдсэнгүй.

- Говь-Алтай, Баянхонгор, Улаанбаатар хотын баруун чиглэлийн хатуу хучилттай авто замын засварын ажлыг гүйцэтгэх: Энэ санал гишүүдийн 36 хувийн саналаар дэмжигдээгүй бөгөөд байнгын хорооны дэмжээгүй саналыг дэмжээгүй учраас санал дэмжигдсэн гэсэн үг.

- Аялал жуулчлалын гол төвүүд рүү засмал зам, төмөр бетон гүүр барих: Энэ санал гишүүдийн 60 хувийн саналаар дэмжигдсэнгүй.

- Улаанбаатар хотын угсармал орон сууцны дулаан, техникийн шинэчлэл гэсэн зорилтот арга хэмжээ авах: Энэ санал гишүүдийн 64 хувийн саналаар дэмжигдсэнгүй.

- Суурьшлын бүстэй залгаа тусгай хамгаалалттай газруудад экологийн гарц байгуулах: Энэ санал гишүүдийн 68 хувийн саналаар дэмжигдсэнгүй.

- Лабораториудын үйл ажиллагааны менежментийг сайжруулах, хэрэглэгчийн хяналт тавих бололцоог бүрдүүлж, холбогдох журамд өөрчлөлт оруулах: Энэ санал гишүүдийн 66 хувийн саналаар дэмжигдсэнгүй.