Vip76.mn сайтын редакцаас эрхлэн гаргадаг Vip Expert сэтгүүлийн энэ удаагийн тусгай дугаар "Монгол төрийн түшээ" хэмээх нэр хүнд, үүрэг хариуцлага, ёс зүй, мэдлэг, туршлага агуулсан сэдвийн хүрээнд бэлтгэн эрхэм уншигч таны өмнө дэлгэж байна. Төр нийгмийн зүтгэлтэн, салбартаа төдийгүй ард иргэдийн хүндлэлийг хүлээсэн эрхэмүүд, эрдэмтэн судлаачид “Монгол Төрийн Түшээ” хүн ямар шинж, төлөвийг цогцлоон бүрдүүлсэн байх ёстойг хэрхэн тодорхойлсоныг уг сэтгүүлээс унших боломжтой бөгөөд өнөөгийн парламентын гишүүдэд олон нийтийн зүгээс өгч буй үнэлгээ, хамгийн өндөр үнэлгээ авсан гишүүд, тэдний хийсэн ажлыг танилцуулж байна.

Өнөөдрийн онцолж буй түшээ бол Монгол Улсын Их Хурлын Гишүүн, Хөдөлмөр, Нийгмийн хамгааллын сайд Содномын Чинзориг.

Содномын Чинзоригийн нэрийг та шар хэвлэлийн хуудаснаас олж унших боломжгүй. Учир нь түүнд гаргасан алдаа, завхруулж луйвардсан түүх үгүй. Жинхэнэ төрийн албан хаагч гэж байдаг даа. Яг л энэ тодотголыг нэрийнх нь өмнө хадчихад гэмгүй. Илүү үггүй, дутуу ажилгүй түүнийг зарим хэвлэлээр харин “Хамгийн орлого багатай сайд” гэж бичсэн үзэгдэнэ лээ. 

Уругвайн Ерөнхийлөгч Хосе Мухикаг дээвэр нь нурчих шахсан дагзанд амьдарч, 1987 оны “Фольксваген”-аа өдий хүртэл унадаг болохоор “Дэлхийн хамгийн ядуу Ерөнхийлөгч” гэж олон улсын хэвлэлүүд нэрлэсэн нь санаанд буув. Тэр Ерөнхийлөгч ядарсан түмнийхээ төлөө ихийг хийж бүтээсэн юм. Түүнтэй адил Монголын хамгийн орлого багатай сайд гэгдэх Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын яамыг удирдаж буй С.Чинзориг ч гэсэн улсынхаа хамгийн эмзэг нарийн асуудлуудыг хариуцдагийн хувьд толгой өндийх  завгүй ажилладаг нэгэн.

УИХ-ын гишүүний ажлаа ч, Засгийн газрын гишүүний ажлаа ч түүртэлгүй амжуулдаг түүнд хоногийн 24 цаг ч багаддаг болов уу гэмээр байдгийг  олон хүн мэднэ. Салбараа мэдэх, мэргэжлийн хүн учраас санаж бодсоноо парламентаар арай илүү шуурхай дэмжүүлж богино хугацаанд төрийн бодлого болгож гаргадаг давуу талтай.

Өнгөрсөн дөрвөн жилд сонгогчдодоо амласан малчдын тэтгэврийн насыг таван жилээр наашлуулах, нийгмийн даатгалын шимтгэлийг нөхөн төлүүлэх болон ээжүүдтэй холбоотой хэд хэдэн хуулийг батлуулчихсан. Төрийн албан хаагчдын цалинг, ахмадуудын тэтгэвэр, тэтгэмжийн хэмжээг сүүлийн гурван жилд үе шаттайгаар нэмэгдүүлсэн.

Ер нь түүний тухай ярина гэдэг ажил дагнана гэсэн үг. Ингээд ойрд сэдэж, хэрэгжүүлж буй ажлуудаас нь дурдъя. Ирэх онд хүүхдийн тоо нэг сая 193 мянга болно гэсэн тооцоо бий. Нийт хүүхдийн 95 хувь нь хүүхдийн мөнгө авдаг тул 2020 оноос 1.1 сая хүүхдэд  мөнгөн тэтгэмж олгох ёстой болно. 

Амласан нь ажил болж, хэлсэн нь хэрэгжиж эхэллээ

Улсын хэмжээнд 300 орчим мянган малчин  байгалийн хатуу ширүүнд, нар салхинд гандаж, амаргүй нөхцөлд хөдөлмөр эрхэлж байна. Тиймээс хүнд нөхцөлд хөдөлмөр эрхэлж байгаа малчдыг дэмжих ёстой хэмээн үзэж малчдын тэтгэврийн насыг таваар урагшлуулах хууль санаачлан батлуулсан нь мөрдөгдөж эхэллээ. Ингэснээр малчин эрэгтэй 55, эмэгтэй 50 настайдаа тэтгэвэрт гарах боломжийг бүрдүүлсэн.

Үүнээс гадна ирэх онд төрийн албан хаагчдын цалин, нийгмийн даатгалын болон халамжийн сангаас олгодог тэтгэвэр, тэтгэмжийг нэмэгдүүлэхээр шийдсэн аж. Төрийн үйлчилгээний 128 мянган албан хаагчийн нэмэгдэлд 140 тэрбум төгрөгийг нэмж зарцуулна. Энэ бол төрийн үйлчилгээний албан хаагч буюу багш, эмч нарт шинээр олгож байгаа нэмэгдэл юм. Мөн олон хүүхэд төрүүлж өсгөсөн ээжүүдийн хөдөлмөрийг бодитой үнэлж, төрүүлж өсгөсөн хүүхдийн тоогоор нийгмийн даатгалын шимтгэл төлсөн жилийг 1,5 жилээр нэмэгдүүлэн тооцох хууль ирэх оноос хэрэгжих гэж байна. 

Гадаадаас авах ажиллах хүчийг 50 хувиар бууруулснаар МСҮТ-ийг төгсөж буй залуучуудыг 100 хувь ажлын байртай болгох боломж бий. Үүний дагуу МСҮТ-д суралцаж байгаа залуусын тэтгэлгийг хоёр дахин нэмэгдүүлж 200 мянган төгрөг болгожээ.

Үүнээс гадна “Улаанчулуут”-ын хогийн цэг гэх зартай газар бий. Тэнд С.Чинзориг өөрөө очиж, нөхцөл байдалтай танилцаад, хог түүн амьдарч буй 50 гаруй хүүхдийг ажлын байртай болгохоор ажлаа эхлүүлжээ.

Энэ жил түүний сонгогдсон Өвөрхангай аймгийн дийлэнх сумдад зуншлага оройтсон, үлийн цагаан оготнын тархалт ихтэйгээс мал бэлчээргүйдэж өвөлжилт хаваржилт хүндрэх эрсдэлд орж малчид өөр аймаг сумын нутат отроор өвөлжихөөр нүүж байгаа. Тиймээс Улсын онцгой комиссын Шуурхай бүлэг өргөтгөсөн хуралдаан хийж, Өвөрхангай аймгийн Бүрд, Баян-Өндөр, Өлзийт, Есөнзүйл зэрэг сумдад ажиллуулж гамшгийн эрсдлийн үнэлгээ хийлгэсэн. Энэ ажлынх нь үр дүнд Засгийн газраас өвөлжилт хүндэрсэн аймаг сумдад нэн шаардлагатай олон асуудлыг шийдвэрлэж, өвс тэжээлээр хангахад шаардагдах хөрөнгийг Улсын нөөцөөс гаргахаар болсон.

Мэдээж, түүний хийж, хэрэгжүүлж буй бүх ажлыг энэхэн зайд багтаан бичих боломж үгүй. Сүүлийн үед хийж хэрэгжүүлснээс нь л цухас дурдлаа. Содномын Чинзориг гэж санаачилсан хуулийн тоо, хийсэн ажлаараа олонд танигдсан ийм даруухан чамбай нэгэн Монголын төр засагт байдаг нь олзуурхууштай. 

"Монгол Төрийн түшээ" сэтгүүл