Дэлхийн бөмбөрцгийн өнцөг булан бүрт хүн төрөлхтөн айж, тэмцэж, даван туулж буюу коронавируст халдварт КОВИД 19 цар тахал нийгмийн амьдрал, худалдаа, эдийн засаг, хүний харилцаанд цоо шинэ нөхцөл, сорилтыг авч ирсэн. Улс орнууд эдийн засаг, төсвийн хөрөнгө оруулалтаа эрсдэлт нөхцөлийг даван туулах олон арга барилаар боловсруулж буйн адилаар Монгол Улс ч амаргүй цаг үед ирэх оныхоо улсын нэгдсэн төсвөө баталлаа.
ТӨСӨВ гэдэг үг та бидний чихэнд хол сонсогдох, уншихад төвөгтэй олон тоо байх хэдий ч тоо нэг бүр Монгол Улсын иргэн бүрийн амьдралд шууд болон дам байдлаар хамааралтай байдаг гэдгийг санах хэрэгтэй.
2021 оны нэгдсэн төсвийн хуульд орсон онцлох тоонуудыг тайлбарлан үзүүлье.
Монгол Улсын 2021 оны нэгдсэн төсвийн нийт орлого 8 их наяд 737.7 тэрбум төгрөг. Харин нийт зарлага 10 их наяд 676.6 тэрбум төгрөг байхаар тооцож баталлаа.
2021 оны төсвийн жилд:
Мөн 2021 оны төсвийн жилд санхүүжүүлэх төсөл, арга хэмжээний талаар ажлын хэсэг болон Улсын Их Хурлын нэр бүхий гишүүдийн гаргасан саналуудыг төсөлд нэмж тусгаснаар нийт 1100 төсөл, арга хэмжээг 1,390,921.0 сая төгрөгөөр санхүүжүүлж хэрэгжүүлэхээр тусгажээ. Харин “Барих-шилжүүлэх” концессын төрлөөр хэрэгжүүлсэн 5 төсөл, арга хэмжээний эргэн төлөлтөд 266,268.7 сая төгрөг төлнө.
2021 оны төсвийн жилд төлөх Засгийн газрын гадаад, дотоод зээллэгийн үндсэн төлбөрийн хэмжээ 1,880,299.4 сая төгрөг,
Засгийн газрын нэмэгдүүлэх өр болон өрийн баталгааны дээд хэмжээг 2,815,030.5 сая төгрөг байхаар батлав.
Ахмад настны сар бүр авч байдаг тэтгэвэр, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд, тэжээгчээ алдсан иргэд гэх мэт олон төрлийн тэтгэмжийн эх үүсвэр болдог Нийгмийн даатгалын санд 2021 онд 2 их наяд 594,2 тэрбум төгрөг зарцуулахаар баталлаа.
Онцгойлон 2021 онд өмнө нь хэрэгжиж байсан ч зогсоогоод байсан малын хөлийн татвар гэж нэрлэдэг Малын тоо толгойн албан татварын тухай хуулийг баталсан. Ингэснээр малчид малын тоо толгойгоороо улсад татвар төлдөг болж байна.
Жил бүрийн нэгдсэн төсвийн тухай хуулийг батлахад хамгийн завгүй ажилладаг хүн бол Сангийн сайд. Энэ жаягаар Сангийн сайд Ч.Хүрэлбаатар байнгын хороод болон чуулганы нэгдсэн хуралдаануудад УИХ-ын гишүүн бүрийн асуултанд хариулж байлаа. Түүний хэлснээр 2021 оны төсөв бол,
“Цар тахлын үед авч хэрэгжүүлсэн арга хэмжээний нөлөөллөөр үүссэн төсвийн алдагдлыг 2021 онд бууруулж, хэрэгжүүлж буй иргэдийн орлогыг хамгаалах, аж ахуйн нэгжийг дэмжих, татвар нэмэхгүйгээр бизнесийн орчныг үргэлжлүүлэн дэмжиж, Эрүүл мэнд, боловсролын салбарын шинэчлэлийг эхлүүлэх, нийгмийн даатгал, нийгмийн хамгааллын үйлчилгээг коронавируст (КОВИД-19) цар тахлын үед иргэдийн орлогыг хамгаалж, нийгмийн эмзэг бүлэг рүү чиглэсэн төсөв болсон.”
Түүнчлэн 2021 оны төсвийн тухай хуулийг УИХ-аар хэлэлцэж эхлэхэд Засгийн газрын тэргүүн, Монгол Улсын Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх хэлэхдээ,
“Бид цар тахлын үед хэрэгжүүлж буй иргэдийн орлогыг хамгаалах, аж ахуйн нэгжийг дэмжих ажлыг ирэх оны эхний хагас жилд үргэлжлүүлэхээр төлөвлөсөн байна. Тухайлбал, хүүхдийн 20 мянган төгрөгийг 100 мянган төгрөг болгон олгох, нийгмийн халамжийн тэтгэвэр болон байнгын асаргаа шаардлагатай 16 хүртэлх насны хүүхдэд олгох мөнгөн тэтгэмжийг 100 мянган төгрөгөөр нэмсэн шийдвэрийг ирэх жилийн эхний хагаст хэрэгжүүлнэ. Түүнчлэн сум, дүүргийн ИТХ-д малын тоо толгойн албан татварыг хуульд заасан хязгаарт багтаан бие даан тогтоох эрх олгохоор төлөвлөсөн.”
2020 оны 11 дүгээр сарын 13-ны өдрийн УИХ-ын чуулганаар Монгол Улсын 2021 оны төсвийн тухай хуулийн төслийг бүхэлд нь батлах санал хураалгахад чуулганы цахим хуралдаанд оролцсон 68 гишүүний 59 нь буюу 86.8 хувь дэмжин, хууль батлагдсан юм. Энэ хуулийг 2021 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс эхлэн дагаж мөрдөнө.
Ц.Соёлмаа
Эх сурвалж:
