Ж.Батжаргал: Төсөв, төсвийн тодотголыг дагалдуулж анхдагч болон шинэчилсэн найруулгын хуулийн төслүүд өргөн баригдах ёсгүй

УИХ-ын чуулганы /2025.06.13/-ны өдрийн хуралдаанаар Хууль тогтоомжийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хууль, тогтоолын төслүүдийн анхны хэлэлцүүлгийг хэлэлцлээ.

Хэлэлцэж буй асуудалтай холбогдуулан гишүүд асуулт асууж, саналаа хэллээ.

УИХ-ын гишүүн Ж.Батжаргал:

Хууль тогтоомжийн хууль яах аргагүй бидний барих ёстой хамгийн том хууль. Энэ нь хуулийн төсөл боловсруулах, хуулийн хэрэгжилт үр дүнд үнэлгээ хийх аргачлал, стандартыг тогтоож өгч байгаа ийм хууль аа. Тиймээс бидолон талаас нь сайн харж хийдэлгүй гаргахнь хамгийн чухал гэдгийг зориуд хэлчихмээр байна.

Ажлын хэсгийн боловсруулсан, байнгын хороо дэмжчихсэн зарчмын зөрөөтэй саналын томьёолол дээр 3 санал хэлье.

Нэгдүгээр томьёолол буюу 18.3 дээр УИХ-ын гишүүн хууль санаачилбал зардлын тооцоог нь хууль зүй, төсвийн судалгааны чиглэлээр дагнан ажилладаг хүн хуулийн этгээд хийхээр бид томьёолчихжээ. Энэ нь хуулийн төслийн бүрдүүлэлтийн шалгуур үзүүлэлт болж байгаа учраас заавал хийлгэх болно. Энэ нь эргээд мэргэжлийн байгууллагуудаар заавал хийлгэхээр өртөгжилтийг бий болгож байна аа. Их хурал өөртөө бүтэцтэй, энэ бүтцийн байгууллага чинь яагаад энэ дүгнэлтийг хийж болохгүй байна вэ. Уг нь зардлын тооцооны тухай ярьсан. Гэтэл энэ томьёолол дотор хууль зүйн чиглэлээр дагнасан мэргэжлийн байгууллага гэж ороод байгаагийн утга учир нь юунд байна вэ?

Хоёрдугаарт, 3 дахь саналын томьёолол дээр буюу 29.5 дээр байгаа юм аа. Төсөв, төсвийн тодотгол өргөн барихтай холбоотой асуудал. Үүнийг дагуулаад хуулийн төслүүд өргөн барьж болохоор. Бид саналын томьёоллоо өргөтгөчхөж. Нэгмөр хэрэгжиж байгаа хуулиуддаа нийцүүлж төсөв, төсвийн тодотголоо боловсруулах ёстой. Хэрвээ бид тодорхой хуулиудад өөрчлөлт оруулж түүнийг баримталж төсвөө боловсруулсан юм бол төсвийн орлого, зарлага, тэнцэлд ямар нөлөө үзүүлж байгаа үнэлгээ тийм гол зүйл биш. Угаасаа түүнийг аваад энэ тооцооллийг хийчихсэн зүйл ээ. Тэгэхээр үүний утга учир юунд байна вэ гэдэг асуудал.

Би харахдаа төсөв, төсвийн тодотголыг дагуулж зөвхөн хууль хоорондын нийцэл хангах зорилгоор хуулийн өөрчлөлтийн төсөл л өргөн баригдах ёстой. Тэрнээс анхдагч юм уу, шинэчилсэн найруулгын төслүүд өргөн баригдах боломжгүй ээ. Үүнийг бид хязгаарлаж өгөх ёстой. Өмнөх он жилүүдэд төсвийг дагуулж анхдагч хууль өргөн барьсан асуудал гарсан. Энүүнийг бид хязгаарлах ёстой гэсэн саналтай байна.

Гуравдугаарт, дагасан тогтоол дээр шинэ заалт оруулаад ирчихсэн байна. Хуулиар тусгайлан эрх олгогдоогүй бөгөөд нийтээр заавал дагаж мөрдүүлэхээр баталсан дүрэм, журам, заавар, аргачлалыг хүчингүй болгох гэж Үндсэн хуулийн 62-т хуулиар тусгайлан зохицуулаагүй дээд шатны байгууллагын эрх хэмжээнд хуулиар хамааруулчхаагүй асуудлыг нутгийн өөрөө удирдах байгууллага өөрөө бие даан шийдвэрлэх боломжийг нь Үндсэн хуулиар заагаад өгчихсөн юм аа.

Орон нутгийн эрх мэдэл рүү уг тогтоолын заалтаар дамжиж халдах нь ээ. Ядаж хаалт дотор нутгийн өөрөө удирдах байгууллагын хуульд зааснаас бусад ... гэж оруулахгүй бол болохгүй нь. Бэлэн жишээ бий. Нутгийн өөрөө удирдах байгууллага хуульд заасан бүрэн эрхийнхээ хүрээнд газар нутгаа тусгай хэрэгцээнд гэдэг юм уу, тусгай хамгаалалтад авдаг. Гэтэл АМГТХЭГ кадастрын алба хэд хоногийн дотор ирүүлээгүй учраас танай тогтоолыг бүртгэхгүй ээ гээд өнөө эрх бүхий байгууллагын гаргачихсан шийдвэрийг бүртгэдэггүй. Ийм бүдүүлэг алдаа гаргаад болж өгөхгүй байна. Тэд хянах үндэс байхгүй. Гагцхүү бүртгэж авч, зураглалдаа тэмдэглэл хийх тухай л асуудал.

Түүний асуултад УИХ-ын гишүүн О.Номинчимэг хариуллаа.