АШИГТ МАЛТМАЛЫН ТУХАЙ ХУУЛИЙН ТӨСЛИЙГ
ХЭЛЭЛЦҮҮЛЭХ БЭЛТГЭЛИЙГ ХАНГАЛАА

Ашигт малтмалын салбарын эрх зүйн орчинг боловсронгуй болгох зорилтын хүрээнд дараах ажлыг хийж хэрэгжүүлж байна. Ашигт малтмалын тухай хууль, Газрын тосны тухай хуулийн төслийг Засгийн газраар хэлэлцүүлэх бэлтгэлийг хангалаа. Мөн Тэсэрч дэлбэрэх бодис, тэсэлгээний эргэлтэд хяналт тавих тухай хуулийн төслийн шинэчилсэн найруулгын төслийг УИХ-аар хэлэлцүүлж байна. Түүнчлэн Газрын тосны бүтээгдэхүүний тухай, Газрын тосны болон бүтээгдэхүүний нөөц бүрдүүлэх тухай, Уул уурхайн салбарын хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн тухай, Ашигт малтмалын салбарт төрөөс баримтлах бодлогыг батлах тухай УИХ-ын тогтоолын төсөл дээр ажлын хэсэг гарган ажиллаж байна.

 
ГАЗРЫН ТОСНЫ БҮТЭЭГДЭХҮҮНИЙ ЖИЖИГЛЭНГИЙН ҮНИЙГТОГТВОРЖУУЛАХАД АНХААРЛАА ХАНДУУЛЛАА

Газрын тосны бүтээгдэхүүний чиглэлээр дараах ажлуудыг хийж гүйцэтгэлээ.

1.    Улсын нөөцийг алдагдалгүйгээр эдийн засгийн эргэлтэнд орууллаа.
2.    Өмнөх Засгийн газрын үед импортын шатахууныг Онцгой албан татвараас 100 хувь чөлөөлж байсныг өөрчилж шатахууны жижиглэнгийн худалдаанд татварын хөнгөлөлт үзүүлж, уул уурхайн салбарын болон бөөний хэрэглэгчдийн импортын шатахууныг татвартай болголоо. Ингэснээр аж ахуйн нэгжүүд жижиглэнгийн үнийг тогтвортой байлгахад Засгийн газартай хамтарч ажиллах, нөгөө талаас бөөний худалдаанд зах зээлийн зарчмаар ажиллах боломжтой болсон.
3.    Улсын хэмжээнд төр болон шатахуун импортлогч аж ахуйн нэгжийн бүрдүүлэх нөөцийн хугацааг 40 хоног байсныг олон улсын жишигт ойртуулж 60 хоног болгон өөрчиллөө.
4.    Монголбанктай “Шатахууны жижиглэнгийн үнийг тогтворжуулах” дунд хугацааны хөтөлбөр хэрэгжүүлж, санамж бичиг байгууллаа. Шатахууны жижиглэнгийн үнийг тогтвортой байлгах зорилтын хүрээнд Монголбанк шатахуун импортлогч аж ахуйн нэгжүүдэд хөнгөлөлттэй зээл олгосон. Мөн шатахуун импортлогч аж ахуйн нэгжүүдийг валютын эрсдлээс хамгаалах арга хэмжээ хамт хэрэгжинэ. Эдгээр арга хэмжээг хэрэгжүүлснээр эцсийн үр дүндээ иргэдийн амьжиргааны өртгийг тогтвортой байлгахад дэм болно.

ГАЗРЫН ТОСНООС ОЛОХ ОРЛОГЫГ НЭМЭГДҮҮЛЛЭЭ

Тосон-Уул XIX, Тамсаг-XXI талбайд олборлолтын тусгай зөвшөөрлийг олгосноор газрын тосны ашиглалт, олборлолтын үйл ажиллагаа эрчимжиж 2012 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн байдлаарх хүлээгдэж буй гүйцэтгэлээр Монгол Улсын хэмжээнд нийт 3.38 сая баррель түүхий тос олборлон экспортолж, Улсын төсөвт 104 тэрбум төгрөгийг төвлөрүүлэх төлөвтэй байна. Энэ нь өмнөх онтой харьцуулахад олборлолтын хэмжээ 32.5 хувь, газрын тосны орлого 38.3 хувиар тус тус өсөх төлөвтэй байна.

Газрын тосны хэмжилтийн цэгийг Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт байхаар харилцан тохиролцоонд хүрч байгаа бөгөөд хэмжилтийн цэгийн зөрүүнээс шалтгаалан Монгол Улсад ногдох газрын тос болон татварын хэмжээ нэмэгдэх боломж бүрдэх юм.

Үүний үр дүнд Петрочайна Дачин Тамсаг ХХК-ийн Тосон-Уул XIX талбайгаас олборлож, борлуулж буй газрын тосны ачилт, буулгалт, хэмжилтийн байдалд  хяналт тавьж 12893.87 баррель түүхий тос дутсан зөрчил илрүүлж тосны үнэ болох 438,969.61 ам.долларыг улсын төсөвт төвлөрүүлэв.

ГАЗРЫН ТОСНЫ ҮЙЛДВЭР БАРИХ АЖЛЫГ ЭРЧИМЖҮҮЛЛЭЭ

Газрын тосны үйлдвэр байгуулахтай холбогдсон асуудлаар Уул уурхайн яам Засгийн газрын хуралдаанд танилцуулсан. Үүнтэй холбогдуулан Засгийн газраас Газрын тосны үйлдвэрийн Техник, эдийн засгийн үндэслэлийг яаралтай шийдвэрлэх үүргийг өглөө. Ингэснээр жилд нэг сая тонноос доошгүй хүчин чадалтай газрын тос боловсруулах үйлдвэр баригдах юм.

БАГАНУУРЫН НҮҮРСНИЙ УУРХАЙН АШИГЛАЛТЫН
ТУСГАЙ ЗӨВШӨӨРЛИЙГ ТӨР МЭДЭЛДЭЭ АВЛАА

 “Уул уурхайн яамнаас өгсөн үүрэг даалгаварын дагуу АМГ-ын даргын тушаалаар хууль зөрчиж олгогдсон “Багануур” ХК ашиглалтын тусгай зөвшөөрлийг хүчингүй болгосон. Багануурын нүүрсний ордын тусгай зөвшөөрлийг төр өөрийн мэдэлд авснаар нийт нөөцийн 65 хувь болох 450 сая тонн нүүрс буюу зах зээлийн ханшаар 9,9 их наяд төгрөгийн нөөц нэмэгдэж уурхайн насжилт 40-45 жилээр уртасч байна.

“Эрдэнэт үйлдвэр” ХК өнөөдрийн хүчин чадлаар үйл ажиллагаа явуулахад         25 жил ашиглах хүдрийн түүхий эдийн нөөцтэй. Монгол Улсын Засгийн газрын 2012 оны 11 сарын 10-ны өдрийн хуралдаанаар “Эрдэнэтийн Овоо” ордын орчимд гадаад, дотоодын хөрөнгө оруулалттай хувийн компаниуд эзэмшиж байсан 1960–1980 онд улсын хөрөнгөөр геологи хайгуулын ажлыг хийж, хэтийн төлөвийг нь тогтоосон            5 хайгуулын тусгай зөвшөөрлийн талбайг Засгийн газар мэдэлдээ авч төрийн 100% өмчийн “Эрдэнэс МГЛ” ХХК-иар дамжуулан хайгуулын ажлыг гүйцэтгүүлж, ашиглахаар ажиллаж байна. Үүний үр дүнд “Эрдэнэт үйлдвэр” ХК-ийн насжилт 20-25 жилээр нэмэгдэж, 3 сая тонн зэс, 55 мянган тонн молибден буюу 24 тэрбум орчим  ам.долларын нөөц нэмэгдэх боломж бүрдэх юм.

Мөн Шивээ-овоогийн нүүрсний орд, Асгатын мөнгөний ордын тусгай зөвшөөрлийг хуулийн хүрээнд шийдвэрлэх ажлын бэлтгэл хангагдаж байна.

ОЮУ ТОЛГОЙН ГЭРЭЭНИЙ ЗАРИМ ЗААЛТЫГ ТОДОРХОЙ БОЛГОХ
ХЭЛЦЛИЙГ ҮРГЭЛЖЛҮҮЛЭХЭЭР БОЛЛОО

УИХ-аас Шинэчлэлийн Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрийг баталсан. Энэхүү үйл ажиллагааны хөтөлбөрт геологи уул, уурхайн салбарт өмнө нь байгуулсан  тогтвортой байдлын, хөрөнгө оруулалтын, бүтээгдэхүүн хуваах гэрээнүүдэд өөрчлөлт оруулах асуудлыг судалж, холбогдох өөрчлөлтүүдийг хөрөнгө оруулагч талтай харилцан тохиролцож хийх гэсэн заалт орсон. Дээрх заалтын хүрээнд Ерөнхий сайд захирамж гаргаж Оюутолгойн ордыг ашиглах төслийн хэрэгжилтэд тулгамдсан асуудлыг шийдвэрлэх, гэрээний биелэлтэд хяналт тавих, Оюутолгойн ордыг ашиглах хөрөнгө оруулалтын гэрээ байгуулахтай холбогдон УИХ-аас гарсан шийдвэрүүд, Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрт тусгасан зорилтыг хэрэгжүүлэх, Оюу толгойг ашиглах хөрөнгө оруулалтын гэрээнд өөрчлөлт оруулах талаар хөрөнгө оруулагч талтай өмнө нь хийсэн яриа хэлцлийг үргэлжлүүлэх үүрэг бүхий ажлын хэсгийг Уул уурхайн сайдаар ахлуулан байгуулсан.

Уул уурхайн сайд тус шийдвэрийн дагуу хэлэлцээрийг үргэлжлүүлэх тухай албан бичгийг хоёр ч удаа Рио Тинто компанийн удирдлагад хүргүүлсэн боловч татгалзсан хариу авсан хэдий ч хөрөнгө оруулагч, хөрөнгө оруулагчийн санхүүжүүлэгчид, хувьцаа эзэмшигчид, нөгөө талаас Монголын ард түмний нийтлэг эрх ашиг түүний төлөөлөл болсон төрийн ашиг сонирхолыг нэгтгэн хэд хэдэн удаа нүүр тулан уулзсаны үр дүнд  Оюу толгойн гэрээний зарим заалтыг тодорхой болгох талаарх хэлцлийг үргэлжлүүлэх асуудал дээр хоёр тал нэгдсэн саналд хүрсэн болно.

ТАВАН ТОЛГОЙН ОРДЫН ДЭД БҮТЦИЙГ ХӨГЖҮҮЛНЭ

Монгол Улсын Ерөнхий сайдын захирамжаар байгуулагдсан Тавантолгойн орд газрын ашиглалт, түүний дэд бүтцийн асуудлаар санал дүгнэлт гаргах чиг үүрэг бүхий ажлын хэсгийг Уул уурхайн сайд ахлан ажиллаа.

Дэлхий зах зээл дээр нүүрсний үнэ унасан, ялангуяа манай нүүрсний  өнөөгийн цорын ганц зах зээл болох Хятадын худалдан авалт буурсан, улмаар Тавантолгойн ордыг хэрхэн ашиглах талаар эцсийн шийдвэрийг хараахан гаргаагүй байгаа зэрэг хүчин зүйлийг үндэслэн ордын болон түүний ойр хавийн дэд бүтцийг хөгжүүлэх талаар  ажлын хэсэг шийдвэр гаргасан байна. Энэ шийдвэрийн хүрээнд Засгийн газрын хуралдаанаас Төрөөс төмөр замын тээврийн талаар баримтлах бодлогын  хэрэгжилтийг эрчимжүүлэх ажлын хэсгийг байгуулсан.

Тавантолгойн ордыг ашиглан төмөр замын дэд бүтцийг барьснаар худалдан авагчдын тоо нэмэгдэж, бүтээгдэхүүнийг дэлхийн зах зээлд ойрхон үнээр худалдах, тогтвортой, урт хугацааны гэрээг байгуулах төдийгүй үүний үр дүнд “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-ийн зах зээлийн үнэ цэнэ нэмэгдэх, түүнчлэн IPO /шинээр хувьцаа гаргах/ хийх нь Монгол Улсын ард иргэдэд хувьцааны үнэ цэнэ, ногдох ашиг нэмэгдэх юм

ҮНДЭСНИЙ ГЕОЛОГИЙН АЛБЫГ БАЙГУУЛАХААР АЖИЛЛАЖ БАЙНА

Уул уурхайн сайдын тушаалаар Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг Ашигт малтмалын газрын үйл ажиллагааны стратеги, зохион байгуулалтын бүтцийн өөрчлөлтийн хөтөлбөр, бүтэц зохион байгуулалтын ерөнхий бүдүүвчийг боловсруулахдаа Шинэчлэлийн Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрт тусгагдсан Монголын Үндэсний геологийн алба байгуулах талаар саналыг тусган агентлагийн харьяанд Геологийн алба нэрээр тухайн бүтцийг бий болгов.

MINING DIPLOMACY ХЭРЭГЖҮҮЛЖ БАЙНА

Сүүлийн жилүүдэд Монгол Улсад хандах гадаадын улс орнуудын сонирхол, ялангуяа хөрөнгө оруулах сонирхол нь ихээхэн нэмэгдсээр ирсэн. Энэхүү сонирхлыг буй болгоход манай улс дахь эрдэс баялгийн хүчин зүйл багагүй үүрэг гүйцэтгэж байна.  Иймээс өөрийн улсын эрдэс баялгийн арвин их нөөцөд тулгуурласан гадаад эдийн засгийн бодлогийн нэг хэсэг болох “Mining Diplomacy”-ыг хэрэгжүүлэх оролдлого хийж байна. Энэ хүрээнд ГХЯ-ны Хөрш орнуудын газартай ажлын уулзалт хийж, манай экспортын голлох эрдэс баялгийн гадаад зах зээлийн судалгаа болон ижил нэрийн бүтээгдэхүүнийг тухайн улсын гадаад худалдааны бодлогын талаарх судалгааг Монгол Улсаас гадаадын улс орнуудад суугаа Дипломат төлөөлөгчийн газруудаар дамжуулан хийж байна.

ТӨРИЙН ЗАРИМ ЧИГ ҮҮРГИЙГ ХУВИЙН ХЭВШИЛ, ТӨРИЙН БУС БАЙГУУЛЛАГААР ДАМЖУУЛАН ХЭРЭГЖҮҮЛНЭ

Төрийн зарим чиг үүргийг хувийн хэвшил, төрийн бус байгууллагуудаар дамжуулан хэрэгжүүлэх тухай Шинэчлэлийн Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрт тусгагдсан зорилтын хүрээнд Монголын Үндэсний худалдаа аж үйлдвэрийн танхимтай хамтран ажиллах санамж бичиг байгуулахаар урьдчилсан хэлэлцээрүүдийг хийж гүйцэтгэлээ. Монгол Улсын Засгийн газрын хуралдааны 2012 оны 10 дугаар сарын 20-ны өдрийн 63 дугаар хуралдааны тэмдэглэлд геологи, уул уурхай, газрын тосны салбарын зөвлөх мэргэшсэн инженерийг бэлтгэх асуудлыг мэргэжлийн холбоодод шилжүүлэх асуудлыг Засгийн газрын хуралдаанд танилцуулж уг хуралдаанаас санал боловсруулан ажиллахыг даалгасан. Энэ дагуу Төрийн бус байгууллага, мэргэжлийн холбоод, салбарын эрдэмтэд, их дээд сургуулийн төлөөлөл бүхий зөвлөлийн бүрэлдэхүүн, журам, дүрмийг Уул уурхайн сайдын тушаалаар шинэчлэн батлав.

САЙДЫН ТУШААЛААР 40 ГАРУЙ АЖЛЫН ХЭСЭГ БАЙГУУЛЛАА

Шинэчлэлийн Засгийн газрын үйл ажиллагааны мөрийн хөтөлбөрт багтсан геологи, уул уурхайн салбарын зорилтыг хэрэгжүүлэх, зарим тулгамдсан асуудлыг шийдвэрлэхээр Уул уурхайн сайдын тушаалаар  40  гаруй ажлын хэсэг байгуулан ажиллаж байна.