УИХ-ын Хууль зүйн байнгын хороо өчигдөр үдээс хойш 6 асуудлаар хуралдсаны нэг нь Эрдэнэт үйлдвэрийн асуудал байлаа. Хуралдааны эхэнд ОХУ-ын Засгийн газар болон тус улсын "Ростех" корпорацийн "Эрдэнэт үйлдвэр" ХХК болон Монголросцветмент ХХК-д эзэмшиж байсан 49 хувийн энгийн хувьцааг худалдан авсан талаарх асуудлаар Засгийн газраас авсан арга хэмжээний тухай болон холбогдох ажлын хэсгийн дүгнэлтийг УИХ-ын гишүүн, Сангийн сайд Б.Чойжилсүрэн танилцуулсан. Б.Чойжилсүрэнгийн танилцуулгын дараа УИХ-ын гишүүд асуулт асуусан. 

УИХ-ын гишүүн Ц.Даваасүрэн: Эрдэнэт үйлдвэрийг хувьчилсанаар төрд үүрэх ачаа нь сулрах байх

"Эрдэнэтийн асуудал бол Монголын ард түмний анхаарлыг ихээхэн татаж, сэтгэлийг нь зовоож буй сэдэв. Хоёр асуудал байна гэж бодож байна. Нэгдүгээрт, үндэсний аюулгүй байдал, хоёрдугаарт, эдийн засгийн аюулгүй байдал байна. Түүхэн хугацаанд хоёр хөрштэйгээ энх тайвнаар зэрэгцэн оршиход хойд хөршийн нөлөө их байсан. Бид нэг хэсэг хойд хөрштэйгээ маш дотно харилцаатай байсан. Энэ харилцаанаас үлдсэн нь Эрдэнэт үйлдвэр юм. Эрдэнэтийн асуудал хяналтаас гараад явчихаар хоёр орны харилцаа сулрах вий гэсэн болгоомжлол ард түмний дунд байна. Ард түмэн бол улс орны тусгаар тогтнол, үндэсний аюулгүй байдлыг хойд хөрштэйгээ холбож ойлгодог.

Өнөөдөр Монгол Улсын төсөв, эдийн засгийн ачааг үүрч яваа Эрдэнэт үйлдвэр хувьчлагдсанаас хойш татвар сайн төлсөн түүхийг би мэдэхгүй. Тийм учраас Эрдэнэт үйлдвэрийг хувьчилснаар төрд үүрэх ачаа нь суларна гэсэн үг. Үүний нэг тод илрэл бол төсвийн алдагдал.

Төсвийн алдагдлыг зээлээр санхүүжүүлэхээс өөр аргагүйд хүрсэн. Зээлийн эх үүсвэр хаанаас гэдэг нь тодорхой учраас эдийн засгийн хараат байдалд орж эхэлнэ. Ийм байдалд орох вий гэсэн болгоомжлол байна. Тийм учраас Монголын төрийг төлөөлж, Засгийн газрын зүгээс бид оролцохоос татгалзаж байна, хэнд ч зарж болно гэсэн албан тоотыг илгээсэн асуудал бол төрийн мэдлийн стратегийн ордын тухай Засгийн газрын гаргах шийдвэр биш.

Санал, дүгнэлтийг уншихад, магадгүй юм, зөрчсөн юм уу даа гэсэн агуулга яваад байна. Төрийн өмчийн стратегийн ордтой холбоотой асуудлыг шийдвэрлэх бүрэн эрх УИХ-д бий. 

УИХ-ын бүрэн эрхийг үл харгалзан Засгийн газар эх орныхоо эрх ашгийг хойш тавьсан, ард түмнийхээ өмчийг хувьд шилжүүлчихсэн увайгүй шийдвэр гаргасан юм биш биз? Засгийн газар дангаараа ийм шийдвэр гаргах эрх байсан уу?"

УИХ-ын гишүүн, Сангийн сайд Б.Чойжилсүрэн: Ажлын хэсэг илүү тодорхой хариу өгөх байх

2007 он гэж санаж байна. Эрдэнэт үйлдвэрийг стратегийн ач холбогдол бүхий орд газрын тоонд багтаасан. Олон улсын гэрээний тухайд, Засгийн газар энэ оны 6 дугаар сарын 13-нд шийдвэр гаргахдаа УИХ-аар оруулж зөвшилцөх байсан эсэх асуудлаар ХЗДХ-ийн сайдаар дүгнэлт гаргуулах тухай Засгийн газрын тэмдэглэл гарсан. ХЗДХ-ийн дэд сайд, Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газрын дарга, ажлын хэсгийнхэн өнөөдрийн хуралдаанд оролцож байна. Энэ асуултад нэмж хариулж болно.

УИХ-ын гишүүн Ц.Даваасүрэн: Миний асуултад бүрэн төгс хариулж чадах уу?

Ажлын хэсгийн дүгнэлт бүрэн төгс биш гэж ойлгож байна. ХЗДХЯ-наас гишүүдэд тодорхой тайлбар өгөх болов уу гэж бодож байна. ХЗДХЯ-наас миний асуултад бүрэн төгс хариулах боломж байна уу? Уул нь маш тодорхой асуулт шүү дээ.

ХЗДХ-ийн дэд сайд Б.Энхбаяр: Эрдэнэттэй холбоотой асуудлыг УИХ-аар оруулж зөвшилцсөний үндсэн дээр шийдвэрлэх байсан

Ажлын хэсгийн хүрээнд хоёр янзын асуудал хөндөгдөж байна. Нэгдүгээрт, 49 хувийн энгийн хувьцааг тэргүүн ээлжинд худалдан авах эрхээсээ татгалзсан шийдвэр гаргасан эрх бүхий албан тушаалтнуудын үйл ажиллагаа, Монгол Улсын хуулиар хориглосон албан тушаалаа урвуулан ашигласан эсвэл албаны бүрэн эрхээ хэтрүүлсэн эсэх асуудлыг шалгаж тогтоох шаардлагатай байна гэж үзээд АТГ-т ХЗДХ-ийн сайд 2016 оны 10 дугаар сарын 17-ны өдөр холбогдох материалыг шилжүүлэн шалгуулж байна. Эрүүгийн хуульд заасан албан тушаалын гэмт хэргийг шалгах харьяалал нь АТГ юм. Засгийн газраас Эрдэнэт үйлдвэрийн 49 хувийн хувьчлалтай холбоотой асуудлаар ажлын хэсэг гаргаж, шалгаж үзээд Монгол Улсын үндсэн хууль, Олон улсын гэрээний тухай хуулийн 7 заалт зөрчигдсөн байж болзошгүй байна гэсэн санал дүгнэлт гаргасан.

Яагаад болзошгүй байна гэсэн дүгнэлт гаргасан гэхээр Монгол Улсын үндсэн хуульд зааснаар тус хуулийг зөрчсөн эсэх тухай дүгнэлтийг албан ёсоор гаргадаг байгууллага нь Үндсэн хуулийн цэц юм.

Засгийн газар ч тэр, Засгийн газрын аль нэг албан тушаалтанд ч тэр Монгол Улсын үндсэн хуулийг зөрчсөн байна гэж эцсийн бөгөөд албан ёсны шийдвэр гаргах эрх хэмжээ байдаггүй. Тиймээс хууль зөрчсөн байж болзошгүй гэсэн дүгнэлт гаргасан. Эрдэнэт үйлдвэртэй холбоотой асуудал бол олон улсын гэрээ гэдэг утгаараа Монгол Улсын Их хуралтай зөвшилцсөний үндсэн дээр уг гэрээг хүчингүй болгох, цуцлах асуудал яригдах ёстой байсан гэж үзэж байна.