УИХ-ын гишүүн О.Баасанхүүтэй ярилцлаа.

-Та өнгөрсөн баасан гаригийн чуулган дээр Содномдаржаа, Чимэгээ нарын талаар ноцтой мэдээлэл хэлсэн. Хууль зүйн сайд ирээд явсны дараа амиа хорло гээд претка өгсөн гэж байсан. Энэ ямар учиртай юм бэ?

-Гэрч хохирогчийн асуудлаар Ц.Нямдорж сайд хуулийн төсөл өргөн барьсан байна. Тэр хуулийн төсөл дээрээ насанд хүрээгүй хүүхдийн гэрч хохирогчийн асуудлыг оруулж ирсэн. Түүнээс гадна бас зарим гэрч хохирогчийг үзэмжээрээ тусгайлан анхаарна гэсэн байдлаар Хууль зүйн сайд хуулийн төсөл өргөн барьсан. Би саяхан Олон улсын парламентын холбооны Хүний эрхийн хороонд мэдээлэл хийсэн. Г.Батхүү агсан болон С.Зоригийн амь насыг бүрэлгэсэн хэрэгтэй холбоотой асуудлаар УИХ-ын гишүүн Н.Оюундарь, Л.Болд, Н.Учрал болон миний бие очиж мэдээлэл хийсэн.

Энэ хуралд Л.Болд гишүүний ярьж байгаагаар Содномдаржаа гэдэг хүнийг хорьж байхад номонд юм уу, цаасны завсар пректа өгөөд амиа хорло гэдэг чиглэл өгсөн байна. Би үүнийг их гайхсан. Учир нь Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх байгууллага Хууль зүйн яамны харъяа байгууллага. Тэнд хоригдож байгаа ялтан, сэжигтэн зүй бусаар хорлогдох, амь насаа хороох ёсгүй. Шүүгч агсан Бямбаа ШШГЕГ-ын харъяа хорих ангид хоригдож байхдаа амиа алдсан. Хэрвээ соёлтой нийгэмд бол Хууль зүйн сайд нь хариуцлага хүлээх ёстой байсан.

Гэтэл манай сайд байж л байна. Мөн Содномдаржаа, Чимэгээ нарыг шоронгийн эмнэлэгт таван сар байлгаж байна. Хэрвээ эдгээр хүмүүсийг онцгойлон харж үзэх ёстой бол тусгай байр ч юм уу байлгах ёстой. Гэтэл шоронгийн эмнэлэгт удаан хугацаагаар байлгаад байгааг ерөөсөө ойлгохгүй байгаа. Тэгээд Хууль зүйн сайд өөрөө байн, байн очиж уулздаг гэж байгаа. Сайдыг уулзаад явсны дараа амиа хорло гэдэг чиглэл өгсөн болж таараад байгаа юм. Энэ Ц.Нямдорж сайд ямар учиртай хүн бэ. Жирийн хоригдол өвчнөө эмчлүүлье гээд өргөдөл өгөхөөр шийддэггүй. Ор байхгүй, ор сулраагүй гэдэг. Гэтэл жирийн биш хүн дөрөв, таван сар эмнэлэгт байгаад байдаг. Эмнэлэгт байгаа хэрнэ тэр хүнд претка, будаг ч гэнэ үү өгөөд алах гээд байдаг. Үүнийг хэн зохион байгуулаад, хэн алах гээд байгаа юм гэдэг асуудал байна. Хууль зүйн сайд энэ хэрэгт 20 жил илүү их анхаарлаа.

Гэтэл ОУПХ-оос “манай байгууллагын нэр хүндийг ашиглаж битгий улс төр хий. Бид С.Зориг гэдэг парламентын гишүүн амиа алдсан учраас энэ гишүүний эрхийг хамгаалж байна уу, хэрэг нь шийдэгдсэн үү гэж асууж байгаа болохоос танай улсын ямар хүн яаж шийдсэн, ямар аргаар хэрэг хүлээлгэсэн бэ гэдэг манай байгууллагын шийдэх асуудал биш. Эрүүдэн шүүсэн бол НҮБ-д ханд. Яагаад ОУПХ-г ашиглаж улс төр хийгээд байгаа юм. Дараагийн удаа ийм байдал гаргавал бид танай улсад албан ёсоор гомдол гаргана” гэдэг байр суурийг илэрхийлсэн.

Бидэнд хатуу анхааруулаад байгаа. Гэтэл ОУПХ-ны хурал дээр Л.Болд гишүүн тэр хүмүүсийг алах гээд байна гэсэн мэдээлэл өгсөн. Би Ц.Нямдоржийг “та яагаад хянадаггүй юм бэ. Үнэхээр тэр хүмүүсийг алах гээд байгаа юм бол ШШГЕГ Хууль зүйн яамны харъяа газар шүү дээ” гэж хэлсэн. Ер нь эдний зорилго хоригдож байгаа хүмүүсийг суллах биш. Хэрэв суллах бол Ерөнхийлөгчид хандах ёстой гэж  би Л.Болд, Ж.Батзандан, Ц.Нямдоржид зөндөө хэлсэн. “Төрийн уучлал үзүүлчих. Тэгээд гэм буруутай, эсэхийг нь дараа шийдье. Үнэхээр гэмгүй хүмүүс байгаа бол ҮАБЗ-өөр шийдвэр гаргуул” гэж хэлсэн. Гэтэл эдний зорилго бол ТЕГ-ын дарга байсан хүнийг шоронд хийх.

-Б.Хурцыг уу?

-Тийм ээ. Батын Хурцыг. Яагаад Тагнуулын дарга байсан хүнийг шоронд хийх гээд байна вэ, тэр хүн яагаад Ц.Нямдоржийн уурыг хүргэсэн бэ гэвэл генерал Дончинбуу гэдэг хүнээр ажлын хэсэг гаргаад Хятадын тагнуул мөн, эсэхээр шалгалт явуулах гэж байсан учраас Б.Хурцыг Тагнуулын даргаас огцруулаад Дончинбууг халаад явж байна.

Дончинбуу гэж  хүн генерал цолтой Тагнуулын ерөнхий газар ажиллаж байсан. Гэтэл генерал Баатар гэдэг хүн ТЕГ-т бичиг өгсөн. Ямар бичиг өгсөн, үндэслэлтэй юү, үгүй юү гэдгийг мэдэхгүй. Тэр бичгийн дагуу ТЕГ-ын дарга Б.Хурц ажлын хэсэг гаргаад энэ хүнийг нягтал гэдэг үүрэг өгсөн. Үүнийг Баатар “Цензургүй яриа” нэвтрүүлэгт орохдоо ярьсан шүү дээ. Ингээд л Б.Хурц нутгийн ахтайгаа дайсан болсон. Энэ хоёр чинь хоёулаа Увсынх. Ц.Нямдорж хоригдож байгаа гурван хүнийг өрөвдөөд, гаргах гээд байгаа асуудал огт байхгүй.

-Таныг Б.Хурцтай уулзаад явдаг, даалгавраар нь чуулган дээр үг хэлдэг гэж Ц.Нямдорж сайд загнаж байсан. Б.Хурц та хоёрт ямар нэгэн холбоо байгаа юу?

-Би Б.Хурцтай нийлээд хулгай хийгээгүй, худлаа яриагүй, хүн яргалаагүй. Миний хэнтэй уулзах, хэнтэй уулзахгүй байна хэнд ч хамаагүй. Энэ Л.Болд, Ж.Батзандан, Ц.Нямдоржийн л яриа шүү дээ. Эд нар яагаад ингээд байгааг би ойлгохгүй байгаа. Хүн хэнтэй ч уулзаж болно. Хуулиар хориглоогүй шүү. Ардчилсан улсад хүн хэнтэй ч уулзаж болно шүү дээ.

-Л.Болд гишүүн ОУПХ-ны хурал дээр “Содномдаржаа, Чимэгээ нарыг алах гээд байна. Ялангуяа сайд явсны дараа претка оруулж, амиа хорло гэдэг чиглэл өгсөн” гэж ярьсан гэлээ. Тэгэхээр Ц.Нямдорж сайд ийм чиглэл өгсөн юм уу?

-Сайд явсны дараагаар биш. “Манай сайд очиж уулздаг. Бид ч очиж уулздаг. Биднийг очсоны дараа претка орсон байна” гэж яриад байгаа. Хэн захиалсныг би мэдэхгүй шүү дээ. Энх-Амгалан ерөнхий прокурор байхдаа дөрвөн асуудал оруулж ирсэн. Энэ хэрэгтэй холбоотой дөрвөн эрүүгийн хэрэг үүсгэсэн гэсэн. Одоо тэр хэргүүд нь хаана явна аа. Хуульч хүнийхээ хувьд хэлэхэд хэргийн захиалагчийг эхлээд олдоггүй юм. Эхлээд зөвхөн үйлдсэн хүнийг нь олдог. Хуулийн онол энэ.

-ОУПХ-ны нэрийг барьж улс төр хийгээд хэрэггүй гэдэг байр суурь илэрхийлсэн гэж байна. Хэрвээ дахин улс төр хийвэл гомдол мэдүүлнэ гэлээ. Энэ ямар учиртай юм бэ?

-ОУПХ энэ асуудлаа зогсоохгүй бол бид танай улсын асуудлаар гомдол гаргана гэж байгаа юм. Монголын төрд хэлээд ОУПХ-ны гишүүнчлэлээс чөлөөлж болно. Хорин жилийн өмнө гарсан хэргийн захиалагчийг олохын тулд хууль хяналтын байгууллага тодорхой үйлдэл хийхийг үгүйсгэхгүй.

Гэхдээ Ц.Нямдорж 20 жил Хууль зүйн сайд хийсэн хүн шүү дээ. Яагаад өнөөдөр захиалагчийн тухай ярихгүй гүйцэтгэгчийн тухай яриад байгаа юм бэ. Яагаад захиалагчийн мөрдөх шалгалтыг зогсоо гэж шаардаад байгаа юм. Энэ хүмүүс огт хэрэг хийгээгүй бол цагаатгах процесс нь байгаа. Жоомоо алах гээд байшингаа шатаав гэгчээр Монгол Улсаа олон улсын өмнө очиж шившиг болгож яриад байх шаардлагагүй. Тэр олон улсын байгууллага ч Монголын асуудлыг шийддэг юм биш.

Энд байгаа нөхдүүд шийдэх ёстой юм. Энэ мэт Монголоо хорлох гэж яваад байгаад нь Ц.Нямдоржид бухимдаад байгаа юм. Хэлдэг ганц үг нь “чи 2020 онд гудамжинд гарна аа” гээд заналхийлээд байдаг.  Би 2020 онд дэвшихгүй байж болно. Тэглээ гээд надад айх юм байхгүй. Би алуурчин биш, хулгайч биш. Яагаад намайг Хууль зүйн сайд янз бүрээр занал хийлээд байдаг юм.

Н.Энхбаярыг атаархал нь тэнэглэл рүү хөтлөөд байна

-Танай намынхан сонгуулийн ажилдаа ороод иргэдэд үнэгүй байр өгнө гэсэн пиар хийгээд байгаа. Та үүнд ямар байр суурьтай байгаа вэ?

-Би шуудхан хэлье. Манай намынхан шоронд орох гэж байгаа хүмүүс учраас сандраад байгаа юм. Манай намын зарим нь хулгайчид шүү дээ. Н.Энхбаяр дарга залуучуудаа, Их хурлын гишүүдээ хулгайч болгочихсон. Манай нам өмнөх парламентад 11 гишүүнтэй байсан. Гэтэл Н.Энхбаяр дарга Шадар сайдын өрөөнд суучихаад хэнийг сайд болгох, хэнийг сайд болгохгүй вэ гээд Засгийг ил биш ч далд барилцаж байсан. Харин одоогоор хоёр сайд нь ял аваад байна. Дахин хоёр сайд ял авах магадлалтай байна. Ялангуяа З.Баянсэлэнгийн байдал хүнд байгаа юм билээ. Миний дуулснаар метр квадрат тутмаас 500 мянган төгрөгийн илүү саналыг Засгийн газарт танилцуулсан юм шиг байна лээ. Байр өгөхөөсөө өмнө З.Баянсэлэнгэ өнөөдөр хариуцлагаа хүлээх хэрэгтэй. Аймшигтай гэмт хэрэг хийсэн ш дээ тэр хүн. Бүр ичиж үхмээр. 

Шүүхийн шийдвэр нь гарах гээд нөхөр шүүх хурлаа янз бүрийн шалтаг хэлээд хойшлуулаад явж байна. Шүүхээр гэм буруутай нь тогтоогдох гээд байхад байр өгнө гээд сурталчилгаа хийгээд явж болохгүй шүү дээ. Н.Энхбаяр дарга Ерөнхийлөгч болох хүртлээ, Ерөнхийлөгчөөр ажиллаж байхдаа мундаг байсан. Гоё түүхтэй, нэр хүндтэй. Одоо бол тийм биш.

Гоё түүхээ өөрийн гараар баллаж байна. У.Хүрэлсүхийг “Хүрэлсүх миний гутлыг үнсэж байсан” гээд шоолж инээдэг байсан. Гэтэл тэр хүн нь Ерөнхий сайд болсон чинь атаархаад байна. Г.Занданшатарыг “энэ ямар ч гадаад хэлгүй Гадаад харилцааны сайд. Женко Баттулгын репсепшин байсан” гэж шоолдог байсан. Гэтэл тэр хүн нь өнөөдөр Их хурлын дарга болсон. Ингээд Н.Энхбаяр даргын төрөлхийн атаархал нь тэнэглэл рүү оруулаад байгаа юм. Тэгээд ард түмнийг бужигнуулаад Монголоо хорлох гээд байгаад гутарч байна.

-Таныг 2020 онд намаасаа нэр дэвшүүлэх үү?

-Би намтай ч байна уу, намгүй ч байна уу, УИХ-ын гишүүн байна уу, үгүй юү миний хувьд нэгдүгээр асуудал биш. Би гишүүн биш боллоо гээд гудамжинд гарах юм уу. Ядарсан иргэдээ өмгөөлөл явна. Харин ч баян өмгөөлөгч болох байх. Төрийн ордонд ч тэр шоронд орох гэж байгаа өчнөөн хүн байна. ЖДҮ-чин, концессчин, Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайд бүгд буугаад сайн өмгөөлөгч л хэрэг болно. Намайг авахгүй өөр хэнийг авах юм. Сонгуульд би айхгүй байна. Харин сонгуульд унагаах юмсан гэсэн зохион  байгуулалттай, гүтгэлгийн баг ажиллуулж байгаа юм билээ.

Босоо Ганбаатар Эрдэнэтэд оччихсон нэр дэвшинэ, Баасанхүүг унагаана гээд явж байгаа юм билээ. Ерөнхийлөгчид нэр дэвших эрхийг нь авч өгсөн хүний эсрэг яваад байгааг ойлгохгүй байна. Хэн Солонгосчуудаас очоод хахууль ав гэсэн юм. Хэн очоод тэр хүнийг худлаа хэлээд бай гэсэн юм. Энэ бүхнээс би айхгүй байна. Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайд, УИХ-ын дарга, гишүүн байсан хүн, Хууль зүйн сайд улсаа сүйрүүлэх гээд, улсаа өрөнд хийх гээд, Монголоо хорлох уралдаанд орчихоод байгаад нь бухимдаад байгаа юм.

Манжийн үед сайд түшмэд нэг нэгээрээ очиж Монголоо матсаар байгаад 200 жил Манжийн дарлалд өгсөн хүмүүс шиг одоо ч яг адилхан байна. Албан тушаал дээр байх хугацаандаа ажил хийх хэрэгтэй. Ц.Нямдорж, Н.Энхбаяр, Н.Алтанхуяг нарт хандаж хэлэхэд “хийх үедээ хийцгээ та нар. Хийж чадаагүй бол залуучууддаа зайгаа тавь” гэж хэлмээр байна.

-Ярилцсанд баярлалаа.