Монгол Улс Төмөр замын талаар төрөөс баримтлах бодлоготой болсноор стратегийн ач холбогдол бүхий төмөр зам барих ажлын эхлэл болсон билээ. Эхний ээлжинд Тавантолгой-Сайншанд-Чойбалсангийн чиглэлд 1100 орчим км төмөр зам барихаар хөрс хуулах ажлууд одоогийн байдлаар дөрвөн газарт зэрэг эхлээд байна. Цаашдаа төмөр зам барих ажлыг суурь болох хөрс хуулах, ул шороон, далан, гүүр хоолой, хиймэл төхөөрөмжийн ажил хоорондоо 50 км-ийн зайтайгаар зэрэг хийгдээд явах юм. Уг ажлыг гүйцэтгэх компаниуд 50, 50 км-ээр нь ажлыг хувааж хийнэ гэсэн үг. Дорнонговь аймгийн Хар тойрмын талд шинэ төмөр замын суурийг тавьж, бүтээн байгуулалтын ажил албан ёсоор эхэлсэн.

Өнгөрсөн долоо хоногт ажлаа эхлүүлсэн Баруун-Уртаас Сайншанд хүрэх 50 км-ийн урттай төмөр замын ажлыг “KHNR” буюу “Халхын шинэ төмөр зам” компани гүйцэтгэхээр болжээ. Тэдний ажилтай танилцахаар ЗТБХБ-ын сайд Х.Баттулга Сүхбаатар аймагт очсон юм. Аймгийн төв Баруун-Уртаас 30 орчим км-ийн зайтай байх Уртын өртөөнөөс хөрс хуулах ажлаа эхэлжээ. Одоогоор тэд хөрс хуулж дөнгөж эхлээд байгаа аж. ЗТБХБ-ын сайдтай хамт Сүхбаатар аймгийн Засаг дарга Ж.Батсуурь, “Монголын төмөр зам” төрийн өмчит хувьцаат компанийн гүйцэтгэх захирал Б.Батзаяа болон орон нутгийн удирдлагууд очив. Гүйцэтгэх ажлыг хийж буй “KHNR” компанийн захирал З.Баасандорж ерөнхий танилцуулга хийж, мэдээлэл өгсөн юм. 100 хувь дотоодын хөрөнгө оруулалттай тус компани өнгөрсөн жил байгуулагдсан хэдий ч хэд хэдэн төмөр замын ажил хийж гүйцэтгэсэн туршлага хуримтлуулжээ. Тэд энэ замын ажлаа 2011 оны дөрөвдүгээр улиралд багтаан хийж дуусгахаар төлөвлөсөн байна.

-ТөмөрзамынсүлжээгхолбохажлыннэгболохБаруун-УртаасСайншандынчиглэлийнзамынажлааэхлээдбайгаатайтанилцлаа?

-Төмөр зам батлагдсан трассын дагуу Сүхбаатар аймаг орж, Сайншанд руу явах зам юм. Хөөтөөс Чойбалсан чиглэлийн зам бас бий. Хоёр сар гаруйн хугацаанд өөрсдийн хүч, хөрөнгөөр эхлүүлээд явах чадалтай компаниудыг сонгож ажиллуулж байгаа юм. Хөрөнгө оруулалт нь эргэн төлөгдөх нөхцөлтэй гэсэн үг. Хөрс хуулах ажил нэлээд удаан явах байх. Дараа нь карьерууд ажиллана. Далан, зургийн дагуух гүүрүүд, худаг гаргах гээд нэлээд их ажил давхцаж байгаа.

УИХ-аас төмөр замын бодлогыг хуульчлаад гаргачихсан учир Засгийн газарт үүрэг өгсөн. Тиймээс Засгийн газар энэ зуныг нэлээд эрчимтэй ашиглаж ажиллах үүрэгтэй. Ажлыг эрчимжүүлэх үүднээс “Монголын төмөр зам” компанийг шахаж, шавдуулж байгаа. Орон нутгийн иргэд ч бас энэ бүтээн байгуулалтын ажлыг эергээр хүлээж авч байна. Зүүн аймгуудаар дамжаад шууд гадаад руу гарч болох нь гэсэн ойлголт иргэдэд байгаа учир эдийн засгийн үзүүлэлт сайжрах юм байна гэж хүлээж авч байна.

-Үүнийдараагийнажилхаанаасхаахүрэхчиглэлийнзамбайгаабол?

-Дараагийн чиглэл бол Даланзадгадаас Сайншанд руу чиглэсэн төмөр зам байна. Сайншанд, Баруун-Урт хотын дундаас дахиад хоёр компани хоёр тийшээ чиглэлд ажлаа эхлүүлнэ. Мөн Даланзадгад Сайншандын дундаас, Чойбалсан Баруун-Уртын дундаас тус бүр хоёр компани хоёр тийшээ чиглэсэн замын ажлаа хийх юм. Компаниуд 50, 50 км-ээр нь замын ажил гүйцэтгэж ажиллана. Хугацаанд нь дуусгахын төлөө шаргуу ажилаж байна.

СүхбаатараймгийнЗасагдаргаЖ.Батсуурь:

-Сүхбаатарынаймгийннутгаардайрангарахтөмөрзамынбүтээнбайгуулалынажилэхэллээ. Ороннутгийнханхэрхэнхүлээнавчбайнавэ?

-Урын өртөөнөөс Сайншанд хүрэх төмөр замын хөрс хуулах ажил эхэллээ. Гүйцэтгэгч компани техник хэрэгслээ эхнээс нь авч ирээд байна. Үндсэн техникүүд ирээгүй байгаа. Бүтээн байгуулалт хийх хугацаа улирлын чанартай, аравдугаар сар гэхэд дуусчихдаг. Энэ хугацаанд нь багтаагаад ажлаа дуусгачихна гэж гүйцэтгэх компани танилцуулсан. Олон компани орж байгаа учраас ажил дөхөмтэй байгаа нь мэдээж.

-Ороннутгийнзүгээсэнэажилдямарнэгхувьнэмэроруулахболовуу?

-Ажил дөнгөж эхэлсэн өдрөөс л хувь нэмэр нь ороод явж байна. Техник хэрэгслүүд нь шатахуунаа авна. Энэ оныг хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих жил гэж зарласан. Тэгэхээр мэргэжлийн хүмүүс нь холбогдох ажлаа, мэргэжлийн бус бол туслах ажил хийх боломж бүрдэж байна. Уртын өртөөнөөс Сайншанд хүртэлх 50 км замд 40 орчим туслах ажилчин орон нутгаас авч ажиллуулах юм.

“Монголынтөмөрзам” ТӨХК-ийнгүйцэтгэхзахиралБ.Батзаяа:

-Баруун-УртаасСайншандхүрэхтөмөрзамынхөрсхуулахажилэхэллээ. Хэддэхкомпаниажлааэхлээдбайгааньэнэвэ?

-Дөрөв дэх компани ажилдаа орж байна. Хөрс хуулах ажил өнгөрсөн баасан гаригт албан ёсоор эхэлсэн. Салбарын сайд энэ ажилтай танилцлаа. Бидний төлөвлөснөөр Уртын өртөөнөөс Сайншанд чиглэлд 50 км урттай замын далан босгох ажил албан ёсоор эхэлж байгаа юм.

-Төслийнерөнхийгүйцэтгэгчийгхэзээсонгоншалгаруулахбол?

-Техник эдийн засгийн үндэслэл ирэх наймдугаар сард бэлэн болно. Төслийн ерөнхий гүйцэтгэгчийг шалгаруулах анхан шатны сонгон шалгаруулалтыг 10 гаруй хоногийн өмнө зарласан. Одоогийн байдлаар 10 гаруй компанийн санал ирээд байна. Энэ сарын 27-нд анхан шатны шалгаруулалтаа дуусгана. Тэгээд зургадугаар сардаа багтааж тендерийн жинхэнэ шалгаруулалтаа зарлана.

-Гүүрхоолой, хиймэлтөхөөрөмжийнажилхэзээ дуусах бол?

-Гүүр хоолой, хиймэл байгууламжуудын зураг наймдугаар сард гарна. Төмөр замын далангийн ажлуудтай зэрэгцээд явах юм.

-Төмөрзамтавихажлынсанхүүжилтийнзарчимямарбайхвэ?

-Бидний барихаар төлөвлөсөн энэ төмөр зам бол стратегийн маш өндөр ач холбогдолтой. Үүнийг дагаад гадаадын хөрөнгө оруулалтыг татах боломж өргөн байгаа. Гагцхүү энэ ажлаа зөв зохион байгуулах нь чухал. Манай компанийн техник эдийн засгийн үндэслэл, санхүүжилт босгох аргачлалыг Европын хамгийн том хөрөнгө оруулалтын банк өгч байгаа. Тэндээс маш чанартай сайн аргачлалыг хүлээж байна. Энэ замынхаа ач холбогдлыг гадаадын хөрөнгө оруулагчдад таниулж ойлгуулж чадвал хөрөнгө босгох боломжтой.

Энэ төмөр зам бол зөвхөн ЗТБХБЯ-ны ажил биш. Орон нутгийн удирдлагууд, төрийн болон хувийн хэвшлийн байгууллагууд, иргэдийн хамтын бүтээл байх ёстой. Орон нутгийн удирдлагууд энэ ажилд ач холбогдол өгч ажиллаж байгааг сайшаах нь зүйтэй байх.

“KHNR” компанийнзахиралЗ.Баасандорж:

-Баруун-УртаасСайншандынчиглэлийн 50 кмзамдхэдэнтөгрөгийнхөрөнгөоруулалтшаардлагатайбайгаавэ?

-Энэ 50 км замыг нийтдээ 100 гаруй сая ам.доллараар барих боломжтой. Төмөр замтайгаа иж бүрнээр нь барихад ийм өртөг гарна. Замын дээд, доод бүтэц, гүүр хоолойн төхөөрөмжтэйгээ иж бүрнээр нь хийнэ гэсэн үг.

-Эхнийхоёрсарынсанхүүжилтийгтанайкомпанигарганагэсэнүү?

-Тийм. Эхний хоёр сард бид өөрийн хөрөнгөөр хөрөнгө оруулалт хийгээд ажлаа эхлүүлээд явж байна. Гурван сарын хугацаанд ч хөрөнгөө өөрсдөө гаргаад ажиллаж магадгүй. Энэ болтол бид өөрийн хөрөнгөөр ажлаа явуулах боломж бий.

-Энэзамынажилдтанайкомпанийнхэдэнажилчиноролцожбайгаавэ. Хэзээажлаадуусгажхүлээлгэжөгөхвэ?

-Одоогийн байдлаар 42 хүний бүрэлдэхүүнтэйгээр ажлаа эхэлсэн. Зарим техник хэрэгслүүд хараахан ирээгүй байгаа. Ажил дөнгөж өнгөрсөн баасан гаригт эхэллээ. Нийт тооцоогоор 4-5 сарын хугацаанд ажлаа дуусгах боломжтой.

-Дизельтүлшнийхомсдолажилдхэрхэннөлөөлжбайнавэ?

-Шатахууны хувьд хомсдолтой байгаа. Гэхдээ бидэнд НИК, “Петровис” компани дэмжиж тусалж байгаа. Дизель түлшийг хангалттай хэмжээгээр өгөх бололцоо бүрдсэн. Хомсдол нөлөөлөх ч гэсэн өмнө нь бид болзошгүй эрсдлийг тооцоолсон байсан.