Алтайн нурууны сүрлэг их уулсын дунд орших Мөст сум газарзүйн хувьд өндөрлөг, эрс тэс уур амьсгалтай нутаг. Газар тариалан, уул уурхай, үйлдвэрлэл хөгжөөгүй тул мал аж ахуй дагнасан эдийн засагтай сум юм.

Цоохор ирвэс, аргаль, угалз гэх мэт ховор ан амьтан ихтэйн тул агнуурын аялал жуулчлал хөгжүүлэх боломжтой ч одоогоор аргаль агнах төлбөрөөс орон нутгийн төсөвт ордог багахан дэмжлэгээс хэтрээгүй байна. Мөстчүүдтэй тус сумын уугуул, УИХ-ын гишүүн асан, УИХ дахь АН-ын бүлгийн зөвлөх Д.Батцогтын хамт уулзаж асуудал бэрхшээл, санал, зөвлөгөөг нь сонслоо.

Тус сум албан ёсны статистикаар 3,165 хүн амтай гэдэг ч бодит байдал дээр тийм тооны хүн алга гэж Бөхчулуун багш хэллээ. Тэрээр “манай сумын сургууль цагтаа 1000 гаруй сурагчтай байсан бол өнөөдөр 500 болсон, 1-р ангид элсэн сурч байгаа хүүхүүдийн тоо жилээс жилд буурсаар одоо ганц л ангитай боллоо.

Суманд ер нь хэдэн хөгшид, хүүхдээс өөр хүн үлдэхээргүй болж байна. Иймэрхүү сумдыг яаж хөгжүүлэх вэ гэдэгт хөтөлбөртөө сайн тусгаарай” хэмээн захив. Уг асуудлыг сумын ИТХ-ын дарга А.Ариунболд, Засаг дарга С.Баасандорж нар ч онцолж байлаа. Ийнхүү хүн амын тоо буурах болсон гол шалтгаан нь эдийн засгийн асуудал бөгөөд залуус нэг бол хот хүрээ рүү эсвэл Хөшөөтийн уурхайд ажиллахаар зэргэлдээх Цэцэг сум руу шилжих болжээ.

Нөгөөтэйгүүр залуучууд малаа орхин хот руу эсвэл уурхай руу шилжих болсон нь малын гаралтай бүтээгдэхүүн үнэ цэнгүй байгаа, дээр нь алс хязгаарт амьдрах өртөг улам бүр өндөр болж буйтай холбоотойг Одонцэцэг гуай онцлов. Эрх баригч МАН арьс шир, мах боловсруулах үйлдвэрүүд байгуулж малын гаралтай бүтээгдэхүүнийг үнэ цэтэй, малчдыг орлоготой болгоно хэмээн амлаж сонгогдсон ч энэ ажил хийгдээгүйг иргэд сануулж шаардаж байна.