Монгол хүн бүр өөрчлөгдөж, шинэчлэгдсэн шинэ нийгмийг хүсэж байна. Энэ нь хувь хүний өөрчлөлтөөс эхэлдэг. Өөрчлөлтийн эхний алхам СЭТГЭЛ ЗҮЙН өөрчлөлт. Өнөөдөр хүн бүр байр, машин, хувцас…зэрэг материаллаг олон зүйлд хөрөнгө оруулалт хийдэг ч сэтгэл зүйдээ огт хөрөнгө оруулалт хийдэггүй. Харин маш цөөн тооны хүмүүс үүнд хөрөнгө оруулж, шийдвэр гаргахдаа зөвлөгөө авдаг. 

Хэрвээ тухайн хүний шийдвэр гаргалт өөрчлөгдөхгүй бол амьдрал өөрчлөгдөхгүй. Энэ нь та асуудалд хандах хандлагаа өөрчил гэсэн үг. Хандлага өөрчлөгдөхөд “ҮНЭТ ЗҮЙЛЭЭ” хамгаалж, ЗӨВ шийдвэр гаргадаг. 

Нэг:

Манай нэг үйлчлүүлэгч мэдрэмжээ дагавал нөхөртэйгөө эвлэрмээргүй байна, үнэт зүйлээ харвал эвлэрмээр байна, яах вэ? гэж асууж байсан. Та үнэт зүйлээ дагах ёстой, энэ бол төлөвшил гэж би зөвлөсөн. Өнөөдрийг хүртэл хүн төрөлхтний дагаж ирсэн үнэт зүйлсийн дагуу ажил хэзээ ч гэр бүлээс дээгүүр байгаагүй. Та гэр бүлээ ажлаас дээгүүрт тавьж сурах хэрэгтэй. Нөхөртөө, эхнэртээ өөрийн ажлаа хүлээн зөвшөөрүүлж, дэмжлэг авч сурах нь хувь хүний төлөвшлийн зорилго байх ёстой. Ихэнх хүмүүс энэ өөрчлөлтийн талаар бодож, төлөвлөөгүй том ажил руу орж, гэр бүлээ эрсдэлд оруулдаг. Иймд аливаа шийдвэр гаргахдаа сэтгэл хөдлөлдөө биш үнэт зүйлээ харж шийдвэр гарга.

Хоёрт,

Нас ахих тусам идэж буй хоол, хүнс, дасгал хөдөлгөөн, ажил гэх мэт амьдралын хэв маяг өөрчлөгдөх ёстой гэдгийг хүлээн зөвшөөр. Тухайлбал, 40 настай хүн, 30 настай хүний амьдралын хэв маягаар амьдардаг, гэтэл бие нь бодлоосоо зөрж, эрсдэл гардаг. Сайнаар нөлөөлдөггүй найз нартаа бага цаг зарцуул, архи, тамхины зохисгүй хэрэглээг зогсоож, байнга сурч хөгжих боломжийг эрэлхийлээрэй. Амьдралын сайн зөвлөхтэй байхыг алгасаж болохгүй. Ялангуяа эрчүүд амьдралын туршлагатай, сайн көүч, ментортой болоорой. Яагаад гэвэл хэн нэг хүнд “таны алдааг”  хэлэх эрх өгөхгүй бол хэн ч таныг засаж чадахгүй. Та өөрөө тусламж хэрэгтэй гэдгээ хүлээн зөвшөөрч, дээрх алхмыг хийгээрэй. 

Гуравт:

Манай улсад хаягдаж буй нэг том асуудал гэр бүлийн боловсрол. Хатуухан хэлэхэд хүүхэд хийж чадна, өсгөж, хүмүүжүүлж мэдэхгүй, аав, ээж, хамаатан садандаа хүүхдээ даатгадаг  олон гэр бүл бий. Ерөнхий боловсролын сургуульд хийсэн судалгаагаар хүүхдийн 50-аас илүү хувь нь бүтэн гэр бүлд өсөж чадахгүй байгаа нь тогтоогдсон, туйлын харамсалтай. Тэнцвэргүй гэр бүлд өссөн хүүхэд гэр бүлийн ерөнхий суурь боловсролыг авч чадахгүй өсдөг. Цаашлаад манай улсын бүх салбарт төлөвшил бий болохгүй. Би 25,26 тай байхдаа гэр бүлээ эрсдэлд оруулж, салах дээрээ тулж, үүнийг ойлгосон. Гэр бүлээ аварч үлдэж чадсан. 

Дөрөвт:

Манайхан карьерын талаар буруу ойлголттой байна. Ямар салбарт орвол мөнгө их олох вэ гэсэн бодлоо өөрчилж, дарааллаа зөв болгоорой. Харин би улс эх орныхоо болон нийгмийн, хүмүүсийн ямар асуудлыг шийдэж өгч чадах вэ гэж өөрөөсөө асуу. Цалин бол шагнал гэдгийг ойлгоорой. Миний хувьд үнэтэй багш, өөрийнхөө ярих зүйлийг мөнгөнөөс дээр тавьдаг, энэ бол миний зарчим. Агуулга нь үнэ цэнтэй учраас би үнэлж байгаа юм. Энэ нь “3 сая 500 мянган төгрөг өгчих таны дуртай зүйлийг яриад өгье” гэж хэлэхээс өөр зүйл. Би бизнесийн салбараас боловсролын салбарт орж ирсэн. Бид авлига, улс төрийн төлөвшлийн тухай ярьдаг. Яг үнэндээ энэ нь нэг улстөрч, нэг хувь хүний төлөвшлийн асуудал байдаг. Үүнийг өөрчлөхөд хөрөнгө оруулахаар өөрийнхөө 20 жилийг зарцуулаад ажиллаж байна. Иймд нэгт агуулга, дараа нь мөнгө орно гэдгийг хүлээн зөвшөөрч, үзэл бодлоо, өөрчлөөрэй..

Тав:

Санхүүгийн боловсрол маш чухал, мөнгөний үнэ цэнийг хүүхдүүддээ багаас нь зааж сургаарай. Бага мөнгөн дээр итгэмжтэй байхыг багаасаа сурсан хүүхэд том мөнгөн дээр ч итгэмжтэй ханддаг. Үүнийг эцэг, эхчүүд өөрсдөө үлгэрлэн харуул, ийм гэр бүлд өссөн хүүхэд санхүүгийн суурь боловсролыг багаасаа авч чадна. Мөн санхүүтэй холбоотой асуудлаа илэн далангүй ярилцдаг гэр бүлд, итгэлцэл үүсэж, санхүүгийн аюулгүй байдал бий болдог. Эндээс төлөвшил эхэлдэг. Үүнийг хувийн санхүүгийн төлөвшил гэж яриад байгаа юм. Миний ярьсан дээрх 5 зүйлийг амьдралдаа хэрэгжүүлж эхэлбэл таны хандлага өөрчлөгдөж, амьдралын дараагийн шинэ түвшинд гарах боломжтой. 

Сэтгүүлч

Сэтгүүлч Ц.Соёлмаа soyolmaa@vip76.mn