Хууль, эрх зүйн орчинд үнэлгээ хийх, санал, дүгнэлт гаргах, шаардлагатай бол хуулийн төсөл боловсруулах үүрэг бүхий 54 ажлын хэсэг Улсын Их Хурлын даргын захирамжаар байгуулагдан ажиллаж байна. Хууль тогтоомжийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг боловсруулж, 2024 оны намрын ээлжит чуулганы хугацаанд өргөн мэдүүлэх үүрэг бүхий ажлын хэсгийг ахлан ажиллаж байгаа Улсын Их Хурлын гишүүн Д.Цогтбаатараас товч тодруулга авлаа.

-Хуулийн төслийн боловсруулалтын чанарын үр нөлөөг дээшлүүлж, хуулийн хэрэгжилтийг үнэлэх зохицуулалт бүхий Хууль тогтоомжийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах ажлын хэсэг Улсын Их Хурлын даргын захирамжаар байгуулагдлаа. Ажлын хэсгийнхээ ач холбогдлыг Та хэрхэн тодорхойлох вэ?

-Хууль тогтоомжийн тухай хууль нь хууль, Улсын Их Хурлын бусад шийдвэрийг гаргах стандарт юм. Хуулийг тодорхой хэлбэрээр “цутгаж” байна гэж үзвэл цутгуурын тэр хэвийг нь манай ажлын хэсэг хийнэ гэсэн үг. Бидний угсарсан хэвээр хууль хэвлэгдэнэ. Агуулгын асуудал мэдээж тусдаа, хууль тодорхой дүрэм, журмын дагуу л боловсруулагдах ёстой. Энэ утгаараа маш чухал хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах үүргийг манай ажлын хэсэг хүлээж байгаа юм.

-Ажлын хэсгийн үйл ажиллагаа ямар түвшинд явж байна вэ?

-Улсын Их Хурлын даргын 2024 оны 74 дүгээр захирамжаар байгуулагдсан манай ажлын хэсэг эхний хурлаа хийгээд, төлөвлөгөө, цаглавраа гаргасан. Үүнийгээ Улсын Их Хурлын даргад танилцуулсан. Бид шуурхай ажиллаж, төслөө боловсруулан, өргөн мэдүүлээд хамгийн эхэнд батлуулах ёстой. Хууль тогтоомжийн тухай хуулийн хүрээнд дараа дараагийн хуулиуд гаргах учраас олон асуудал яригдаж байна. Жишээлбэл, Монгол Улсын төсвийн тухай хуулийн төсөлтэй хамт маш олон хуулийн төсөл өргөн мэдүүлдэг. Энэ хэрээр олон хууль өөрчлөгддөг. Үүний нөгөө тал нь эрх зүйн тогтворгүй байдал.

Жишээлбэл, бид гадаадын хөрөнгө оруулагчидтай хамтран ажиллах сонирхолтой байгаа. Харин тэд хууль, эрх зүйн орчин тогтвортой байхыг шаарддаг. Гэтэл улсын төсвийн төслийг жил бүр хэлэлцэж, баталдаг. Тэр бүрдээ дагуулаад маш олон хуулийг өөрчлөөд байдаг. Төсвийн төслийн хамт өргөн мэдүүлдэг хууль, тогтоолын төслүүд чинь ихэнхдээ эдийн засгийн харилцаатай холбоотой байгаа. Тэгэхээр эдийн засгийн эрх зүйн орчин өөрчлөгдөөд байгаа биз дээ. Энэ бол энгийн жишээ. Иймд хууль тогтоомжийг боловсруулахтай холбоотой эрх зүйн орчноо цэгцлэхээр ажиллаж байна.

Үүний зэрэгцээ парламентад өргөн мэдүүлж буй аливаа хууль, шийдвэрийн төсөлд хүний эрхийн үнэлэмжийг заавал хийсэн байх шаардлагын талаар ярилцаж байна. Түүнчлэн ажлын хэсгийн түвшинд хууль журмын харьцааг авч үзэх хэрэгтэй болсон. Хуулиар зохицуулагдахуйц олон харилцааг журмаар зохицуулдаг болсон, “журмын орон” болчихсон байна гээд салбарын яам нь хэлээд байгаа. Мэдээж журамгүй байна гэж байхгүй. Тэгэхээр энэ хоёрын зохистой харьцаа, тэнцвэрийг олох нь манай ажлын хэсгийн үүрэг болж, бид ажиллаж байна.