Улсын Их Хурлын Эдийн засгийн байнгын хорооны (2019.10.16) өнөөдрийн хуралдаанаар хоёр асуудал хэлэлцэн шийдвэрлэв. Хуралдааныг Улсын Их Хурлын гишүүн Б.Баттөмөр даргалж, хэлэлцэх асуудлын дарааллыг танилцуулсан.

Улсын Их Хурлын гишүүн С.Эрдэнээс 2019 оны 04 дүгээр сарын 11-ний өдөр өргөн мэдүүлсэн Орон сууц, гэр хорооллын дундын өмчлөлийн эд хөрөнгө болон сууц өмчлөгчдийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн Сууц өмчлөгчдийн холбооны эрх зүйн байдал, нийтийн зориулалттай сууцны байшингийн дундын өмчлөлийн эд хөрөнгийн тухай хууль хүчингүй болсонд тооцох тухай хуулийн төслийн хэлэлцэх эсэхийг хэлэлцлээ.

Монгол Улс зах зээлийн харилцаанд шилжиж төрийн өмчид байсан нийтийн зориулалттай орон сууцыг иргэдэд хувьчилж өгсөн. Улмаар орон сууцны барилга, байшингийн сууц өмчлөгчдийн дундаа хамтран өмчлөх эд хөрөнгийн ашиглалт, засвар, үйлчилгээтэй холбоотой харилцааг зохицуулах шаардлага гарсан тул Улсын Их Хурлаас 2003 онд “Сууц өмчлөгчдийн холбооны эрх зүйн байдал, нийтийн зориулалттай орон сууцны байшингийн дундын өмчлөлийн эд хөрөнгийн тухай" хуулийг батлаж сууц өмчлөгчдийн холбооны зохион байгуулалт, үйл ажиллагааны эрх зүйн үндсийг тогтоож, нийтийн зориулалттай орон сууцны байшингийн дундын өмчлөлийн эд хөрөнгийн өмчлөл, эзэмшил, ашиглалт, хамгаалалттай холбоотой харилцааг зохицуулж байгаа талаар төсөл санаачлагч гишүүн танилцуулгадаа дурдсан. 

Сууц өмчлөгчдийн холбооны эрх зүйн байдал, нийтийн зориулалттай орон сууцны байшингийн дундын өмчлөлийн эд хөрөнгийн тухай хууль хэрэгжиж эхэлснээс хойшхи 16 жилийн хугацаанд үүргээ тодорхой хэмжээгээр гүйцэтгэсээр ирсэн боловч хуулийн зохицуулалтыг бүхэлд нь шинэчлэх шаардлага гарсан.

Энэхүү хуулийг хэрэгжүүлэхэд хүндрэлтэй асуудлууд байгааг төсөл санаачлагч гишүүн дурдав. Тухайлбал, орон сууцны байшингийн ашиглалтын хугацаанд дээвэр, цахилгаан шат зэрэгт их засвар хийх үед их хэмжээний хөрөнгө шаардагдах үед, оффисийн зориулалттай барилгуудын өмчлөгчдийн дундын өмчлөл, түүний ашиглалт, хамгаалалттай холбоотой асуудлууд, иргэд, төрийн байгууллага, төрийн бус байгууллага, мэргэжлийн байгууллагуудын ажлын харилцан уялдаа холбоог хангах, эрх зүйн зохицуулалтыг боловсронгуй болгох шаардлагатай байна. 

Түүнчлэн Монгол Улсын хүн амын ихэнх хэсэг нь гэр хороололд амьдарч байгаа байгаа бөгөөд нийслэлийн хэмжээнд авч үзэхэд хүн амын 58 хувь буюу 205431 өрх гэр хороололд амьдарч байгаагийн 56 хувь нь 1 хашаанд 2 түүнээс дээш өрх амьдарч байна. Тэдгээр өрхүүдийн орчны аюулгүй байдал, тохижилт, цэвэрлэгээ, инженерийн шугам сулжээний ашиглалт хамгаалалт нэн тулгамдсан зайлшгүй шийдвэрлэх асуудал хэвээр байсаар байгаа нь гэр хороололд сууц өмчлөгчдийн холбоо байгуулах хэрэгцээ үүсээд байна.

Мөн Сууц өмчлөгчдийн холбоо нь оршин суугчдадаа явуулж буй үйл ажиллагааныхаа талаар мэдээлэл өгдөггүй тул оршин суугчид бүрэн хяналт тавих боломжгүй, үнэ тарифыг үндэслэлгүй тогтоодог, орон сууцны зориулапт, төлөвлөлтийг дураараа өөрчилж байгаад хяналт тавьдаггүй энэ талаарх хариуцлагын механизм сул, иргэдээс болон дундын өмчлөлөөс орсон түрээсийн төлбөр зэрэг мөнгөн хуримтлалыг зориулалтын бус зүйлд зарцуулдаг зэрэг олон зөрчил дутагдал байгааг төсөл санаачлагч гишүүн дэлгэрэнгүй танилцуулсан.

Хүндрэлтэй асуудлыг бусад холбогдох хууль тогтоомжид нийцүүлж шийдвэрлэх, хууль хэрэгжих явцад гарч буй хууль зүйн болон практикийн зөрчлийг арилгах, зохицуулалтыг боловсронгуй болгох зорилгоор орон сууц, гэр хорооллын дундын өмчлөлийн эд хөрөнгийн болон сууц өмчлөгчдийн холбооны эрх зүйн байдлын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийг боловсруулсан байна. Шинэчилсэн найруулгын төсөлд СӨХ-ны менежментийг боловсронгуй болгох эрх зүйн орчинг сайжруулах замаар бодитой үр дүнтэй ажиллах, хариуцлагын тогтолцоог бүрдүүлнэ.

Сууц өмчлөгчдийн холбоог иргэдийн эрүүл, тав тухтай орчинд амьдрах нөхцөлийг бүрдүүлэх, оршин суугчдын эрх ашгийг хамгаалах, оршин суугчидтай нягт уялдаа холбоотой, нээлттэй, ил тод ажиллах үүрэгтэй байгууллагынх нь хувьд эрх, үүргийг тодорхой болгон сууц өмчлөгч ба оршин суугчийн нийтлэг эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хамгаалах, иргэний эрх үүргийг дээшлүүлэн, хувийн хэвшлийн үйл ажиллагааг сайжруулж, эдгээрийн хоорондын ажлын харилцан уялдаа холбоог хангах, дундын өмчлөлийн эд хөрөнгийн өмчлөл, эзэмшил, ашиглалт, хамгаалалтын талаарх харилцааг зохицуулахаар тусгасан гэж байлаа.

Хэлэлцэж байгаа асуудалтай холбогдуулан Улсын Их Хурлын гишүүн Л.Энх-Амгалан, Д.Тэрбишдагва, Д.Эрдэнэбат нар асуулт асууж, байр сууриа илэрхийлсэн.     Гишүүдийн зүгээс гэр хорооллын иргэдийн дунд Сууц өмчлөгчдийн холбоог байгуулах, цаашлаад гэр хорооллыг амины орон сууцны хороолол болгож, төлөвлөлт, ипотекийн зээлд хамруулж эрх зүйн байдлыг дээшлүүлэх шаардлагатай гэсэн саналуудыг хэлж байлаа. Түүнчлэн хуулийн төсөлд аймаг орон нутгийн гэр хорооллын асуудлыг тусгасан эсэхийг лавласан. 

Төсөл санаачлагч гишүүн хариултдаа, улсын хэмжээнд нийт 1022 Сууц өмчлөгчдийн холбоо үйл ажиллагаа явуулж байгаагаас нийслэлд 881, орон нутагт  141 байгаа бөгөөд гэр хороололд энэ чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулж байгаа холбоо байхгүй байна. Гэтэл дундын өмчлөлийн асуудал гэр хороололд адилхан байдаг тул эрх зүйн зохицуулалт хийх шаардлагатай.  Өргөн барьсан хуулийн төсөлд гэр хорооллын дундын өмчлөлийн эд хөрөнгийн болон сууц өмчлөгчдийн холбоог байгуулахаар тусгаж өгснөөр уг хууль нийт иргэдэд үйлчлэх болсноороо онцлог болсон гэж байлаа.   

Ингээд Орон сууц, гэр хорооллын дундын өмчлөлийн эд хөрөнгө болон сууц өмчлөгчдийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслийн үзэл баримтлалыг дэмжье гэсэн саналын томьёоллоор санал хураалт явуулахад хуралдаанд оролцсон гишүүдийн 81.8 хувь нь дэмжив. Иймд энэ талаарх Байнгын хорооны санал, дүгнэлтийг Улсын Их Хурлын гишүүн Б.Ундармаа чуулганы нэгдсэн хуралдаанд танилцуулахаар тогтлоо.