Улсын Их Хурлын Эдийн засгийн байнгын хорооны өнөөдрийн (2022.01.04) хуралдаан 11 цаг 05 минутад 52.6 хувийн ирцтэй эхэлж, хоёр асуудал хэлэлцэн шийдвэрлэхээр тогтлоо.

Хуралдааны эхэнд Улсын Их Хурлын гишүүн Б.Энхбаяр, Х.Болорчулуун нар Үйлдвэржилтийн бодлогын байнгын хорооны 2021 оны арван хоёрдугаар сарын 28-ны өдөр баталсан “Монгол Улсын Засгийн газарт чиглэл өгөх тухай” Байнгын хорооны тогтоолын талаар, Улсын Их Хурлын гишүүн Ц.Даваасүрэн Валютын зохицуулалтын тухай хуулийн төслийн хэлэлцүүлэгт бэлтгэх явцын талаар санал хэлж, Байнгын хорооны дарга Ж.Ганбаатар эдгээр асуудалд анхаарал хандуулахаа хэлэв.

Хуралдааны эхэнд Засгийн газрын 2021 оны хоёрдугаар сарын 17-ны өдрийн 42 дугаар тогтоолоор баталсан “Эрүүл мэндээ хамгаалж, эдийн засгаа сэргээх 10.0 (арван) их наядын цогц төлөвлөгөө”-ний хэрэгжилтийн талаарх мэдээлэл сонсов. Цар тахлын улмаас улс орны эдийн засаг 2020 онд 4.6 хувиар агшиж, төсвийн алдагдал ДНБ-ий 12 хувьтай тэнцэх хэмжээнд хүрсэн бөгөөд зах зээлийн тодорхойгүй байдлын улмаас банкуудаас олгох зээлийн хэмжээ буурч, банкуудын нийт 8 их наяд төгрөгийн эх үүсвэр Төв банкны үнэт цаасанд байршаад байсан талаар Сангийн дэд сайд С.Мөнгөнчимэг танилцууллаа. Түүнчлэн 2020 онд нийт 65000 гаруй ажлын байр алдагдаж, цаашид эдийн засгийг сэргээх арга хэмжээ авч хэрэгжүүлэхгүй тохиолдолд 130.000 гаруй ажлын байр алдах эрсдэл үүссэн байсныг дурдав. Энэ үед Засгийн газар, Монголбанк хамтран иргэдийн эрүүл мэндийг хамгаалах, орон сууцжуулах, үйлдвэрлэл, үйлчилгээ, ажлын байрыг дэмжих, хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэл, малчдын орлого амьжиргааг сайжруулахаар Засгийн газар 2021 оны хоёрдугаар сарын 17-ны өдрийн 42 дугаар тогтоолоор “Эрүүл мэндээ хамгаалж, эдийн засгаа сэргээх 10.0 (арван) их наядын цогц төлөвлөгөө”-г баталжээ. Өнөөдрийг хүртэл ажлын 204 өдрийн турш хэрэгжүүлж байгааг дэд сайд дурдав. Энэхүү цогц төлөвлөгөөний хүрээнд нийт хүн амын 60 хувийг вакцины бүрэн тунд хамруулах, 3500 аж ахуйн нэгж, 20.000 иргэнд хөнгөлөлттэй зээл олгож, ингэснээр 120.000 гаруй ажлын байрыг хадгалж, эдийн засгийн өсөлтийг бий болгох өөдрөг зорилтыг дэвшүүлж байсан юм. 2021 оны арван хоёрдугаар сарын 31-ний өдрийн байдлаар эдгээр зорилтоо давуулан биелүүлсэн гэх дүгнэлтийг С.Мөнгөнчимэг сайд Байнгын хороонд танилцуулав.

Тухайлбал, хүн амын 64.5 хувийг вакцины бүрэн тунд хамруулж, 7883 аж ахуйн нэгж, 54.830 иргэнд хөнгөлөлттэй зээл олгожээ. Төлөвлөгөөд тусгагдсан ажлын байрыг дэмжих репо санхүүжилтийн зээлд хамрагдсан бизнес эрхлэгчдийн 144.000 ажлыг байрыг хадгалж, ипотекийн зээлийн хөтөлбөрийн дам нөлөөгөөр барилгын салбарт үйл ажиллагаа явуулдаг аж ахуйн нэгж, бизнес эрхлэгчдийн 171.000 ажлын байрыг хадгалсан байна. Мөн цогц төлөвлөгөөний хүрээнд банкуудын эх үүсвэрээр олгогдсон ажлын байрыг дэмжих, 25.400 бизнес эрхлэгч, иргэн, аж ахуйн нэгж хамрагдсан бөгөөд эдгээр бизнес эрхлэгчдийн зээлийн хүүгийн 7 хүртэлх нэгж хувийг Засгийн газар хариуцан төлөхөөр зохицуулжээ. Энэ хүрээнд 2021 оны арван хоёрдугаар сарын гүйцэтгэлээр нийт 64.7 тэрбум төгрөгийн хүүгийн татаас хэлбэрээр санхүүжүүлсэн байна. Нийт 9657 аж ахуйн нэгж НӨАТ суутган төлөгчөөр бүртгэгдэж, гүйлгээний баримтын тоо 2020 онтой харьцуулахад 5 хувиар өсч, 647 саяд хүрчээ. Улмаар дотоодын НӨАТ-ын орлогын хэмжээ 1.2 их наяд төгрөгт хүрч, 2020 онтой харьцуулахад 19.6 хувиар, аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын хэмжээ 2021 оны арван нэгдүгээр сарын 30-ны өдрийн байдлаар 1.7 их наяд төгрөгт хүрч, өмнөх оны мөн үеэс 50 хувиар өссөн гэв. Цогц төлөвлөгөөний нөлөөгөөр банкны нийт зээл олголт цар тахлын өмнөх үеэс 10 орчим хувиар өсч, 20 их наяд төгрөгт хүрчээ. 2021 оны эдийн засгийн бодит өсөлт 1 хувьд хүрч агших төлөвтэй байсан ч “Эрүүл мэндээ хамгаалж, эдийн засгаа сэргээх 10.0 (арван) их наядын цогц төлөвлөгөө”-г хэрэгжүүлснээр эдийн засгийн бодит өсөлт 4.5 нэгж пунктээр сайжирч, хүлээгдэж буй гүйцэтгэлээр 2021 оны эдийн засгийн өсөлт 3.5 хувьд хүрэхээр байгаа гэлээ.

Цогц төлөвлөгөөнд тусгасан нийт 56 арга хэмжээний 25 арга хэмжээг 2021 онд, 3 арга хэмжээг 2021-2022 онд, 17 арга хэмжээг 2021-2024 онд хэрэгжүүлэхээр төлөвлөн, 11 арга хэмжээг халдвар тархалтын шаталсан түвшин, нөхцөл байдлаас хамаарч тухай бүрд нь хэрэгжүүлэн ажиллаж байгаа бөгөөд 2021 оны төлөвлөгөөний биелэлт 89 хувьтай гарсан байна. Энэхүү төлөвлөгөөнд тусгагдсан ажлын байрыг дэмжих зээл нь бизнес эрхлэгчдийн зээлийн хүүгийн зардлыг бодитойгоор бууруулж, цар тахлын хүнд үед ажлын байраа хадгалж, үйл ажиллагаагаа цаашид хэвийн үргэлжлүүлэх боломжийг бүрдүүлж байгаа хэмээн дүгнэж, Засгийн газраас 2021 оны тавдугаар сарын 5-ны өдрийн 131 дүгээр тогтоол баталж, зээлийн эх үүсвэрийг 1 их наяд төгрөгөөр нэмэгдүүлэх шийдвэр гаргажээ.

“Эрүүл мэндээ хамгаалж, эдийн засгаа сэргээх 10.0 (арван) их наядын цогц төлөвлөгөө” нь 2021-2024 онд хэрэгжих, дунд хугацааны хөтөлбөр боловч өнгөрсөн нэг жилийн хугацаанд иргэдийнхээ эрүүл мэндийг хамгаалах, улс орны эдийн засгийг сэргээх түүхэн үүрэг гүйцэтгэсэн гэж дүгнэн, үр дүн, хүртээмж өндөртэй энэхүү цогц төлөвлөгөөг үргэлжлүүлэн хэрэгжүүлэх чиглэлээр Засгийн газраас шаардлагатай бүх нөөц бололцоог дайчлан ажиллахыг мэдээллийн төгсгөлд С.Мөнгөнчимэг дэд сайд хэллээ.

Сангийн дэд сайдын танилцуулсан мэдээлэлтэй холбогдуулан Улсын Их Хурлын гишүүд асуулт асууж, ажлын хэсгийн гишүүдээс тайлбар, мэдээлэл, тодруулга авсан юм. Ц.Даваасүрэн гишүүн цогц төлөвлөгөөний хэрэгжилтийг хянах ажлын хэсгийг Байнгын хорооноос байгуулах санал гаргасан бол Х.Болорчулуун гишүүн үйлдвэрлэлийг дэмжих, улмаар ажлын байрыг бий болгож, иргэдийн орлогыг нэмэгдүүлэх чиглэлээр төлөвлөгдсөн арга хэмжээний талаар тодруулж, байр сууриа илэрхийлсэн. Экспорт, импортыг дэмжих дэд бүтцийн хүртээмж, үүнээс улбаалан иргэд, бизнес эрхлэгч, аж ахуйн нэгжүүдэд учраад буй хүндрэлийг шийдвэрлэх чиглэлээр баримтлах бодлого, мөн цогц хөтөлбөрийн хүртээнд хэрэгжүүлсэн зарим арга хэмжээний талаар Б.Энхбаяр гишүүн тодруулсан бол зээлийн хүртээмжийг нэмэгдүүлэх бололцоо, шийдлийн талаар Ж.Бат-Эрдэнэ гишүүн асууж, ажлын хэсгээс хариулт авсан юм. Ц.Туваан гишүүн цогц төлөвлөгөөний хүрээнд эрүүл мэндийг дэмжих чиглэлээр хэрэгжүүлсэн арга хэмжээний талаар тодруулж, ажлын хэсгээс хариулт авсан. Түүнчлэн хөдөө аж ахуйг дэмжих зээлийн хүртээмж, шалгуурын талаар лавлаж, хариулт, тайлбар авав. Улсын Их Хурлын гишүүн М.Оюунчимэг, Б.Баттөмөр, Ч.Хүрэлбаатар, Д.Батлут, Ц.Цэрэнпунцаг, Х.Булгантуяа нар асуулт асууж, ажлын хэсгээс хариулт авлаа.

Зээлийн хүртээмжийн талаарх асуултад Монголбанкны тэргүүн дэд ерөнхийлөгч Г.Дөлгөөн хариулахдаа, цогц төлөвлөгөөний хүрээнд ажлын байрыг нэмэгдүүлэх зээл нь ихээхэн шүүмжлэл, хардалт дагуулж байсан гэдгийг тэмдэглээд “2 их наяд төгрөгийн зээлийг санхүүжүүлэх төлөвлөгөөтэй байсан ч хүчин чадал хүрэхгүй гэдэг үндэслэлээр арилжааны 12 банкыг татан оролцуулсан. Төсвөөс 67 тэрбум төгрөгийг татаас зарцуулсан бөгөөд нөгөө талд 1 их наяд 952 тэрбум төгрөгийн санхүүжилтийг банкуудаас гаргаж чадсан. Харилцагчдад 3 хувийн хүүтэй зээл очсон. 1.6 их наяд төгрөгийн зээлийг шинээр, 4317 зээлдэгчийн 271 тэрбум төгрөгийн зээлийг дахин санхүүжүүлсэн” гэлээ. 208 зээлдэгч Зээлийн батлан даалтын сангаар баталгаа гаргуулсан ба 28 тэрбум төгрөгийн зээл гарсан байна. Систем дээр эргэлдэж буй хөрөнгийн тэн хагас нь зээлийн багц гэдгийг тэрбээр онцлоод, дээрх хэмжээний зээл нь систем дээр эргэлдэж байгаа нийт зээлийн талбарт хүрч, хөрвүүлэх боломжгүй гэдэг тайлбарыг өгсөн.

Хөдөө аж ахуйг дэмжих чиглэлээр 500 тэрбум төгрөгийн зээл олгохоор төлөвлөсөн ч 494 тэрбум төгрөгийн буюу 98 хувийн гүйцэтгэлтэй байгааг хэлж байсан. Зээл олголтын гол асуудлыг салбарын яам хариуцсан, арилжааны банкуудтай гэрээ хийх байдлаар олгосон. Зээлийн эрсдлийг арилжааны банкууд даана гэдэг утгаараа банкны үндсэн зарчмыг баримталсан бөгөөд төрийн зохицуулалтаар нэг ч төгрөгийн зээл олгоогүй, 100 хувь банкны системээр дамжсан гэв.

Төмөр замын ачаа эргэлтийн талаарх асуултад Зам, тээврийн хөгжлийн дэд сайд Ж.Бат-Эрдэнэ хариулт өгсөн. Цар тахлаас өмнөх үед өдөрт 14 галт тэргийг төмөр замаар нэвтрүүлдэг байсан бол одоо 7 болсон бөгөөд Улаанбаатар төмөр замын үйл ажиллагаанд хяналт, шалгалт хийгдэж байгаа гэлээ.

Мэдээлэлтэй холбогдуулан Улсын Их Хурлын гишүүн Б.Энхбаяр, Х.Булгантуяа, Б.Баттөмөр, Ч.Хүрэлбаатар, Ж.Ганбаатар нар үг хэлж, байр сууриа илэрхийлсэн. Ийнхүү Засгийн газрын 2021 оны хоёрдугаар сарын 17-ны өдрийн 42 дугаар тогтоолоор баталсан “Эрүүл мэндээ хамгаалж, эдийн засгаа сэргээх 10.0 (арван) их наядын цогц төлөвлөгөө”-ний хэрэгжилтийн талаарх мэдээллийг сонслоо.