Манай улс зоонозын өвчний эрсдэлтэй оронд тооцогддог бөгөөд жилийн дөрвөн улиралд ачаалал буурдаггүй, хавар дөрөвдүгээр сараас эхлээд хээрийн тандалтад явдаг цаг наргүй ажилтай энэ байгууллагын хувьд улсын төсвөөс санхүүждэг ч улс орны эдийн засаг, санхүүгийн байдал, Төрийн хэмнэлтийн хуультай уялдан төрийн байгууллагын санхүүжилтийг тодорхой хувиар хассан нь үйл ажиллагаагаа хэвийн явуулах боломжийг хумьж, хүндрэл учруулж буй юм.

Тухайлбал, тээвэр, шатахууны болон томилолтын зардлыг танасан нь хээрийн тандан судалгааг хэвийн явуулахад хүндрэл учруулж байгаа төдийгүй ажил олгогчоос нийгмийн даатгалын шимтгэлд төлөх зардал нь өмнөх оноос 15.9 сая.төгрөгөөр нэмэгдсэн нь 2023 оны цалингийн батлагдсан төсвөөс 16.9 сая төгрөг дутагдахад хүргэж байгаа. Мөн эмийн зардлын 73 хувь нь оношлуур урвалж химийн бодис тэжээлт орчин худалдан авахад зарцуулагддаг. Гэтэл валютын ханшийн өөрчлөлт, тээврийн зардал өссөнтэй хамааралтайгаар төсөвт суулгасан мөнгө хүрэлцэхгүйд хүрч байна.

Байгалийн голомтот халдвар болон нийтийг хамарсан гоц холдварт өвчний үед халуун цэгт үүрэг гүйцэтгэдэг хэдий ч элдэв нэмэгдэл хөлс, урамшуулалд хамрагддаггүй. Цалин бага, нийгмийн баталгаа хангалттай биш, ажлын орчин нөхцөл хүнд зэргээс үүдэн сүүлийн жилүүдэд боловсон хүчний хомсдолд орох эрсдэл үүсч байгаа нь салбарын тулгамдсан асуудал болоод байгаа.

ЗӨСҮТ-ийн хувьд тулгамдсан бас нэг асуудал нь байшин барилга. Лабораторийн болон судалгааны тоног төхөөрөмжүүдийг олон улсын түвшинд хүргэхэд анхаарч чамлахааргүй шинэчлэл хийж чадсан ч засвар хийж өнгө будгийг нь сэргээхээс илүүг хийх боломж багатай хуучин барилга нь олон асуудал дагуулж буй аж. Хамгийн наад зах нь тус төвд хадгалж байгаа материалуудын аюулгүй хадгалалт хамгаалалтыг хангах зайлшгүй шаардлага байгаа юм билээ.

Аймаг, дүүргийн 14 салбарын ердөө дөрөв нь шаардлага хангасан байртай. Өвөрхангай аймгийн Зоонозын төвийг шинээр барьж байгаа, бусад нь стандартын бус барилгад үйл ажиллагаа явуулдаг тул барилга байшингийн асуудлыг нэн даруй шийдвэрлэх хүсэлтийг хэлж байлаа. Түүнчлэн Зоонозын төвүүдийг шинээр байгуулах, хилийн томоохон боомтуудад тандалтын цэгтэй болох хэрэгцээ байна.ЗӨСҮТ  улсын онцгой обьект, ажиллагсад нь онцгой үеийн үүрэг гүйцэтгэгчид учраас төрөөс энэ салбарт онцгой анхаарч, үйл ажиллагаанд нь бүхий л талаар дэмжлэг үзүүлэх ёстой юм.

Эрүүл мэндийн салбарт нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээг орхигдуулж ирсний тод жишээ нь ЗӨСҮТ. Тиймээс салбарын хууль эрх зүйн шинэчлэлийн хүрээнд боловсруулж буй Нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээний тухай хуульд ЗӨСҮТ-ийн ажил, гүйцэтгэх үүргийг нарийн тусгах шаардлага байгаа тул саналаа сайтар тусгах шаардлагатайг тус төвийнхөнд хэлсэн. Ажиллагсдын цалин хөлс, нийгмийн хамгааллыг сайжруулахад анхаарч хамгийн наад зах нь байгалийн голомтод халдвар, мал, амьтнаас хүнд халддаг элдэв төрлийн өвчний үед хамгийн түрүүнд дайчлагдан өдөр шөнөгүй голомтод ажилладаг мэргэжилтнүүдэд сүрьеэ зэрэг халдварт өвчний эмч, мэргэжилтнүүдтэй адил түвшинд нэмэгдэл хөлс олгодог байх, Онцгой байдлын албаныхантай адил дайчилгааны үеийн цалинг гурав дахин нэмэгдүүлж өгдөг, томилолтын зардлыг өндөр тогтоодог байх нь шударга гэж үзэж буй тул энэ чиглэлийн судалгааг нэн даруй хийж танилцуулахыг яамны холбогдох албаныханд үүрэг болголоо.

Мөн эрүүл мэндийн салбарын ажиллагсдын цалин хөлс, нэмэгдэл урамшуулалтай холбоотой асуудлаар ХНХЯ-тай хамтран байгуулсан ажлын хэсэгт ЗӨСҮТ-өөс орж онцгой нөхцөлд ажилладаг өөрийн онцлогоо тусгахад анхаарахыг тус төвийнхөнд хэллээ.Санхүүгийн зохицуулах хорооныхонтой уулзаж хоёр талаас хамтарсан ажлын хэсэг гарган эрүүл мэндийн салбарынхан тэр дундаа эмч, эмнэлгийн ажилтнуудыг эрсдэлийн болон хариуцлагын даатгалд хамруулдаг тогтолцоог нэвтрүүлэх ажлыг эхлүүлэхээр болсноо дуулгалаа. Өөрөөсөө үл хамааран, эрхэлж буй ажил үүрэг, өргөсөн тангарагынхаа үүднээс өвчний голомтод эрүүл мэнд, амь насаа үл хайхран орж ажилладаг зоонозынхныг эхний ээлжинд хамруулах нь зөв гэж үзэж буй юм.

Сэтгүүлч

Сэтгүүлч Ц.Соёлмаа soyolmaa@vip76.mn