Олон нийтийн өрхийн орлого, бодит эдийн засгийг дэмжсэн ТОДОТГОЛ баталлаа
УИХ-ын чуулганы хуралдаанаар 2023 оны төсвийн тодотголыг нэг их наяд 896 тэрбум төгрөгөөр баталлаа. Ингэснээр Монгол Улсын 2023 оны төсвийн үндсэн тэнцэл 23 их наяд болж байгаа юм.
- Цалин, тэтгэвэр,
- Зорилтот тэтгэмж,
- Хүүхдийн мөнгө,
- Нийслэлийн түгжрэлийг бууруулах 21 төслийг үргэлжлүүлэн, дуусгах төсвийг ийнхүү шийдсэн тодотгол боллоо.
Өнгөрсөн жилээс хойш авч хэрэгжүүлсэн богино хугацаанд экспорт, төсвийн тэнцлийн алдагдлаас гарах, валютын нөөцийг нэмэгдүүлэх, 2022 оны төсвийн алдагдлыг бууруулах шат дараалсан арга хэмжээнүүдийг авсны үр дүнд бий болсон тодотгол юм.
Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ
Төсвийн орлого дутсанаар тодотгол хийдэг байсан бол энэ удаа төсвийн орлого давж биелснээр зохицуулах тодотгол хийх гэж байна. Хагас жилд 1.1 их наяд төгрөгөөр төсвийн орлого давж биелж буй нь ийм хэмжээний далд эдийн засаг ил болсон гэсэн үг. Энэхүү үр дүн бол ард иргэд, дөрөвдэх засаглал болсон хэвлэл мэдээллийн байгууллагууд, иргэний нийгмийн байгууллагууд, шударга төрийн албан хаагчид Та бүхний хамтын амжилт гэдгийг онцлон тэмдэглэж байна.
Долдугаар сарын 1-нээс 217,000 төрийн албан хаагч, 486,000 ахмадын тэтгэвэр жигд нэмэгдэнэ
Монгол Улсын Засгийн газраас 2023 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай /тодотгол/ хуулийн төслийг зургадугаар сарын 08-ны өдөр УИХ-д өргөн мэдүүлсэн ч хэлэлцэх явцад ямар нэгэн өөрчлөлт оруулалгүй, яаралтай, богино хугацаанд буюу ажлын 5 хоногт байнгын хороо, нэгдсэн чуулганаар хэлэлцэн баталлаа. Ингэснээр долдугаар сарын 1-ний дотор нийслэл болон орон нутгийн бүх аймаг залгаад тодотгол хийх боломжтой юм. Орон даяар тодотгол хийсний дараа долдугаар сарын 1-нээс 217,000 төрийн албан хаагч, 486,000 ахмадын тэтгэвэр жигд нэмэгдэнэ.
Түүнчлэн 2023 оны төсвийн тодотголд хүүхдийн байгууллагын бие даасан байдлыг эрхзүйн хувьд хангаж, хүүхдийн оролцооны байгууллагуудыг Засгийн газар бодлогоор дэмжиж, эрүүл мэндийн салбарын санхүүжилт 122 тэрбум төгрөгөөр нэмэгдлээ. Нийтлэг үйлчилгээний салбарт ажиллаж байгаа ажилтнуудын цалингийн нэмэгдэлд 1 их наяд 896.1 тэрбум төгрөг, үүний тэн хагас буюу 994,6 тэрбум төгрөг нь төрийн албан хаагчдын цалингийн нэмэгдэлд зарцуулагдана. Төрийн албан хаагчдын суурь цалин нь 1 сая орчим төгрөгт дундажлагдах, соёл, спортын салбарын төрийн албан хаагчдын цалин 40 хувь нэмэгдэж байгаа аж.
Төрийн тусгай албан хаагчдын цалин 20 хувь, нийтлэг үйлчилгээний албан хаагчдын цалин 30-40 хувь нэмэгдэхээр хамгийн багадаа 750 мянган төгрөг болох аж. Харин ахмадын тэтгэврийн хувьд, олон жил яригдаад шийдэж чадахгүй байсан асуудал шийдэгдсэн. Тодруулбал, ижил мэргэжилтэй хоёр хүний нэг нь 1990 онд тэтгэвэр гаргахдаа тухайн үеийн дундаж цалин 500 төгрөгөөс тэтгэврээ тооцуулдаг. Ижил мэргэжилтэй нөгөө хүн 2022 онд 1-1.1 сая төгрөгийн цалингаас тэтгэврээ тооцуулсан. Тэгвэл итгэлцүүрээр тооцож, тэтгэврээ тооцуулах боломжтой болох юм.
Сангийн сайд Б.Жавхлан
Хамгийн эхэнд цалин, тэтгэвэр, тэтгэмж, хүүхдийн мөнгөөр дамжуулж хүн амынхаа бодит орлогыг нэмэгдүүлэх арга хэмжээг цаг алдалгүй авч байна. Инфляц өсөх сөрөг дарамтыг төсвийн бодлого, мөнгөний бодлогоор саармагжуулах арга хэмжээг авна. Тодруулбал төв банкнаас бодлогын хүүгээ зөөлрүүлэх орон зай байхгүй гэсэн үг. Мөнгөний бодлого чанга хэвээр үргэлжилнэ. Төсвийн тал дээр ч хэмнэлтийн хуулиа нарийн чанд барина. Харин төсвийн тодотголыг далимдуулж зах зээлд зохиомлоор үнэ өсгөх, хомсдол үүсгэх асуудалтай хатуу тэмцэнэ.
Ирэх 7 хоногт хүүхдийн мөнгөнөөс хасагдсан иргэдийн хүсэлтийг авах журам батална
Хөдөлмөр, Нийгмийн хамгааллын сайд Х.Булгантуяа
Долдугаар сарын 1-нээс хүүхдийн мөнгийг үлдсэн 9%-д нөхөн олгох, халамжийн тэтгэмж, байнгын асаргаатай иргэд, хүүхдүүдийн тэтгэмжийг 2-3 дахин нэмэгдүүлж байна. Ирэх долоо хоногийн Лхагва гарагийн /2023.06.21/ Засгийн газрын хуралдаанаар холбогдох журмуудыг батлуулна. Журам батлагдсаны дараа хүүхдийн мөнгийг хэрхэн нөхөн олгох, тэтгэвэр, цалинтай холбоотой мэдээллийг олон нийтэд хүргэх болно.
Монгол Улсын 2023 оны төсвийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт /тодотгол/ оруулах тухай хуультай хамт өргөн мэдүүлсэн Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэний эрхийг хамгаалах хуульд өөрчлөлт оруулж, баталлаа. Хүүхдийн байгууллагыг хүүхдийн хамгаалал, хөгжил рүү чиглэсэн байхаар уг хуульд шийдвэрлэсэн. Мөн Засгийн газраас Хүүхэд хамгааллын тухай хуулийн төслийг УИХ-д өргөн барих гэж байна.
Одоо хүүхдийн мөнгөө авч байгаа хүүхдүүд дахин хүсэлт гаргах шаардлагагүй. Харин хүүхдийн мөнгөнөөс хасагдсан 9%-ийн хүсэлтийг авах юм. Гэхдээ хүүхдийн мөнгөө хүүхдийн төлөө санд хандивлах иргэд хүүхэд бүр дээрээ хүсэлтээ гаргана. Хүүхдийн мөнгөний хүсэлтийг авахаар хур систем, ekhalamj, emongolia системийн холболтуудыг хийж байна.
Нийгмийн шинжтэй, цалин, тэтгэвэр, тэтгэмжийг нэмэгдүүлж буй энэхүү тодотгол иргэдийн аж амьдралыг дэмжиж байгаа ч эргээд эрсдэл өндөр байгааг анхаарах ёстой гэдгийг Аудитын байгууллага 2023 оны төсвийн тодотголд хийсэн дүгнэлтэндээ дурьдсан юм.
Монгол Улсын Ерөнхий аудитор Д.Занданбат
Монгол Улсын 2023 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөлд тэтгэвэр тэтгэмж, цалин хөлсийг нэмэгдүүлэх зардалд нийт зарлагын дийлэнхийг төлөвлөж байгаа нь иргэдийн амьжиргааг дэмжих эерэг талтай байгаа ч 2023 оны батлагдсан төсвийг алдагдалгүй байлгах боломж буйг, мөн нэмэгдэж буй энэ зарлага нь байнга гарах зардал бөгөөд үүнийг санхүүжүүлж буй эх үүсвэр, төсвийн орлого нь тасралтгүй байх боломж буй эсэхэд эрсдэл өндөр байгааг анхаарч үзэх, мөн Төсвийн тухай хуульд төсвийн тодотгол хийх зохицуулалтыг илүү тодорхой, нарийвчлан зохицуулах зэрэг анхаарах асуудлууд байгаа.
УИХ-аас өнөөдөр батлагдсан 2023 оны төсвийн тодотголыг батлагдсан өдрөөс нь дагаж мөрдөх бөгөөд иргэдэд очих цалин, тэтгэвэр, тэтгэмжийн нэмэгдэл ирэх сараас буюу долдугаар сарын 1-ний өдрөөс хэрэгжих юм.
