УИХ-ын гишүүн О.Баасанхүүтэй ярилцлаа.

“Дэлхийн зах зээл хямралтай, хөрөнгийн нөхцөл байдал хэцүү үед сандарч, тэвдэж байгаа мэт байгаа зүйлээ зарж, үнэгүйдүүлж болохгүй. Би үүн дээр хатуу байр суурьтай байгаа”

-“Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-ийн 30 хувийг хувьчлах асуудал яригдаж байна. Үүнээс гарах үр дүнг та яаж харж байна вэ?

-Миний бие 2015 онд Өргөдлийн байнгын хорооны даргаар ажиллаж байсан. Тухайн үед 15 мянган хүний гарын үсэгтэй өргөдөл ирээд тэр өргөдлийн дагуу 1072 хувьцааны хувьцаа эзэмшигчдийн бүртгэлийг цэгцлэх ажлыг хийсэн байдаг. Үүний үр дүнд хоёр сая 700 гаруй мянган иргэн хувьцаа авах эрхтэй болж байна. Тухайн үед “Энержи Ресурс” ХХК болон Сайд асан М.Энхсайхан нар Мега төсөл нэрээр Тавантолгойг өөр компанид өгөх гэж байсан юм. Миний хувьд хоёр сая 700 гаруй мянган иргэний хувьцаа эзэмшигчийн асуудлыг шийдвэрлэсэн учраас 10 хувийн өмчлөгчийн эрхийг заавал баталгаажуулах ёстой гэдэг шаардлагыг тавьж байсан. Тавантолгойн ажлыг УИХ-аар оруулах ёстой гэсний дагуу энэ асуудал ерөнхийдөө зогсчихсон байсан юм. Өөрөөр хэлбэл, “Энержи Ресурс” ХХК-д өгөхөөргүй болсон. Одоогийн өнцгөөс харахад тэр буруу зүйл байгаагүй. Яагаад гэвэл нийт хувьцаа эзэмшигчид хувьцаагаа одоо эзэмшээд, хувиа хүртэх гээд явж байна. Гэхдээ компани учраас мэдээж олон улсад гарч, хөрөнгө татах ёстой. 2018 онд УИХ-аар Тавантолгойг IPO хийе гэдэг санал орж ирж байлаа. Тухайн үед 2021 оны Чингис, Самурай бондын өр, Гашуунсухайтын төмөр замын ажлыг дуусгах шаардлага байсан. Доод тал нь 5.5 тэрбум ам.доллароор IPO босно гэж байсан учраас тэр утгаараа миний бие үүнийг зөвшөөрч байв. Ийнхүү УИХ-ын шийдвэр биелэх ёстой гэж бодож байтал биднээс хамаарахгүйгээр нөхцөл байдал үүссэн. Тухайлбал, COVID-19 буюу коронавирусээс шалтгаалж, дэлхийн эдийн засаг, хөрөнгийн зах зээл уначихаад байна. Дэлхий нийтээрээ George soros гэдэг хүнд дургүй байдаг. Шалтгаан нь хөрөнгийн зах зээл уналттай байгаа үед гадны үнэ цэнэтэй үйлдвэр, брэндийн зүйлсийг хувьчилж авчих гээд байдаг юм. Үүнийг “Эдийн засгийн алуурчид” гэж манайхан нэрлэдэг. Түүнтэй адил өнөөдөр дэлхийн зах зээл хямралтай, хөрөнгийн нөхцөл байдал хэцүү үед сандарч, тэвдэж байгаа мэт байгаа зүйлээ зарж, үнэгүйдүүлж болохгүй. Би үүн дээр хатуу байр суурьтай байгаа.

“ЭРДЭНЭС ТАВАНТОЛГОЙ” ХК-ИЙН 30 ХУВИЙГ ОДООГИЙН НӨХЦӨЛД IPO ХИЙЖ БОЛОХГҮЙ

-Яагаад болохгүй гэж?

-Жишээ нь хүн өрөнд ороод сандрахаараа хамгийн түрүүнд гэр орон, эд хөрөнгөө зарах гэдэг шүү дээ. Түүнтэй яг ижил. Монгол Улс хүнд байдалд орчихоогүй байна. “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-ийн 30 хувийг одоогийн нөхцөлд IPO хийж болохгүй. Яг одоогийн байдлаар зах зээлд гаргах юм бол хэн худалдаж авах вэ гэдэг асуулттай тулгарна. Сул мөнгөтэй буюу оффшорт мөнгөтэй хүмүүс дүрээ хувиргаж, 30 хувийн эзнээр суучих гээд байна. Жинхэнэ зах зээлийн үнээр авах боломж бүрдэхгүй.

-Ногдол ашиг хуваарилахтай зэрэгцээд IPO гаргавал гарах эрсдэл нь юу байх вэ? Энэ хоёрыг зэрэг хийх боломжтой юу?

-Яг одоо бол IPO-г огт хийж болохгүй. Энэ бол ногдол ашгаас шалтгаалж байгаа асуудал биш. COVID-19-өөс хамаараад эдийн засагчид улс орнууд эдийн засгаа хөгжүүлэх тал дээр биш сэргээх тал руу анхаарах шаардлагатайг хэлж байна. Ийм үед 30 хувийг хэн ч худалдаж авахгүй. Хэн авах вэ гэхээр оффшор данстай, Монголын хөрөнгийг хулгайлсан хүмүүс гадаадаас мөнгөө IPO хувьцаа эзэмшигч нэрээр мөнгө угаах байдлаар оруулж ирэх гээд байна. Хоёрдугаарт, мөнгө нь ч үнэ цэнэ хүрэхгүй. “Чоно борооноор” гэдэг шиг “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-ийн 30 хувийг зарах гэж улайрах нь буруу. Огт болохгүй. Үүнийг яаралтай зогсоох хэрэгтэй.

IPO гаргах нь зөв үү гэвэл зөв. Гэхдээ одоогийн нөхцөл байдалд IPO гаргах нь буруу юм. Дэлхийн эдийн засаг хямарчихсан, хөрөнгийн зах зээл байхгүй байна. АНУ, Япон, Солонгос, Хятад, Австрали, Лондон, Хонконгийн хөрөнгийн бирж уналтанд орчихсон байгаа.

“Улс төрийн хүчний харьцаа дараагийн сонгуулиар ямар байх нь тодорхойгүй байгаа үед улайрах хэрэггүй. Ямар ч компани IPO хийж болно. Гэхдээ одоо цаг нь биш. Нэг тэрбум ам.доллароор юу ч хийж чадахгүй”

БУЛЬХАЙ, ЛУЙВАР БАЙХГҮЙ ЮМ БОЛ ЮУНД ЯАРААД БАЙГАА ЮМ БЭ?

-УУХҮ-ийн сайд Д.Сумъяабазар хэлэхдээ өмнө нь таван тэрбум ам.доллароор хувьчилна гэж байжээ. Харин одоо энэ тоо нэг тэрбум ам.доллар болсон байна. “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-ийн 30 хувийг нэг тэрбум ам.доллароор хувьчлах шаардлага үнэхээр байгаа юу?

-Бульхай, луйвар байхгүй юм бол юунд яараад байгаа юм бэ. Тавантолгойг бид ашиглаж байна уу гэвэл тийм. Төмөр замын бүтээн байгуулалтын мөнгөө авч байна уу гэвэл тийм. Миний хэлэх гээд байгаа зүйл бол IPO гэдэг нь хөрөнгийн зах зээлийн тааламжтай байдал, хөрөнгө оруулагчдын ашигтай нөхцөлийг харж байгаад өөрийнхөө зүйлийг үнэ хүргэж борлуулахыг хэлнэ. Яг одоо бол үнэ хүрэхгүй гэдгийг бүгд мэдэж байгаа. Манай “бараа” бол эдийн засгаа сэргээхийн тулд гэхээсээ илүү эдийн засгаа хөгжүүлэхийн тулд гарч байгаа. Мөн улс төрийн хүчний харьцаа дараагийн сонгуулиар ямар байх нь тодорхойгүй байгаа үед улайрах хэрэггүй. Ямар ч компани IPO хийж болно. Гэхдээ одоо цаг нь биш. Нэг тэрбум ам.доллароор юу ч хийж чадахгүй.

-Баярлалаа.